Το δικαίωμα στην ελευθερία της έκφρασης σχετικά με το Ισλάμ υπερασπίστηκε την Τετάρτη ο καλλιτεχνικός κόσμος, μετά την επίθεση στα γραφεία του Charlie Hebdo.
Η πραγματικότητα για ορισμένους καλλιτέχνες που έχουν κατηγορηθεί για προσβολή του Ισλάμ είχε φοβερό αντίκτυπο στις ζωές τους καθώς αναγκάστηκαν –και πολλοί είναι ακόμα αναγκασμένοι- να ζουν στη σκιά καθώς φοβούνται για τη ζωή τους.
Μεταξύ των 12 νεκρών στη Charlie Hebdo, την εβδομαδιαία εφημερίδα που σατιρίζει το Ισλάμ και άλλες θρησκείες, ήταν και μερικοί από τους σημαντικότερους εικονογράφους της Γαλλίας. Άλλοι πριν από αυτούς, όπως ο Σουηδός καλλιτέχνης Λαρς Βιλκς, είχαν δεχτεί απειλές ή επιθέσεις βίας.
«Όταν αφαιρείς έναν από τους λίγους προμαχώνες της ελευθερίας της έκφρασης, και έχει αφαιρεθεί, ποιος θα τολμήσει να δημοσιεύσει οτιδήποτε πλέον;», δήλωσε ο Βιλκς. Ο ίδιος είχε τεθεί υπό αστυνομική προστασία το 2007 όταν ένα σχέδιό του που απεικόνιζε τον Προφήτη Μωάμεθ ως ένα σκυλί, οδήγησε σε απειλές κατά της ζωής του, ενώ μια ιρακινή ομάδα που συνδέεται με την αλ Κάιντα προσέφερε 100.000 δολάρια ως ανταμοιβή «για το κεφάλι του».
«Αν σχεδιάσετε μια εικόνα του Χριστού ή του Πάπα μπορεί να δημοσιευτεί, ωστόσο οι εικόνες του Προφήτη Μωάμεθ απαγορεύονται από όλα τα αξιοπρεπή μέσα. Κάτι τέτοιο συντονίζεται με τον φόβο σε συνδυασμό με την πολιτική ορθότητα», δήλωσε ο Βιλκς στο πρακτορείο ειδήσεων Ρόιτερς. Στις αρχές του 2014, μια Αμερικανίδα, η οποία αποκαλούσε τον εαυτό της Τζιχάντ Τζέιν, καταδικάστηκε σε 10 χρόνια φυλάκιση για την απόπειρα δολοφονίας του Βιλκς.
Καλλιτέχνες από όλη την Ευρώπη εξέφρασαν τις ανησυχίες τους ότι η επίθεση στη Charlie Hebdo θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυτολογοκρισία πέρα από τη θρησκευτική σάτιρα, ιδιαίτερα σχετικά με το Ισλάμ. Για τους μουσουλμάνους οποιαδήποτε απεικόνιση του προφήτη θεωρείται βλασφημία και καρικατούρες ή άλλοι χαρακτηρισμοί για το πρόσωπο του Μωάμεθ έχουν προκαλέσει διαμαρτυρίες σε ολόκληρο τον ισλαμικό κόσμο.
Ο Χασέν Σαλγκουμί, ιμάμης στο προάστιο του Παρισιού Ντρανσί, υπογράμμισε την προσβολή που έχουν προκαλέσει οι γελοιογραφίες της Charlie Hebdo, ωστόσο απέρριψε την ιδέα ότι η βία αποτελεί απάντηση για τους μουσουλμάνους. «Δεν συμφωνών με την Charlie Hebdo. (Πολεμήστε το) σκίτσο με ένα σκίτσο, αλλά όχι με αίμα και όχι με μίσος», είπε.
«Ο σεβασμός για τη θρησκεία έχει μετατραπεί σε κωδική φράση για το ‘φόβος για τη θρησκεία’», δήλωσε ο μυθιστοριογράφος Σαλμάν Ρούσντι. «Οι θρησκείες, όπως και κάθε άλλη έννοια, χρήζουν κριτικής, σάτιρας και ναι την απροκάλυπτη ασέβειά μας», δήλωσε ο Ρούσντι, το βιβλίο του οποίου με τίτλο Σατανικοί Στίχοι είχε ως αποτέλεσμα ο Ιρανός ηγέτης Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί να εκδώσει φετφά εναντίον του το 1989.
«Η αυτολογοκρισία αποτελεί μάστιγα», προειδοποίησε ο Ουίλιαμ Νάιγκαρντ, ένας εκδότης ο οποίος επέζησε της απόπειρας δολοφονίας κατά της ζωής του το 1993, επειδή αποφάσισε να δημοσιεύσει το βιβλίο του Ρούσντι στη Νορβηγία.
Στη Δανία, η εφημερίδα Jylland-Posten είχε δημοσιεύσει το 2005 12 γελοιογραφίες, στις περισσότερες από τις οποίες απεικονιζόταν ο Προφήτης Μωάμεθ. Η δημοσίευση των γελοιογραφιών προκάλεσε κύμα διαμαρτυριών σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο, κατά τις οποίες τουλάχιστον 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
«Ελπίζω αυτό το συμβάν (στην Charlie Hebdo) να μην έχει αρνητικές επιπτώσεις στα μέσα ενημέρωσης – δεν πρέπει να αρχίσουν να φοβούνται», δήλωσε ο συνταξιούχος σκιτσογράφος της Δανίας Κουρτ Βέστεργκααρντ με αφορμή την επίθεση στη Γαλλία. Ο ίδιος είχε σχεδιάσει μία γελοιογραφία για την εφημερίδα Jylland-Posten όπου απεικονιζόταν ο Προφήτης με μια βόμβα στο τουρμπάνι του, ένα σκίτσο που παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή το 2010, όταν ένας άγνωστος κρατώντας ένα τσεκούρι αποπειράθηκε να τον σκοτώσει.
Ο Βέστεργκααρντ είχε μιλήσει το 2012 ότι ζει υπό τον συνεχή φόβο για την ακεραιότητά του, ότι δεν είναι σε θέση να πάει έξω ούτε ακόμα και σε ένα καφέ, καθώς και για τους σωματοφύλακες που είναι συνεχώς δίπλα του και τον τριγυρνούν στο πίσω κάθισμα ενός θωρακισμένου αυτοκινήτου.
Σκιτσογράφοι παγκοσμίως εξέφρασαν τη θλίψη τους για το θάνατο των συναδέλφων τους. «Δεν μπορώ να κοιμηθώ απόψε. Οι σκέψεις μου είναι με τους Γάλλους συναδέλφους μου, τις οικογένειές και τους αγαπημένους τους», ανάρτησε στο Twitter ο Ντέιβιντ Πόουπ, πολιτικός σκιτσογράφος για την εφημερίδα Canberra Times της Αυστραλίας.
(Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ)