Οκτώ μήνες μετά την ιστορική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές, οι Έλληνες καλούμαστε για μια ακόμα φορά στις κάλπες. Αυτή τη φορά όμως τα δεδομένα έχουν αλλάξει. Οι πολιτικοί αρχηγοί βάζουν «χαλινάρι» στη ρητορική τους, η προηγουμένως «ενωμένη» αριστερά διασπάται σε μικρούς συνασπισμούς και οι ψηφοφόροι είναι πιο αναποφάσιστοι από ποτέ. Πάνω από όλα όμως έχει χαθεί η ελπίδα ότι μια νέα κυβέρνηση θα μπορέσει να ανατρέψει την οικονομική και ανθρωπιστική κρίση, μέσα από πολιτικές που θέτουν στο επίκεντρο τον άνθρωπο. Η παρθενική στροφή στην αριστερά όχι μόνο αποδείχτηκε ανεπιτυχής, αλλά οδήγησε τον Τσίπρα να κάνει «στροφή 180 μοιρών», παρόλο που την ίδια στιγμή αναδεικνύονται πολιτικές δυνάμεις κατά της λιτότητας σε όλη την Ευρώπη. Η οικονομική αναλύτρια Vicky Pryce, ο διακεκριμένος καθηγητής του Harvard, Peter Hall, και ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Berkeley, Gerald Roland, μίλησαν στην Huffpost Greece για τους λόγους για τους οποίους η αριστερά δεν κατάφερε να αντιταχθεί σε σκληρές πολιτικές λιτότητες, για τις αλλαγές που γίνονται στην Ευρώπη και τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όπως εξήγησε στην Huffpost Greece η οικονομική σύμβουλος και συγγραφέας του «Greekonomics», Vicky Price, μια τέτοια στροφή ήταν αναπόφευκτη, ενώ η νίκη του Τσίπρα στις εκλογές δεν σηματοδότησε κάποια αλλαγή.
«Η νίκη του Τσίπρα στις εκλογές του Ιανουαρίου δεν αποτελεί σημάδι ότι κάτι άλλαξε στην Ευρώπη. Υπήρχαν ελπίδες ότι αυτές οι εκλογές θα επανέφεραν τις προοδευτικές πολιτικές στην Ευρώπη και θα έδιναν ελπίδα και στήριξη σε αντίστοιχα αντιπολιτευτικά κόμματα στην Ισπανία και την Πορτογαλία. Υπήρχε βέβαια αισιοδοξία αρχικά και ο ίδιος ο Τσίπρας έγινε ο «κανακάρης» της αριστεράς στην Ευρώπη – συμπεριλαμβανομένης και της Ιταλίας- μετά την νίκη στις εκλογές. Όμως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να κρατήσει την στάση του απέναντι στην λιτότητα, παρόλο που είχε λάβει μια ακόμα εντολή από τους Έλληνες ψηφοφόρους με το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου», ανέφερε.
Η κ. Pryce εξήγησε πως ο φόβος της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη και το πάγωμα εισροής ρευστότητας, άσκησαν μεγάλες πιέσεις στον αριστερό πολιτικό, κάνοντάς τον να παραδώσει τελικά τα όπλα.
«Ο φόβος του «Grexit» και η παγωμένη στήριξη του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που ανάγκασε τις τράπεζες και το χρηματιστήριο να κλείσουν για μερικές εβδομάδες το καλοκαίρι ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και ο Τσίπρας υποχώρησε στις απαιτήσεις των δανειστών».
Αυτή η στροφή ήταν μεγάλης σημασίας, όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά για όλη την Ευρώπη, καθώς, όπως δήλωσε η κ. Price, το μήνυμα ότι η αριστερά από μόνη της δεν μπορέσει να φέρει την αλλαγή απευθυνόταν σε όλη την Ευρώπη.
«Ενώ ο Τσίπρας βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού αναγκασμένος να αποδεχτεί πλήρως τις πολιτικές λιτότητας, ακόμα και αν αυτές ήταν καλυμμένες κάτω από μια διαφορετική ρητορική, τα αριστερά κόμματα όπως οι Podemos παρακολουθούσαν και κρατούσαν διαφορετική στάση απέναντι στον Τσίπρα. Αυτό για παράδειγμα αφήνει τους Podemos εκτεθειμένους, καθώς έχει γίνει σαφές ότι ένα απλό “Όχι” στην λιτότητα δεν μπορεί να απαλλάξει τα μέλη της ευρωζώνης από τα οικονομικά τους προβλήματα».
Βέβαια, συμπληρώνει η κυρία Pryce, βλέπουμε πως την ίδια στιγμή, η ρητορική του Jeremy Corbin, του νέου αρχηγού του Βρετανικού Εργατικού Κόμματος (θεωρείται φαβορί), έχει κάποια κοινά στοιχεία με εκείνη του Τσίπρα, ζητώντας να δοθεί τέλος στη λιτότητα και προτάσσοντας την ανάγκη να επιστρέψει η ελπίδα στις ζωές των ανθρώπων.
«Το μήνυμα ότι η αριστερά από μόνη της δεν μπορέσει να φέρει την αλλαγή απευθυνόταν σε όλη την Ευρώπη».
H oικονομική αναλύτρια βλέπει την ίδια στιγμή μια θετική διάσταση σε αυτή την εξέλιξη.
«Οι ατελείωτες διαπραγματεύσεις και οι λεπτομέρειες του τι συνέβη κατά την διάρκεια διάφορων συναντήσεων αναδεικνύει τις αδυναμίες των βάσεων στις οποίες στηρίζεται η ευρωζώνη και την έλλειψη συνοχής ανάμεσα στα έθνη. Τώρα γίνονται περισσότερες συζητήσεις στο πώς να δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη και την προοπτική ενός υπουργείου Οικονομικών της Ευρωζώνης που να επιτρέπει να γίνονται συναλλαγές και να μειώσει τους κινδύνους. Μπορεί να μην συμβεί ποτέ. Όμως η ελληνική ανθρωπιστική κρίση που όλοι σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ευρώπης είδαν στις οθόνες τους, με τους ηλικιωμένους να πέφτουν κάτω ενώ περιμένουν στην ουρά για να πάρουν την σύνταξή τους όσο οι τράπεζες ήταν κλειστές, έχει αποτυπωθεί στις μνήμες των ανθρώπων. Την ίδια στιγμή, το ελληνικό ζήτημα έχει δείξει την δυσκολία του να κάνεις μεταρρυθμίσεις όσο η οικονομία βουλιάζει – και επίσης την δυσκολία να φέρεις αλλαγές όταν το σύστημα πρόνοιας δεν μπορεί να στηρίξει τους πολίτες».
Όπως εξηγεί η ίδια, το πραγματικό πρόβλημα στην χώρα μας βρίσκεται στην ελλιπή στήριξη των ανέργων και των συνταξιούχων.
«Το πρόβλημα της ανέχειας στην Ελλάδα είναι μεγάλο τώρα και ενισχύεται από την έλλειψη παροχής επιδομάτων στους άνεργους που αποτελούν το 25% του πληθυσμού και της απώλειας της ασφάλισης μόλις κάποιος χάσει την δουλειά του. Η Ελλάδα δεν είναι η nirvana όπου οι άνθρωποι απολαμβάνουν τον ήλιο μετά από μια πρόωρη συνταξιοδότηση».
Την ίδια στιγμή όμως, ο Αλέξης Τσίπρας έπρεπε να υποχωρήσει. Όπως εξηγεί κ. Pryce, ο ελληνικός λαός ήθελε να παραμείνει στην ευρωζώνη και μια επιστροφή στην δραχμή θα κατέστρεφε την πολιτική καριέρα του τότε πρωθυπουργού.
«Ο Τσίπρας έπρεπε να παραδοθεί. Τα εμπόδια ήταν ανυπέρβλητα. Αυτό που ήταν προφανές ήταν η απουσία ενός σχεδίου για την τήρηση των προεκλογικών του υποσχέσεων και η απειρία που έδειξε η συγκυβέρνηση. Επίσης, δεν υπήρχε ένα κανονικό δείγμα ενός “Σχεδίου Β” εκτός ίσως από την έκδοση ενός παράλληλου νομίσματος, εάν το τραπεζικό σύστημα βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού, όπως έκανε ξεκάθαρο ο πρώην υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης».
Την ίδια στιγμή, η ίδια αντιτίθεται στην άποψη ότι αυτή η υποχώρηση αποτελεί μια στροφή 180 μοιρών, όπως ανέφεραν πολλά διεθνή μέσα ενημέρωσης.
«Το να το αποκαλέσουμε αυτό μια στροφή 180 μοιρών είναι πολύ απλοϊκό. Ο Lord Keynes είπε “Όταν αλλάζουν τα δεδομένα, αλλάζω το μυαλό μου”. Όταν έγινε πρωθυπουργός ο Αλέξης Τσίπας ανακάλυψε δεδομένα που ίσως δεν είχε υπόψιν του όταν έβγαζε λόγους ως αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ. Όπως ήταν αναμενόμενο, άλλαξε τις προτεραιότητές του. Όμως τώρα ρίχνει ζαριά, ανακοινώνοντας νέες εκλογές, οι οποίες ελπίζει πως θα αποδυναμώσουν την ριζοσπαστική αριστερά του κόμματος του που έχει σχηματίσει ένα νέο κόμμα».
Στην αλλαγή πλεύσης του Τσίπρα, της οποίας προηγήθηκε μια αλλαγή κατεύθυνσης (προς τα αριστερά) σε όλη την Ευρώπη, αναφέρθηκε και ο καθηγητής Ευρωπαϊκών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Harvard, Peter Hall.
Μιλώντας στην Huffpost Greece, εξήγησε την ανάδειξη πολλών σοσιαλιστικών δυνάμεων στη γηραιά ήπειρο.
«Παρ' όλο που το μέγεθος της οικονομικής δυστοκίας και η μεγάλη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ κάνουν την Ελλάδα να μοιάζει με εξαίρεση, υπάρχει μια έκδηλη δυσαρέσκεια προς την πολιτική ως έχει σε όλη Ευρώπη. To βλέπουμε στην υποστήριξη του James Corbyn του Εργατικού Κόμματος στο Ηνωμένο Βασίλειο και στους Podemos στην Ισπανία. Όμως κατά ένα τρόπο η αυξανόμενη πολιτική δυσαρέσκεια κάνει τα πράγματα δυσκολότερα για τα σοσιαλιστικά κόμματα στην Ευρώπη. Η ακροδεξιά ωφελείται επίσης από αυτή και τα σοσιαλιστικά κόμματα δεν ξέρουν αν πρέπει να στραφούν προς την αριστερά για να εξυπηρετήσουν αυτή την δυσαρέσκεια ή προς το κέντρο, έτσι ώστε να διασφαλίσουν τις ψήφους της μεσαίας τάξης», δήλωσε.
Κατά τον ίδιο, η αλλαγή της κατεύθυνσης του Τσίπρα, αν και είναι νωρίς να ερμηνευθεί, οφείλεται στην στάση που κράτησε η Γερμανία απέναντι στο Grexit.
«Οι ιστορικοί θα μας εξηγήσουν μετά από κάποιο διάστημα γιατί ο Τσίπρας άλλαξε τόσο ριζικά την στάση του. Όμως το δυνατό του σημείο στις διαπραγματεύσεις, το οποίο ήταν βασισμένο στον κίνδυνο του να φύγει η Ελλάδα από την ευρωζώνη, εξαφανίστηκε όταν οι Γερμανοί αξιωματούχοι άρχισαν να προτείνουν ότι κάτι τέτοιο δεν θα τους έβρισκε ενάντιους. Και υποθέτω ότι ο ίδιος κατάλαβε ότι για την έξοδο από το ευρώ και την μείωση της ισοτιμίας θα απαιτούνταν σκληρά μέτρα λιτότητας, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, τα οποία θα ήταν ίσα με εκείνα που απαιτούσε το Eurogroup. Στο τέλος, βρέθηκε αντιμέτωπος με μια σειρά από κακές επιλογές».
Ο Gerald Roland από το Πανεπιστήμιο Berkeley, μίλησε επίσης στην Huffpost Greece για την αλλαγή στη στάση του Αλέξη Τσίπρα και τους λόγους που απέτυχε μια εφαρμογή αντιμνημονιακών πολιτικών.
«Kατά τη γνώμη μου το κύριο πρόβλημα ήταν ότι η Ελλάδα δεν προετοιμάστηκε σωστά για μια έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκφράστηκαν κάποιες ιδέες όπως το σχέδιο του Βαρουφάκη, όμως δεν αποτελούσαν ένα πραγματικό σχέδιο. Σε γενικό επίπεδο νομίζω πως η ελληνική κυβέρνηση δεν ετοίμασε ένα σοβαρό σχέδιο για το πως θα διαχειριζόταν μια έξοδο από την Ευρωζώνη. Εάν η Ελλάδα είχε προετοιμαστεί για ένα τέτοιο ενδεχόμενο, κατά τη γνώμη μου ο Σόιμπλε δεν θα πρότεινε το Grexit. Μια έξοδος από το ευρώ χωρίς την κατάλληλη προετοιμασία θα ήταν ολέθριο για την οικονομία της χώρας σας και γι' αυτό ο Τσίπρας αναγκάστηκε να κάνει τόσες υποχωρήσεις. Με μια σωστή προετοιμασία, οι Γερμανοί θα γνώριζαν πως το Grexit δεν θα φόβιζε την Ελλάδα και, αναλογιζόμενοι των κινδύνων που μπορεί να επέφερε στην Ευρώπη, δεν θα το πρότειναν. Η προετοιμασία είναι το παν», δήλωσε ο επιφανής ακαδημαϊκός.
Κατά τον ίδιο, στην πολιτική ορισμένες φορές κυριαρχούν οι παραδοξότητες και στην περίπτωση της Ελλάδας, μια καλή προετοιμασία για το Grexit θα μείωνε τις πιθανότητες να συμβεί.
Ο κ. Roland είναι αντίμαχος της λιτότητας και πιστεύει πως η νίκη του Τσίπρα τον Ιανουάριο είχε θετικές επιπτώσεις, παρότι οδήγησε στην υποχώρηση του Τσίπρα.
«Υπάρχουν πολλοί λόγοι για εφαρμογή αντιμνημονιακών πολιτικών, τη στιγμή που η λιτότητα που εφαρμόστηκε σε συγκεκριμένες Ευρωπαϊκές χώρες από το 2008 οδήγησε στην καταστροφή. Άνθρωποι υπέφεραν χωρίς λόγο στην Ιρλανδία, την Ισπανία και κυρίως στην Ελλάδα», τόνισε.
Όπως εξήγησε, η Ευρώπη έχει ανάγκη από μια αλλαγή η οποία δεν είναι απαραίτητο να σχετίζεται με τον σοσιαλισμό.
«Υπάρχουν Κεϋνσιανές πολιτικές τις οποίες άνθρωποι από την κυβέρνηση Ομπάμα και το ΔΝΤ βλέπουν ως την σωστή λύση στην Μεγάλη Ύφεση. Το πρόβλημα είναι ότι ο Τσίπρας δεν μπορεί να παρουσιάσει τον εαυτό του σαν αρχηγό αυτού του κινήματος κατά της λιτότητας, λόγω της αδυναμίας της ελληνικής οικονομίας».
Διαβάστε σχετικά: