Στον πίνακα της παγκόσμιας κατάταξης στο κομμάτι της καινοτομίας για το έτος 2014-2015, το Ισραήλ φιγουράρει 3ο σε σύνολο 144 χωρών (Φινλανδία και Ελβετία προηγούνται - Εικόνα 1*) ενώ στην παγκόσμια κατάταξη των start-up ecosystems το Τελ Αβίβ βρίσκεται στην 5η θέση (προηγούνται Silicon Valley, Νέα Υόρκη, Λος Άντζελες και Βοστόνη - Εικόνα 2**). Στα πλαίσια του Παγκόσμιου Συνέδριου Επιστημών που πραγματοποιήθηκε στο Ισραήλ τον Αύγουστο (World Science Conference Israel) είχα τη χαρά και την τύχη να συνομιλήσω - έστω και για περιορισμένο χρόνο - με έναν πραγματικό πρωταγωνιστή του τομέα των start-up, τον Saul Singer, συγγραφέα μαζί με τον Dan Senor του βιβλίου - «ευαγγέλιο» για τους επαγγελματίες -και μη- του κλάδου: "Start up Nation: η ιστορία του οικονομικού θαύματος του Ισραήλ" (εκδόσεις Μπαρτζουλιάνος, μετάφραση: Άννα Μαρία Μπατζιά). Πόσο ρόλο παίζει η τεχνολογία και πόσο η καινοτομία στο δρόμο για την επιτυχία; Πώς κατάφερε το Ισραήλ να φτάσει σε αυτό το επίπεδο; Υπάρχει μυστική συνταγή για την ανάπτυξη; Ας δούμε τι μας είπε...
-Υπάρχει κάποιος κανόνας, κάποια πεπατημένη οδός για να επιτύχει μια χώρα στο κομμάτι των start-up με τον τρόπο που το έκανε το Ισραήλ;
-Οι απόψεις μου άλλαξαν για αυτό το θέμα από τότε που έγραψα το βιβλίο και που ταξίδεψα στον κόσμο. Νομίζω ότι είναι πολύ δύσκολο να πάρεις την ιστορία του Ισραήλ και να την προσαρμόσεις στην ιστορία μιας άλλης χώρας. Αυτό που πιστεύω πλέον είναι ότι κάθε χώρα πρέπει να έχει τη δική της ιστορία στο χώρο της καινοτομίας, βασιζόμενη στην κουλτούρα της και στις δικές της δυνάμεις και στη δική της ιστορία. Στο παράδειγμα του Ισραήλ, βλέπουμε πως είμαστε ένα παράδειγμα του πως να ξεπερνάς τις αντιξοότητες. Ξεκινήσαμε σα μια μικρή χώρα, με λίγους πόρους σε μια «κακόφημη γειτονιά». Η καινοτομία ήταν μονόδρομος.
Από την άλλη, δείτε και το παράδειγμα των ΗΠΑ. Άφθονες πηγές, καλή «γειτονιά», και παρόλα αυτά, έφτιαξαν τη Silicon Valley, κι εμείς θεωρούμαστε ένα “Start up Nation”. Κάτι που δείχνει αυτό που είπα πριν, ότι κάθε χώρα έχει τη δική της ιστορία, που τη φτιάχνει με βάση την ιστορία της, τις προϋποθέσεις της, τις δικές της συνθήκες. Είμαι πολύ αισιόδοξος ότι κι άλλες χώρες θα κάνουν το ίδιο, και δεν είναι απαραίτητο να το κάνουν με τον ίδιο τρόπο. Η δική μας ιστορία εδώ στο Ισραήλ νομίζω λειτουργεί περισσότερο σαν έμπνευση. Λένε δηλαδή: «αν το έκαναν αυτοί, μπορούμε να το κάνουμε κι εμείς».
Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ δεν δημιούργησε τεχνολογία, δεν ανέπτυξε κάποια καινούρια τεχνολογία. Δημιούργησε το Facebook χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα τεχνολογία που άλλοι άνθρωποι είχαν πρωτύτερα φτιάξει.
-Ποια είναι η ουσία του βιβλίου-best seller σας “Start up Nation”;
-Το βιβλίο "Start up Nation" αφορά την ιστορία καινοτομίας του Ισραήλ. Μπορεί να έχει στοιχεία που θα ταίριαζαν και σε άλλες χώρες, όμως κυρίως είναι η ιστορία μιας χώρας, και πως τα κατάφερε. Άλλες χώρες φτιάχνουν τη δική τους ιστορία την ίδια στιγμή που μιλάμε. Και για μένα αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι πως μπορούμε να συνδυάσουμε αυτές τις ιστορίες. Και μάλιστα να το κάνουμε γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα. Και ξέρετε εδώ στο Ισραήλ έχουμε κλειστεί λίγο στον εαυτό μας, με την έννοια ότι οι περισσότερες start up ιδρύονται από Ισραηλινούς. Πρέπει να γίνουμε περισσότερο σαν τη Silicon Valley, που έχει περισσότερο διεθνή χαρακτήρα, με ανθρώπους από όλο τον κόσμο. Χρειαζόμαστε περισσότερες επιχειρήσεις και επιχειρηματίες από διαφορετικές χώρες, γιατί αυτό θα μας δώσει τη δυνατότητα να ανακύψουν προβλήματα που ακόμα δεν έχουμε αντιμετωπίσει εδώ στο Ισραήλ. Οι χώρες που το κάνουν ήδη αυτό, θα βρουν περισσότερες λύσεις για τα οικοσυστήματά τους.
-Πώς μπορούν να βοηθήσουν οι κυβερνήσεις προς αυτή την κατεύθυνση;
-Πρέπει να ενθαρρύνουν όσο μπορούν την καινοτομία, να γίνονται μαθήματα καινοτομίας. Να ανταλλάξουμε ιδέες. Να συζητήσουμε με ανθρώπους από άλλες χώρες, γιατί έτσι γεννιέται η καινοτομία, μέσα από τη διασύνδεση και τη γνωριμία μεταξύ των ανθρώπων.
-Υπάρχει μυστικό για το πως να χρησιμοποιούμε την τεχνολογία για να φτάσουμε στην επιθυμητή καινοτομία;
-Το εντυπωσιακό πράγμα στις μέρες μας είναι ότι «κολυμπάμε» στην τεχνολογία, που συνεχίζει να κινείται ολοένα και πιο γρήγορα. Και είναι δύσκολο να κρατήσουμε επαφή λόγω της ταχύτητας αυτής, με την έννοια ότι δεν ξέρουμε πάντα τι να την κάνουμε. Πάρτε τα παραδείγματα μεγάλων εταιρειών όπως το Facebook: ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ δεν δημιούργησε τεχνολογία, δεν ανέπτυξε κάποια καινούρια τεχνολογία. Δημιούργησε το Facebook χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα τεχνολογία που άλλοι άνθρωποι είχαν πρωτύτερα φτιάξει. Και το συμπέρασμα που βγάζω είναι ότι πράγματα που ήταν πολύ ακριβά 5-10 χρόνια πριν, τώρα είναι διαθέσιμα για τον καθένα μας, και πολύ φτηνά. Αυτό σημαίνει ότι και η καινοτομία είναι πολύ πιο προσιτή σε όλο τον κόσμο. Και επιπλέον, όλος ο κόσμος πια χρησιμοποιεί το διαδίκτυο.
-Με βάση το παράδειγμα του Ισραήλ, υπάρχει κάποιο ποσοστό τεχνολογίας-καινοτομίας που μπορεί να οδηγήσει σε επιτυχημένο αποτέλεσμα;
-Υπάρχει πολλή καινοτομία εδώ στο Ισραήλ και αυτό είναι το πλεονέκτημα, ότι βασίζεται στην τεχνολογία. Το μειονέκτημα είναι πως καμιά φορά συγχέουμε την τεχνολογία με την καινοτομία. Και το κομμάτι της τεχνολογίας συνήθως δεν είναι το βασικό κομμάτι που θα κρίνει το κατά πόσο έχεις πετύχει κάτι ή όχι. Θα πρέπει να έχεις κατανοήσει το πρόβλημα που αντιμετωπίζεις για να το λύσεις, θα πρέπει να έχεις καλό μάρκετινγκ και προώθηση, σχεδίαση, μάνατζμεντ, όλα αυτά μαζί. Η τεχνολογία είναι μόνο ένα κομμάτι των παραπάνω. Μπορεί να έχεις τη σωστή τεχνολογία και να τη χρησιμοποιείς στο λάθος πρόβλημα. Για μας είναι πολύ σημαντικό, εδώ στο Ισραήλ, να ερχόμαστε σε επαφή με ανθρώπους που είναι πολύ καλύτεροι σε τομείς που εμείς είμαστε αδύναμοι, και αντίστροφα.
-Έχετε καμιά ιδέα ποιος θα είναι ο τίτλος του επόμενου βιβλίου σας;
-Όντως ετοιμάζω ένα βιβλίο, δε θα είναι η συνέχεια του “Start up Nation”, αλλά συνδέεται με το βιβλίο αυτό. Αν σκεφτούμε πως εδώ στο Ισραήλ γίναμε αυτό που λέμε “Start up Nation”, είναι επειδή οι άνθρωποι ανέπτυξαν ικανότητες όπως αυτή της ηγεσίας, του ομαδικού πνεύματος, της στρατηγική σκέψης, της σωστής λήψης αποφάσεων, των θυσιών, κ.α. που είναι πολύ σημαντικά για την επιχειρηματικότητα αλλά και για ό,τι άλλο θες να κάνεις στον κόσμο. Δεν αρκεί να είσαι εξειδικευμένος στην τεχνολογία και τη γνώση όμως, χρειάζονται κι αυτές οι ικανότητες. Και οι Ισραηλινοί έβρισκαν αυτές τις γνώσεις στο στρατό, στο μεγάλωμα των οικογενειών μας, στην κουλτούρα μας. Οπότε το επόμενο βιβλίο είναι κυρίως για το πως μπορούμε να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο, τι ανθρώπους χρειαζόμαστε και πως θα φτάσουμε να αποκτούν τέτοιες ικανότητες. Βέβαια δεν έχω βρει ακόμα τον τίτλο, όμως θα πρέπει να είναι ένας αρκετά ελκυστικός, όπως το “Start up Nation”...
Εικόνα 1*
Εικονα 2**
***Ειδικές ευχαριστίες στους συναδέλφους δημοσιογράφους Ana Pais και Louis Quevedo