Άγνωστες πτυχές της «Μαύρης Παρασκευής» των επιθέσεων στο Παρίσι αποκαλύπτει ανάλυση του Διεθνούς Ινστιτούτου Αντιτρομοκρατίας (IDC Herzliya), καθώς, μία εβδομάδα μετά, οι νέες εξελίξεις εξακολουθούν να είναι συνεχείς – τόσο όσον αφορά στις ίδιες τις επιθέσεις, όσο και στο ευρύτερο «μέτωπο» της τρομοκρατίας στην Ευρώπη.
Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση, πρόκειται για τη χειρότερη τρομοκρατική επίθεση στην ιστορία της Γαλλίας- κάτι που αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αν ληφθεί υπόψη ότι πρόκειται για μια χώρα η οποία έχει βιώσει πρακτικά όλες τις διαφορετικές σύγχρονες εκδοχές της τρομοκρατίας: Τρομοκρατία κατά της αποικιοκρατίας (1950), ακροδεξιά τρομοκρατία (1960), αριστερή τρομοκρατία (1970- 1980), τρομοκρατία για αποσχιστικούς/ αυτονομιστικούς σκοπούς (Κορσική, Βάσκοι) και προφανώς την ισλαμική τρομοκρατία από τη δεκαετία του 1990 και μετά. Σχετικά με τη μορφή της τζιχαντιστικής απειλής για τη Γαλλία, από το 2005, ο διευθυντής της DST (Direction de la Surveillance du Territoire) είχε επισημάνει ότι ο Γάλλος τζιχαντιστής είναι πιο «ανειδίκευτος», νεότερος, αλλά πιο ριζοσπαστικοποιημένος και μπλεγμένος από ό,τι παλαιότερα.
Το ακριβές χρονικό των επιθέσεων
Το ακριβές χρονικό των επιθέσεων, όπως παρουσιάστηκε από τον εισαγγελέα Φρανσουά Μολέν, είχε ως εξής:
- -Στις 21:20, κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας έλαβε χώρα έκρηξη στη Θύρα Β' του σταδίου.
- -Στο 10ο Διαμέρισμα, τρομοκράτες σε ένα μαύρο SEAT άνοιξαν πυρ, σκοτώνοντας 15 άτομα και τραυματίζοντας πολλά ακόμα.
- -Στις 21:30 άλλος ένας βομβιστής αυτοκτονίας εξερράγη στην Θύρα Η του Stade de France.
- -Στις 21:32, στο 19ο Διαμέρισμα, άτομα μέσα σε ένα μαύρο SEAT άρχισαν να πυροβολούν. Εκατοντάδες σφαίρες βρέθηκαν στους δρόμους.
- -Στις 21:36, στην οδό Σαρόν στο 11ο Διαμέρισμα, ένας τρομοκράτης βγήκε από ένα μαύρο SEAT και σκότωσε 19 άτομα, τραυματίζοντας πολλά άλλα σε ένα εστιατόριο.
- -Στις 21:40, τρία άτομα εισήλθαν στον συναυλιακό χώρο Μπατακλάν, πυροβολώντας και παίρνοντας ομήρους. Κάποιοι μάρτυρες ισχυρίζονται ότι οι τρομοκράτες αναφέρθηκαν στο Ιράκ και τη Συρία κατά την επίθεση.
- -Στις 21:53, τρίτη επίθεση αυτοκτονίας κοντά στο Stade de France
- -Στις 00:20 οι γαλλικές Ειδικές Δυνάμεις ανακατέλαβαν το Μπατακλάν, με αποτέλεσμα τον θάνατο τριών τρομοκρατών.
Σημειώνεται πως, πέρα από τις αναφορές στο Ιράκ και τη Συρία, οι δράστες αναφέρθηκαν και στην εμπλοκή της Γαλλίας στις επιχειρήσεις στη Συρία, καθώς και σε προσβολές κατά του Μωάμεθ.
Οι έρευνες σχετικά με τις ταυτότητες των δραστών είναι σε εξέλιξη και συνεχώς προκύπτουν νέα δεδομένα. Ο Αμπντελχαμίντ Αμπαούντ, που θεωρείται «εγκέφαλος» των επιθέσεων, σκοτώθηκε σε επιχείρηση της γαλλικής αστυνομίας στο Σεν Ντενί την Τετάρτη, ενώ ο αδελφός του, Γιασίν Αμπαούντ, κρατείται στο Μαρόκο. Αναζητείται ο Αμπντεσλάμ Σαλάχ, ενώ μέχρι πρότινος εθεωρείτo ότι βομβίστρια αυτοκτονίας ήταν και η Χάσνα Αϊτμπουλαχσέν (ξαδέλφη του Αμπαούντ), που σκοτώθηκε επίσης την Τετάρτη στο Σεν Ντενί- ωστόσο πρόσφατα έγινε γνωστό ότι τελικά ο καμικάζι ήταν άνδρας. Όσον αφορά στο πέρασμά τους στην Ευρώπη, οι εισαγγελικές αρχές του Παρισιού έχουν ανακοινώσει ότι δύο από τους βομβιστές που ανατινάχθηκαν κοντά στο Stade de France είχαν περάσει από την Ελλάδα- ωστόσο η ελληνική πλευρά έχει εκφράσει τη δυσαρέσκειά της για τον χειρισμό της υπόθεσης του Αμπαούντ, καθώς διαρροές κυβερνητικών στελεχών της Γαλλίας επιμένουν ότι ο φερόμενος ως «εγκέφαλος» διήλθε από τη χώρα μας- παρόλα αυτά οι ελληνικές αρχές δεν επιβεβαιώνουν την πληροφορία.
Άλλα ονόματα που έχουν αναφερθεί ως εμπλεκόμενα στις επιθέσεις (είτε ως βομβιστές αυτοκτονίας είτε με άλλους τρόπους) είναι αυτά του αδελφού του Αμπντεσλάμ Σαλάχ, Ιμπραχίμ, και του Μπιλάλ Χαντφί. Επίσης, ως τρομοκράτης έχει ταυτοποιηθεί ο Ισμαήλ Ομάρ Μοστεφάιμ ενώ ο εισαγγελέας Μολέν έχει επιβεβαιώσει πως συριακό διαβατήριο βρέθηκε στο Σεν Ντενί, που ανήκε στον Αχμέντ Αλμοχαμάντ, Σύριο.
Ανάληψη ευθύνης
Την ευθύνη ανέλαβε το ISIS (Ισλαμικό Κράτος), με μήνυμα στα αραβικά, τα γαλλικά και τα αγγλικά μέσω των social media. Σε αυτό αναφέρεται πως οι στόχοι επελέγησαν με ακρίβεια, ενώ η Γαλλία και η Γερμανία χαρακτηρίζονται «έθνη Σταυροφόρων». Παράλληλα, η Γαλλία απειλείται με περαιτέρω επιθέσεις. Η Γαλλία απάντησε γρήγορα κινητοποιώντας τις ένοπλες δυνάμεις και τις υπηρεσίες ασφαλείας της στο εσωτερικό, εξαπολύοντας παράλληλα επιδρομές εναντίον στόχων του Ισλαμικού Κράτους στη Ράκα (Συρία).
Social media και προπαγάνδα του ISIS
Οι επιθέσεις σχολιάστηκαν στα social media από τζιχαντιστές ακτιβιστές που συντάσσονται με το ISIS, πολλοί εκ των οποίων καλούσαν σε έναρξη διαδικτυακής εκστρατείας για τις επιθέσεις- κυρίως υπό το hashtag «Το Παρίσι φλέγεται» στα αραβικά. Οι αντιδράσεις, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν χαράς, με τζιχαντιστική ομάδα δημοσίων σχέσεων (Al Nusra Al Shaiyya) να συγχαίρει το ISIS για την αεροπορική τραγωδία στο Σινά, για τις επιθέσεις στη Βηρυτό και για τις επιθέσεις στο Παρίσι.
Άλλο δίκτυο (το παλαιστινιακό Al Nusra Al Maqdisiyya) δημιούργησε banners προς τιμήν των επιθέσεων. Άλλοι τζιχαντιστές ακτιβιστές υποστήριζαν ότι οι επιθέσεις κατά της Γαλλίας και άλλων χωρών θα έπρεπε να συνεχιστούν, υποδεικνύοντας στόχους: Πρώτο το Παρίσι, μετά η Ρώμη και το Λονδίνο, το Βερολίνο και η Μόσχα. Αντίστοιχα σχόλια και πανηγυρισμοί αναρτήθηκαν στο τζιχαντιστικό forum Shumukh al-Islam, καθώς και από τη τζιχαντιστική ομάδα δημοσίων σχέσεων Al-Battar και τον τζιχαντιστή αρθρογράφο/ συγγραφέα Γκαρίμπ αλ Ικβάν (που αναφέρει σημασία δεν έχει αν πίσω από την επίθεση βρισκόταν το Ισλαμικό Κράτος, αλλά το ότι οι μουσουλμάνοι έχουν αφυπνιστεί και θέλουν να εκδικηθούν για τις «ταπεινώσεις» από τη Δύση).
Προτάσεις για αντίμετρα
Όπως επισημαίνεται στην ανάλυση, οι οργανωμένες επιθέσεις από τρομοκρατικές οργανώσεις είναι πιο θανατηφόρες και επιφέρουν μεγαλύτερες απώλειες σε σχέσεις με «μοναχικούς λύκους». Ωστόσο, η φύση τους τις καθιστά πιο ευάλωτες σε δραστηριότητες πρακτόρων των υπηρεσιών ασφαλείας- οπότε τονίζεται ότι οι γαλλικές υπηρεσίες και οι ευρωπαϊκές εν γένει θα έπρεπε να εξετάσουν το πώς η προετοιμασία μιας τέτοιας κλίμακας επίθεσης δεν έγινε αντιληπτή από τις ίδιες.
Όπως υπογραμμίζεται, η καλύτερη αντιμετώπιση της τρομοκρατίας προϋποθέτει καλύτερη κατανόηση της λογικής των ενεργειών των τρομοκρατών, όπως οι εκτιμήσεις κόστους- οφέλους και τα κίνητρα. Επιπλέον, πρέπει να γίνει ανάλυση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των τρομοκρατικών οργανώσεων, καθώς και να ληφθεί υπόψιν το ζήτημα του «δημοκρατικού διλήμματος», το οποίο προκύπτει από την ανάγκη αύξησης της αποτελεσματικότητας των μέτρων ασφαλείας, ενώ παράλληλα προστατεύονται οι δημοκρατικές αξίες.
Άλλα αντίμετρα που προτείνονται είναι η υιοθεσία της αρμόζουσας νομοθεσίας από τη Γαλλία και την Ευρώπη, η ανάπτυξη νέων μεθόδων πολυπολιτισμικής ενσωμάτωσης (έτσι ώστε να γίνονται πολίτες της Ε.Ε. μόνο οι μετανάστες που αποδέχονται τις αξίες μιας ευρωπαϊκής χώρας), η διεξαγωγή «war games», η δημιουργία/ αναβάθμιση νέων αντιτρομοκρατικών μονάδων, η επανεξέταση των απειλών, η ενίσχυση των δυνατοτήτων HUMINT (human intelligence), COMINT (communication intelligence) και OSINT (open sources intelligence), με έμφαση στα social media. Όπως τονίζεται, πρέπει να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ της αντιμετώπισης των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των τρομοκρατικών οργανώσεων (εξόντωση τρομοκρατών, συλλήψεις, καταστροφή υποδομών) και της αποκοπής των «αρτηριών» χρηματοδότησης, ενώ παράλληλα αντιμετωπίζονται τα κίνητρα που ωθούν άτομα στην τρομοκρατία.
Στο πλαίσιο της ανάλυσης υπογραμμίζεται ότι πρέπει να αποφευχθεί μια «στρουθοκαμηλική», πολιτικά ορθή προσέγγιση εξευμενισμού του μουσουλμανικού κόσμου στο πλαίσιο της οποίας αγνοείται το φαινόμενο του μουσουλμανικού εξτρεμισμού- ωστόσο τονίζεται η ανάγκη για ισορροπία, ώστε να μην υπάρξει μια ισλαμοφοβική απάντηση που αγνοεί το ότι οι εξτρεμιστές αποτελούν όντως μειοψηφία στον μουσουλμανικό κόσμο.
Παράλληλα, τονίζεται ότι πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι οι τρομοκρατικές επιθέσεις δεν αποτρέπονται μέσω προώθησης αξιών, αλλά μέσω εξουδετέρωσης των δυνάμεων- κινήτρων μέσω μιας διαρκούς μάχης κατά αυτών που πραγματοποιούν τέτοιες επιθέσεις, μία μάχη όμως που πρέπει να διατηρήσει τις δημοκρατικές αξίες της Δύσης. Επίσης, επισημαίνεται η ανάγκη για μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών (και άλλων) υπηρεσιών πληροφοριών/ ασφαλείας και για δράση στις χώρες προέλευσης, στη Μέση Ανατολή και αλλού.
Καταλήγοντας, τονίζεται ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος αντιμετώπισης της τρομοκρατίας είναι μέσω των σωστών ισορροπιών. Όσον αφορά στη συνεργασία με τον μουσουλμανικό κόσμο, σημειώνεται ότι είναι κρίσιμης σημασίας, ωστόσο πρέπει να είναι «θαρραλέα» και «σοφή», και να μη συνοδεύεται από αυτο-υποτίμηση, ενώ χαρακτηρίζεται εξαιρετικά επικίνδυνο το να δίνεται έμφαση στο να μην προκληθούν οι μουσουλμάνοι.
«Η μετριοπαθής μουσουλμανική πλειοψηφία πρέπει να αφυπνιστεί και να μιλήσει εναντίον της μειοψηφίας που κλέβει την θρησκεία της κάτω από τα πόδια της. Επειδή αν δεν ενεργήσουν τώρα, θα είναι αυτοί που θα πληρώσουν το κόστος της Ισλαμοφοβίας...πρέπει να σώσουν την ίδια τους τη θρησκεία από τους τζιχαντιστές ισλαμιστές».