Ο Μανώλης Βουρνούς είναι 43χρονος αρχιτέκτονας με ειδίκευση στη μεσαιωνική αρχιτεκτονική. Η ανάδειξή του στο δημαρχιακό θώκο μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα της ελληνικής κρίσης- τα παραδοσιακά κόμματα και οι πατροπαραδοτοι «τοπάρχες» που στήριζαν την εκλογική τους ισχύ στα εκτεταμένα δίκτυα «κουμπαριών» και φιλικών διαμεσολαβήσεων απομυθοποιήθηκαν.
Ο Βουρνούς, επικεφαλής ενός ανεξάρτητου συνδυασμού, κατήγαγε νίκη με ποσοστό που ξεπέρασε το 60%.
Στη δική του δημοτική αρχή έλαχε να διαχειριστεί την κορύφωση του προσφυγικού ζητήματος- όπως και έκανε, αξιοπρεπώς.
Σε ποιο σημείο βρίσκεται η λειτουργία του hotspot;
Δεν υπάρχει κάτι συγκεκριμένο, δεν έχει αποσαφηνιστεί πλήρως το ζήτημα.
Και η επίσκεψη του πρωθυπουργού;
Η κυβέρνηση έπρεπε να έχει κάτι θετικό στα χέρια της ενόσω συνεχίζονται οι ευρωπαϊκές πολιτικές διεργασίες. Η Χίος είναι ένα καλό ελληνικό παράδειγμα.
Δεν εντάσσεται ο χώρος της ΒΙΑΛ στον κυβερνητικό σχεδιασμό όσον αφορά την λειτουργία του hotspot;
Φαίνεται ότι το έχει προκρίνει ως λύση- και είμαστε χαρούμενοι για αυτό. Τον Σεπτέμβριο ο Δήμος είχε πραγματοποιήσει εργασίες- έγιναν απαραίτητες ισοπεδώσεις και καθαρισμοί και προετοιμάστηκε ο περιβάλλοντας χώρος. Στη συνέχεια έκανε εργασίες ο στρατός και μεταφέρθηκαν σαράντα οικίσκοι.
Ο Δήμος Χίου πότε πρότεινε τη ΒΙΑΛ;
Η ΒΙΑΛ είναι ένα εγκαταλειμμένο εργοστάσιο, ένας μεγάλος χώρος 6.000 τετραγωνικών μέτρων, από τα οποία τα 1.500 είναι εγκαταστάσεις ανακύκλωσης. Ευελπιστούμε ότι σταδιακά θα μειώνονται οι προσφυγικές ροές, άρα και οι αντίστοιχες ανάγκες χώρων, ενώ οι υποδομές της ανακύκλωσης θα αυξάνονται. Οι δύο ανάγκες θα μπορούσαν να συνδυαστούν με την ίδια δαπάνη- η πρότασή μας για τη ΒΙΑΛ διασφαλίζει την αξιοποίηση του δημόσιου χρήματος σε υποδομές που δεν θα καθίστανται σύντομα ανενεργές. Το δίδαγμα των Ολυμπιακών Αγώνων θα έπρεπε να έχει εμπεδωθεί και στη νομοθεσία μας- «πες μας τι θα το κάνεις μετά».
Αντίθετες φωνές υπήρξαν;
Ναι, υπήρξαν κάποιοι που μας εγκάλεσαν ότι πάμε να βγάλουμε λεφτά στην πλάτη των προσφύγων. Απαντούμε με θάρρος ότι προσπαθούμε να διαχειριστούμε όσο αποτελεσματικότερα μπορούμε το δημόσιο χρήμα, που δεν είναι καθόλου αφηρημένη έννοια, αλλά χρήματα όλων των πολιτών.
Υπάρχει σπατάλη πόρων στο προσφυγικό ζήτημα;
Υπάρχουν περιπτώσεις κατασπατάλησης χρημάτων, λόγω ενός κακού συντονισμού που δίνει ευκαιρία στις διάφορες λαϊκίστικές φωνές να διαρρηγνύουν τα ιμάτια τους- είτε για το πόσο ταλαιπωρούνται στην φιλοξενία τους οι πρόσφυγες, είτε για την καταπόνηση των τοπικών κοινωνιών. Δυστυχώς αυτές είναι οι πιασάρικες απόψεις που διαμορφώνονται και επιβάλλονται με όρους πολιτικού μάρκετινγκ.
Η Χίος ποια πολιτική ακολούθησε;
Μεταξύ αυτών των δύο άκρων στη διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, η Χίος ακολούθησε μια «μέση οδό» και αντιμετώπισε το προσφυγικό φαινόμενο ως μια πραγματικότητα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε με αξιοπρέπεια και αποτελεσματικότητα, δεν θέσαμε θέμα «καλού» ή «κακού». Κατορθώσαμε την μέγιστη δυνατή ομόνοια όλων των εμπλεκομένων παραγόντων, ενώ σαφείς οδηγίες δεν υπήρχαν. Κι ας έχουμε επανειλημμένως ζητήσει να οριστεί κάποιος συντονιστής από το υπουργείο.
Σε τι δράσεις προχωρήσατε;
Επεκτείναμε τον καταυλισμό στο Μερσυνίδι ώστε η χωρητικότητα του να αυξηθεί από 150 σε 400 άτομα και βελτιώσαμε τις υποδομές του χώρου. Από τα μέσα Αυγούστου οι αριθμοί των προσφύγων αυξήθηκαν κατακόρυφα και λόγω της ταυτόχρονης τουριστικής κορύφωσης οι πρόσφυγες δεν έβρισκαν εισιτήρια για το πλοίο, ούτε καν δωμάτιο ξενοδοχείου να κοιμηθούνε. Οι Σύριοι ειδικά είχαν ένα επίπεδο ζωής παρόμοιο με το δικό μας, μέχρι τότε πολλοί έμεναν σε ξενοδοχεία. Τότε, κάποιοι από αυτούς άρχισαν να μένουν στο δημοτικό κήπο. Εθελοντές της «Λάθρα;» και μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας βοήθησαν με φαγητό, με σκηνές, με είδη πρώτης ανάγκης. Και αυτή η παρουσία των εθελοντών απάλυνε την κατάσταση, όχι μόνο για την πρακτική συνεισφορά τους αλλα και γιατί επιτυγχάνονταν μια ώσμωση με την τοπική κοινωνία που έβλεπε και ζούσε την ανάγκη των προσφύγων.
Πόσο χρησιμοποιήθηκε ο δημοτικός κήπος;
Περισσότερο από τρεις μήνες. Και δεν «άνοιξε ρουθούνι». Ο Δήμος είχε εθελοντές κοινωνικούς λειτουργούς από το «Βοήθεια στο Σπίτι», που εναλλάσσονταν σε βάρδιες, μέλη του ιατρικού συλλόγου επισκέπτονταν καθημερινά τους πρόσφυγες, δημιουργήθηκε μια ανθρωποκεντρική κατάσταση που συνέγειρε την χιώτικη κοινωνία. Όμως, ήδη από τις πρώτες βροχές φάνηκε ότι δεν μπορούν οι άνθρωποι να ζήσουν το χειμώνα μέσα στις σκηνές. Τέλη Σεπτέμβρη ανοίξαμε δύο δημοτικά γυμναστήρια για να κοιμάται ο κόσμος εκεί- προωθώντας όλο αυτό το διάστημα τη λύση της ΒΙΑΛ, προσπαθήσαμε να διαμορφώσουμε και άλλους στεγασμένους χώρους. Με την βοήθεια της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ δημιουργήσαμε το προσφυγικό camp της Σούδας, στο βόρειο τμήμα της τάφρου του κάστρου. Μέσα σε μια βδομάδα στήθηκε ο καταυλισμός και ο κήπος άδειασε από ανθρώπους.
Ο καταυλισμός της Σούδας έχει βοηθήσει;
Προσωρινά, ναι, σε μεγάλο βαθμό. Αλλά είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι γίνεται αποδεκτός από την κοινωνία της Χίου ως προσωρινή λύση. Πρέπει να δημιουργηθεί μια μόνιμη υποδομή- και σε αυτό συναινεί σύσσωμη η κοινωνία. Για να γίνει αυτό, όμως, πρέπει η ελληνική πολιτεία και η Ε.Ε. να ξεφύγουν από τη γενική υποκρισία του «ασχολούμαστε...» και να συμβάλλουν πραγματικά. Δεν μπορεί ο Χιώτης δημότης να είναι μόνος τους σε αυτή την προσπάθεια.
Χρήματα έχετε πάρει σαν δήμος για τις ανάγκες των προσφύγων;
Ούτε ένα ευρώ βοήθειας, σε αντίθεση με άλλους δήμους. Κι έχει ενδιαφέρον με ποια κριτήρια γίνεται αυτή η επιλογή- με παλαιοκομματικά, φοβάμαι. Τελευταία μας ενημέρωσαν ότι μας αναλογούν κάποια κονδύλια, τα οποία ακόμα δεν έχουμε δει- στερούμε ποσά από τον υποχρηματοδοτούμενο προϋπολογισμό μας.
Παρ' όλα αυτά είμαστε ίσως οι μόνοι που εδώ και ένα χρόνο έχουμε ένα συγκροτημένο σχέδιο- και είναι απογοητευτική η σκέψη ότι θα το «τραβήξουμε» μόνοι μας, ενώ κάποιοι κερδίζουν στην πλάτη των νησιών του ανατολικού Αιγαίου και των προσφύγων. Δεν μπορώ να δεχτώ ότι το ελληνικό κράτος δε μπορεί να διαθέσει μερικές χιλιάδες ευρώ, ούτε ότι η Ε.Ε. έχει αδυναμία χρηματοδότησης υποστηρικτικά. Ή το προσφυγικό είναι ένας μηχανισμός μόχλευσης παγκόσμιου μαύρου χρήματος που τελικά οι πολιτικοί οργανισμοί υποβοηθούν, ή αντιμετωπίζουμε την απόλυτη ανικανότητα Ε.Ε. και ελληνικού κράτους.
Η αντίδραση των τοπικών κοινωνιών στα νησιά ήταν πάντως εξαιρετική.
Νομίζω πως η αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας είναι μακράν η καλύτερη και περισσότερο αποτελεσματική που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη. Στο Βερολίνο ετοίμαζαν επί ενάμιση μήνα υποδομές για 10.000 ανθρώπους... Μα εμείς 10.000 τους έχουμε στην «καθησιά» μας... Τα ελληνικά νησιά βρίσκονται στην πρωτοπορία, στην «αιχμή του δόρατος» όσον αφορά την αντίδραση του δυτικού κόσμου στο προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα. Και αν οι ανθρωπιστικές μας αξίες επιβάλλουν την αλληλεγγύη στο συριακό λαό, δε θα δεχόμασταν επ’ ουδενί ανάμεσα σε εμάς και αυτόν τον λαό να παρεμβάλλονται τα κυκλώματα των διακινητών. Είναι δυνατόν να επιτρέπουνε σ’ αυτά τα κυκλώματα να επιλέγουνε τους ανθρώπους στους οποίους εμείς θα σταθούμε αλληλέγγυοι;
Εμείς στη Χίο δε μπορούμε βέβαια να ελέγξουμε ούτε την ηθική ούτε την ικανότητα του δυτικού κόσμου. Το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους διευκολύνουμε, να τους βοηθήσουμε- η Χίος είναι όλους αυτούς τους μήνες σαν μια κοίτη ενός ποταμού απ’ όπου ένα πλημμυρικό φαινόμενο περνά. Δεν στήνουμε φράγμα, προσπαθούμε να κυλήσει όσο πιο ομαλά.