Εξαιρετική χαρακτήρισαν την εικόνα και τις δυνατότητες της ελληνικής startup «σκηνής» Ισραηλινοί ειδικοί/ μέντορες που βρέθηκαν στην Ελλάδα στο πλαίσιο συνεργασίας- κοινού εγχειρήματος μεταξύ του Ισραήλ και της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας (ΕΤΕ)- τονίζοντας ωστόσο πως το σχετικό «οικοσύστημα» της χώρας μας έχει ακόμα πολλά περιθώρια εξέλιξης προκειμένου να φτάσει σε επίπεδο αντίστοιχων ανεπτυγμένων οικοσυστημάτων που συναντά κανείς αλλού στην υφήλιο.
Όπως δήλωσε στη HuffPost Greece η πρόεδρος του συνδέσμου Ισραηλινών Βιομηχανιών Προωθημένης Τεχνολογίας (ΙΑΤΙ), Karin Mayer Rubinstein, στην Ελλάδα υπάρχει πολλή προθυμία από κάθε πλευρά- τόσο από πλευράς startups όσο και από πλευράς τραπεζών και κυβέρνησης. «Υπάρχουν καλές startups, καλές εταιρείες, σε μια ποικιλία από τομείς- αλλά χρειάζονται μεντορεία, διψούν για αυτήν» σημείωσε, υπογραμμίζοντας παράλληλα τις ομοιότητες ανάμεσα στην κουλτούρα της Ελλάδας και αυτήν του Ισραήλ: «Έχουμε θερμό κλίμα, είμαστε θερμοί άνθρωποι, μεσογειακοί...νομίζω ότι υπάρχουν πολλές δυνατότητες, αλλά υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν».
Η κ. Rubinstein τόνισε την ανάγκη για καλύτερη διασύνδεση των ελληνικών startups: «Χρειάζεται καλύτερη σύνδεση με τις τράπεζες, με άλλα σημεία του οικοσυστήματος, περισσότερα accelerators, περισσότεροι μέντορες, περισσότερα incubators, καλύτερη επαφή με μέντορες HR και οργάνωσης» πρόσθεσε- εκτιμώντας πως οι ελληνικές startups βρίσκονται μεν στον «σωστό δρόμο», αλλά χρειάζεται συνέπεια και επιμονή από τον ιδιωτικό τομέα, σε συνδυασμό με στήριξη από την κυβέρνηση προκειμένου να διαμορφωθούν οι συνθήκες και το ευρύτερο πλαίσιο/ περιβάλλον που θα επιτρέψει στις startups να εξελιχθούν- περιλαμβανομένου ενός «καλού και ευνοϊκού» φορολογικού συστήματος που θα επιτρέψει σε μια startup να λειτουργήσει και να εξελιχθεί. Ιδιαίτερη σημασία, σημείωσε, έχουν τα ξεχωριστά κίνητρα τα οποία ωθούν την καινοτομία και την εξέλιξη σε κάθε χώρα. «Το Ισραήλ είναι μια χώρα που περιβάλλεται από συνεχείς απειλές, οπότε υπήρχε η ανάγκη για καινοτομία. Στην Ελλάδα θα βρείτε τους δικούς σας λόγους για την ανάπτυξη του οικοσυστήματος» τόνισε.
Όσον αφορά στους τομείς ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, ερωτηθείσα για την «έκρηξη» του τομέα των εφαρμογών (apps), που έχει «παρασύρει» και κομμάτι της ελληνικής startup σκηνής, εκτίμησε ότι η τάση παγκοσμίως είναι προς την εξειδίκευση- και οι εφαρμογές «δεν είναι αρκετές»: «Οι νέοι πιστεύουν ότι οι εφαρμογές είναι το παν- αλλά δεν είναι αρκετές» σημείωσε με έμφαση.
Όσον αφορά στην αντιμετώπιση των εμποδίων, η κ. Rubinstein τόνισε την ανάγκη της σωστής μεντορείας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη οι εταιρείες να είναι «στην αιχμή του δόρατος» των νέων εξελίξεων και της τεχνολογίας. «Το παιχνίδι είναι στην ταχύτητα, όλα κινούνται πολύ γρήγορα- πάντα πρέπει να υπάρχει περιθώριο για αλλαγή, ειδικά στην υψηλή τεχνολογία».
Ερωτηθείσα σχετικά με τα οικοσυστήματα startups που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως παραδείγματα/ υποδείγματα για την Ελλάδα, σημείωσε πως, όσο ανεπτυγμένο και αν είναι το Ισραήλ ή άλλες χώρες σε αυτόν τον τομέα, το καλύτερο είναι αυτό των ΗΠΑ. Καταλήγοντας, η πρόεδρος του ΙΑΤΙ τόνισε την ανάγκη προσέλκυσης πολυεθνικών, εάν το οικοσύστημα της Ελλάδας είναι να αναπτυχθεί.
«Θα χρειαστείτε βοήθεια στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος. Χρειάζεστε εδώ τις πολυεθνικές. Εάν το περιβάλλον εξελιχθεί, θα έρθουν μόνες τους. Έχετε σίγουρα ένα καλό περιβάλλον, που μπορεί να οδηγήσει σε ένα καλό οικοσύστημα...οι επενδυτές δεν ενδιαφέρονται εάν πρόκειται για ελληνικές, ισραηλινές ή οποιασδήποτε εθνικότητας εταιρείες. Θα επενδύσουν σε καλές εταιρείες» υπογράμμισε σχετικά, συμβουλεύοντας τους Έλληνες startuppers να έχουν παρουσία σε συνδιασκέψεις και εκθέσεις και να δείχνουν ότι έχουν καλές επιδόσεις στην έρευνα και ανάπτυξη. «Οι επενδυτές θα έρθουν εάν κάνετε τα σωστά βήματα». Στο σημείο αυτό υπογράμμισε τη σημασία του ρυθμιστικού πλαισίου BEPS: «Αν οι εταιρείες προσαρμοστούν στους κανόνες περί BEPS, πολλές πολυεθνικές θα μπορούν να πάνε στις χώρες που θα το υιοθετήσουν πρώτες και να δημιουργήσουν εγκαταστάσεις R&D και παραγωγής εκεί. Το Ισραήλ προετοιμάζεται ήδη».
«Ικανοί, αλλά με υπερβολικά μεγάλη αυτοπεποίθηση»
Από πλευράς του, ο Yossi Moldawsky, συνιδρυτής και πρόεδρος της PLUS Ventures, δήλωσε μεν εντυπωσιασμένος από το επίπεδο των Ελλήνων entrepreneurs που συνάντησε– χαρακτηρίζοντάς το μάλιστα ως αντάξιο αυτών του Ισραήλ- ωστόσο εκτίμησε ότι κάποιοι έχουν ίσως «υπερβολικά μεγάλη αυτοπεποίθηση».
«Έχουν πάθος, ταλέντο, αυτοπεποίθηση, ίσως κάποιες φορές υπερβολική, είναι έξυπνοι, ανοιχτοί σε ιδέες, ανυπομονούν να μάθουν, ανοιχτοί σε συνεργασίες...κοιτούν προς τα έξω, καθώς η αγορά εδώ είναι πολύ μικρή. Κατανοούν την έννοια της επεκτασιμότητας (scalability) αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι την κατανοούν αρκετά...είναι ανοιχτοί στο να μας ακούσουν, αλλά κάποιοι ίσως να είναι πολύ αισιόδοξοι, δεν επικεντρώνονται» ανέφερε σχετικά, υπογραμμίζοντας τη σημασία του συγκεκριμένου τομέα για εταιρείες που κοιτούν προς τα έξω.
Παράλληλα, ο κ. Moldawsky εκτίμησε ότι πολλές από τις ελληνικές startups με τις οποίες είχε επαφές χρησιμοποιούν μεν την τεχνολογία, αλλά δεν δραστηριοποιούνται στον τομέα της «βαθιάς» τεχνολογίας- είναι κυρίως εγχειρήματα στον επιχειρηματικό «στίβο». «Εταιρείες που βρήκαν μια ευκαιρία και χρησιμοποίησαν την τεχνολογία για να δημιουργήσουν μια επιχείρηση και να αποκτήσουν πλεονεκτήματα, αλλά δεν βασίζονται κυρίως στην τεχνολογία». Ωστόσο, αυτό δεν είναι απαραίτητα πρόβλημα, σημείωσε, καθώς η τεχνολογία δεν είναι το μόνο που απαιτείται από μια εταιρεία για την εξέλιξή της.
Σύμφωνα με τον Ισραηλινό ειδικό, σημασία για τις ελληνικές startups σε αυτή τη φάση, ενώ είναι σε εξέλιξη η ανάπτυξη του εγχωρίου οικοσυστήματος, έχει η επικέντρωση στην τοπική αγορά. «Πολλοί φοβούνται ότι θα χάσουν την αγορά γενικότερα. Και τι έγινε; Είναι καλύτερο (να επικεντρωθείς στην εγχώρια αγορά) από το να τα χάσεις όλα. Πρέπει να επικεντρωθείς στην πρώτη αγορά, και μετά βλέπεις» υπογράμμισε σχετικά. Ωστόσο, επαίνεσε την αντίληψη που χαρακτηρίζει τις ελληνικές startups όσον αφορά στην εκτίμηση/ κοστολόγηση του ύψους των χρηματοδοτικών αναγκών τους. «Ξέρουν πόσα να ζητούν...προφανώς, εάν μπορείς να πάρεις λεφτά, πρέπει να το κάνεις, καθώς δεν ξέρεις τι μπορεί να συμβεί στην πορεία. Αλλά οι όροι πρέπει να είναι λογικοί. Εδώ (στην Ελλάδα) είναι πιο “λιτοί”. Στο Ισραήλ, όπου κυκλοφορεί πολύ χρήμα, τείνουν να ξοδεύουν πολλά χωρίς λόγο».
Ο κ. Moldawsky υπογράμμισε επίσης τη σημασία των πολυεθνικών, ως μεγάλων «σχολείων» για επιχειρηματίες/ μέλλοντες entrepreneurs. «Πολλοί στην Ελλάδα γίνονται επιχειρηματίες για πρώτη φορά- δεν είναι ότι δούλεψαν σε μια εταιρεία που ασχολείται με ένα συγκεκριμένο θέμα για επτά χρόνια και βρήκαν μια λύση σε ένα πρόβλημα, συνήθως έχουν μια ιδέα (περισσότερο επιχειρηματική και λιγότερο τεχνολογική) και αρχίζουν να δουλεύουν σε αυτή», σημείωσε, τονίζοντας ότι, μεταξύ άλλων, τον ρόλο τους ως «σχολείων»: Καταρτισμένα άτομα τα οποία εργάζονται σε πολυεθνικές αποκτούν εμπειρία, διασυνδέσεις και τεχνογνωσία προκειμένου κάποια στιγμή να προσπαθήσουν κάτι δικό τους. «Τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι ισραηλινές startups είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά στην Ελλάδα, αλλά έχουμε το οικοσύστημα και πάνω από 300 πολυεθνικές» σημείωσε σχετικά, συμπληρώνοντας επίσης ότι, στην περίπτωση του Ισραήλ, είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ότι υπάρχει ανεκτικότητα απέναντι στην αποτυχία, αρκεί κάποιος να προσπαθήσει.
«Στην Ελλάδα οι άνθρωποι είναι λιγότερο πρόθυμοι να πάρουν ρίσκα» εκτίμησε, βάσει της εικόνας που έχει σχηματίσει για την κατάσταση στη χώρα μας. Εν συνεχεία, επεσήμανε τη σημασία της ομάδας και της σωστής λειτουργίας της. «Η ομάδα είναι το πιο σημαντικό. Αν δω μια “απλά καλή” ιδέα, αλλά μια πολύ καλή ομάδα, θα επενδύσω» τόνισε χαρακτηριστικά.
Ως τομείς που φαίνονται ως πολλά υποσχόμενοι για επενδύσεις στην Ελλάδα χαρακτήρισε, μεταξύ άλλων, αυτόν του B2B shipping, του e-commerce και του εμπορίου γενικότερα (με έμφαση στο εσωτερικό εμπόριο), ενδεχομένως τον τουρισμό κ.α.
To πρόγραμμα καθοδήγησης ΙΑΤΙ-ΕΤΕ αποτελεί μέρος σειράς πρωτοβουλιών για την προώθηση της Ελληνο-Ισραηλινής συνεργασίας στην καινοτομία και τη νεοφυή επιχειρηματικότητα στο πλαίσιο Μνημονίου Κατανόησης για την συνεργασία σε αυτούς τους τομείς που υπέγραψαν οι Πρωθυπουργοί του Ισραήλ και της Ελλάδας, κκ. Μπενιαμίν Νετανιάχου και Αλέξης Τσίπρας, κατά την διάρκεια της επίσκεψης του τελευταίου στο Ισραήλ, τον Ιανουάριο του 2016.