Η κυβέρνηση της Πολωνίας, συνεχίζει να επιδεικνύει υπερβάλλοντα ζήλο στο κυνήγι ιστορικών οι θέσεις των οποίων δεν «αρέσουν» στο καθεστώς ακολουθώντας πιστά την παράδοση που ξεκίνησε αμέσως λίγο μετά την εκλογή του εθνικιστικού και ευρωσκεπτικιστικού κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» και της Μπεάτα Σίντλο, εκλεκτή του γνωστού Γιάροσλαβ Κατσίνσκι...
Η μάχη της πολωνικής κυβέρνησης με την ιστορία ξεκίνησε εδώ και μήνες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η περίπτωση του διακεκριμένου καθηγητή ιστορίας, με ειδίκευση στο Ολοκαύτωμα και συγγραφέας του εμβληματικού βιβλίου «Γείτονες» , Jan Tomasz Gross. Δέχθηκε ένα πρωτοφανές κύμα επιθέσεων από την πολωνική κυβέρνηση που δήλωσε μάλιστα πως θα κινήσει τις διαδικασίας ώστε να του αφαιρέσει τον ανώτατο τιμητικό τίτλο που του είχε απονεμηθεί επειδή...τόλμησε να υποστηρίξει πως υπήρξαν περιπτώσεις Πολωνών χωρικών που συνεργάστηκαν με τους Ναζί και τους βοήθησαν στη σύλληψη και κατά συνέπεια εξόντωση Εβραίων.
Ποινικό αδίκημα και φυλακίσεις
Τώρα πλησιάζει η ώρα για τη λήψη μιας ακόμη κυβερνητικής απόφασης που προκαλεί την επιστημονική κοινότητα και εγείρει σοβαρά ζητήματα για τον τρόπο που μπορεί να γίνεται αντιληπτή η έννοια της ελευθερίας της έκφρασης.
Η κυβέρνηση δια του Υπουργείου Δικαιοσύνης, έχει προτείνει και εντός των προσεχών θα «περάσει» νόμο που θα προβλέπει ποινή φυλάκισης έως και ετών για όποιον τολμά να αναφέρεται πχ στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που λειτουργούσαν σε πολωνικό έδαφος την περίοδο της γερμανικής κατοχής, ως «πολωνικά στρατόπεδα συγκέντρωσης». Επίσης ως ποινικό αδίκημα και με ποινή φυλάκισης έως τριών ετών θα αντιμετωπίζεται και οποιαδήποτε αναφορά που «εμπλέκει» την Πολωνία ή Πολωνούς σε εγκλήματα του Γ' Ράιχ.
Το νομοσχέδιο κατατέθηκε στη Βουλή στις 16 Αυγούστου και αναμένεται να ψηφιστεί εντός του τρέχοντος μήνα. Αναφορές στο πως ακριβώς θα εφαρμοστεί ο νόμος δεν έχουν δημοσιοποιηθεί και αν και αρχικά υπήρχαν αναφορές πως θα εξαιρεθούν αυτού καλλιτέχνες και ιστορικοί, πληροφορίες αναφέρουν πως «τίποτε δεν μπορεί πλέον να αποκλειστεί».
Το σίγουρο είναι πως ο νόμος θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για δημοσιογράφους και ιστορικούς, να προβούν σε αναφορές που μπορεί να ερμηνευθεί πως άπτεται του νέου νόμου που εισηγείται η κυβέρνηση.
Ο ιστορικός Jan Grabowski o οποίος αυτή την περίοδο ασχολείται με την συγγραφή του νέου του βιβλίου «Ο ρόλος της Μπλε Αστυνομίας στην Εξόντωση των Πολωνών Εβραίων» δεν είναι βέβαιος για το εάν και κατά πόσο θα μπει στο στόχαστρο των αρχών. «Δεδομένου του κλίματος που επικρατεί και της συμπεριφοράς της παρούσας κυβέρνησης, τίποτα δεν αποκλείεται...Εκδίδοντας ένας τέτοιο βιβλίο εκθέτεις τον εαυτό σου σε σοβαρούς κινδύνους και σε πιθανές νομικές ενέργειες».
Αξίζει να σημειωθεί πως τον προτεινόμενο νόμο σχολιάζουν αρνητικά λόγιοι του Yad Vashem, του διεθνώς αναγνωρισμένου μουσείου και ερευνητικού κέντρου που εστιάζει στην ιστορία του Ολοκαυτώματος.
Αντιδράσεις και από ιστορικούς του Ολοκαυτώματος
«Η κριτική σε ιστορικές έρευνες είναι ένα επικίνδυνο βήμα» σχολιάζει ο Dan Michman, επικεφαλής του Yad Vashem. «Καταστρέφει την ίδια την εικόνα που κατάφερε να χτίσει η Πολωνία μετά την πτώση του Κομμουνισμού». Όπως συμπληρώνει δε μετά το 1989 η Πολωνία ήταν η κορυφαία χώρα στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη που εισήλθε σε μια περίοδο ενδοσκόπησης και κατάφερε να αντιμετωπίσει καλύτερα από άλλες, του πρώην σοβιετικού μπλοκ, το παρελθόν της. Ο ίδιος «βλέπει» τη προτεινόμενο πολωνική νομοθεσία ως μια οπισθοχώρηση και μια κίνηση που θυμίζει περισσότερο την περίοδο των ολοκληρωτικών, κομμουνιστικών καθεστώτων.
Και νωρίτερα όμως, τον Αύγουστο, ο δρ. Efraim Zuroff του Simon Wiesenthal Center και γνωστός «κυνηγός» Ναζί που κατάφεραν να διαφύγουν της σύλληψης δήλωνε: «δεν μπορώ να πιστέψω πως σκέφτονται σοβαρά υιοθετήσουν αυτό τον νόμο». Όπως υποστηρίζει ο ίδιος και και άλλοι ειδικοί επί του Ολοκαυτώματος -σχετικά με την ποινικοποίηση και φυλάκιση ατόμων που αναφέρονται στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί που λειτουργούσαν στην Πολωνία ως «πολωνικά στρατόπεδα»- αν και τέτοιου είδους αναφορές είναι φυσικά λανθασμένες αφού δεν υπήρχαν «πολωνικά στρατόπεδα» τα μέτρα για την εξάλειψή τους είναι υπερβολικά.
Ακόμη μεγαλύτερο βέβαια είναι το πρόβλημα για νέους ιστορικούς που ζουν και εργάζονται στην Πολωνία. Όπως τονίζει ο Jacek Leociak, επικεφαλής της βιβλιογραφικής έρευνας για το Ολοκαύτωμα στην Πολωνική Ακαδημία των Επιστημών, ο προτεινόμενος νόμος μπορεί να έχει καταστροφικές συνέπειες για τους νέους που δρουν εντός της ακαδημαϊκής κοινότητας και θέλουν να διεκδικήσουν κρατικές επιχορηγήσεις και να υποβάλλουν προτάσεις για έρευνες. «Οι νέοι θα διστάζουν να υποβάλλουν αιτήσεις για ανώτερες σπουδές στις Πολωνο-εβραϊκές σχέσεις».