Η νίκη του Τραμπ στις ΗΠΑ, το Brexit και η γενικότερη αντισυστημική ψήφος, αναλύεται σε άρθρο του Economist.
Όπως τονίζεται, πριν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι -κυρίως λευκοί, άνδρες, ηλικιωμένοι και άνθρωποι του αγροτικού κόσμου- οδηγήσουν τον Ντόναλντ Τραμπ στη νίκη των αμερικανικών εκλογών, απογοητευμένοι Βρετανοί ψηφοφόροι, με παρόμοιο προφίλ, ψήφισαν για την έξοδο της Μεγάλης Βρετανίας από την ΕΕ. Αναλόγως... «σκυθρωποί» ψηφοφόροι στη Γαλλία συστρατεύονται εδώ και μήνες με τη Μαρίν Λεπεν του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου -που λέγεται ότι θα σαρώσει στις προεδρικές εκλογές του ερχόμενου έτους. Και στη Γερμανία, ένα κόμμα που είναι ανοικτά κατά της μετανάστευσης, αυξάνει τη δύναμή του όσο φτάνουν οι Γερμανικές εκλογές, επίσης το 2017. Μεγάλο μέλος των ψηφοφόρων της Δύσης, διαπιστώνει ο Economist, έχουν απηυδήσει με τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα που τα τελευταία χρόνια έχουν προκαλέσει την αυξανόμενη ανισότητα και την αργή οικονομική ανάπτυξη.
Έτσι, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, το επόμενο μεγάλο τεστ για αυτό το καθεστώς αναμένεται να γίνει στην Ιταλία στις 4 Δεκεμβρίου. Ο Ματέο Ρέντσι διεξάγει δημοψήφισμα, ζητώντας από τους ψηφοφόρους να εγκρίνουν αλλαγές στο Σύνταγμα. Η ιδέα είναι να αλλάξει τις εξουσίες της Γερουσίας και να επαναφέρει κάποιες αρμοδιότητες λήψης αποφάσεων από τις περιφέρειες στην κεντρική κυβέρνηση. Το αποτέλεσμα, εάν κερδίσει, θα είναι να δημιουργήσει μια ακόμη πιο ισχυρή κεντρική κυβέρνηση και να ενισχύσει όσους είναι υπέρ φιλελεύθερων οικονομικών μεταρρυθμίσεων.
Οι επικεφαλής των μεγαλύτερων επιχειρήσεων στην Ιταλία και οι συνεργάτες τους λατρεύουν αυτές τις συνταγματικές αλλαγές και υποστηρίζουν το δημοψήφισμα. Μια πιο ισχυρή κεντρική κυβέρνηση αναμένεται να είναι υπέρ της επιχειρηματικότητας και να φέρει περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, όπως να βελτιώσει τη δικαστική εξουσία, να μειώσει την γραφειοκρατία και να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα των ιταλικών αγορών έτσι ώστε το παραγωγικό κεφάλαιο να ρέει. Γενικά, το δημοψήφισμα του Ρέντσι φαντάζει ως μια προσπάθεια ώστε η Ιταλία να γίνει πιο ανοικτή για περισσότερη παγκοσμιοποίηση -τη στιγμή που κινήσεις εναντίον της παγκοσμιοποίησης είναι σε πλήρη εξέλιξη.
Οι ψηφοφόροι σε Βρετανία και Αμερική γύρισαν την πλάτη τους εμφατικά σε πολιτικές που σχετίζονται με την παγκοσμιοποίηση, όπως η ελεύθερη αγορά και τα υψηλά επίπεδα μετανάστευσης. Εξίσου, οι Ιταλοί ψηφοφόροι είναι εξαιρετικά πιθανό να ψηφίσουν «όχι» στο δημοψήφισμα, απορρίπτοντας πολιτικές που οι επιχειρήσεις και κάποιοι από το πολιτικό στερέωμα χαρακτηρίζουν ουσιώδεις. Εάν απορριφθούν οι συνταγματικές αλλαγές, το μομέντουμ για περαιτέρω φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις θα χαθεί, με μακροπρόθεσμο κόστος για την Ιταλία, μια από τις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης.
Η επικεφαλής μιας μεγάλης επιχειρηματικής ομοσπονδίας στην Ιταλία χαρακτήρισε το ιταλικό δημοψήφισμα τη μεγαλύτερη πηγή του κακού (από πολιτικής άποψης) στην Ευρώπη σήμερα -αν και το είπε αυτό πριν τη νίκη του Τραμπ. Πράγματι, υπάρχει μεγάλη ανησυχία στις αγορές ότι ένα «όχι» θα είναι το πρελούδιο για μια εκλογική αναμέτρηση όπου το λαϊκιστικό Five Star Movement (M5S) θα θριαμβεύσει.
Ο Ρέντσι είχε μιλήσει, νωρίτερα μέσα στο έτος, για το ενδεχόμενο παραίτησής του στην περίπτωση που χάσει τον Δεκέμβριο. Κάτι που μάζεψε πρόσφατα. Αλλά η πίεση που θα του ασκηθεί για να τηρήσει τη δέσμευσή του θα είναι σημαντική. Και τα μεγάλα ΜΜΕ έχουν αγνοήσει την άνοδο του M5S, όπως απέτυχαν να προβλέψουν τη νίκη του ρεπουμπλικάνου υποψηφίου.
Ο Renato Brunetta, από το Forza Italia του Μπερλουσκόνι είπε ότι η νίκη του Τραμπ δείχνει ότι ο πρωθυπουργός είναι... μελλοθάνατος. Αυτό βέβαια με την προϋπόθεση ότι οι Ιταλοί θα επηρεαστούν από το αμερικανικό εκλογικό αποτέλεσμα και να αντιδράσουν και εκείνοι πιο λαϊκιστικά και αντισυστημικά. Αυτό δεν είναι όμως σίγουρο. Ίσως αποφασίσουν να διαλέξουν τον διάβολο που γνωρίζουν.
Αλλά στις 4 Δεκεμβρίου οι Ιταλοί θα κληθούν να διαλέξουν ανάμεσα σε δύο διαβόλους που γνωρίζουν: την κυβέρνηση του κ. Ρέντσι, η τύχη της οποία εξαρτάται από το «ναι», και το Σύνταγμα του 1948, που θα παραμείνει ως έχει μόνο με τη επικράτηση του «όχι».
Και ένα «όχι», που είναι το πιθανότερο αποτέλεσμα, συνεχίζει ο Economist, θα αποτελέσει τη νέα απόδειξη ότι οι ψηφοφόροι των δυτικών κρατών είναι όλο και πιο απογοητευμένοι με όσους είναι στην εξουσία. Και δεν θα είναι η μόνη απόδειξη: η Γαλλία έχει τις δικές της εκλογές την άνοιξη.