Η Περιφέρεια Αττικής και η Ισραηλιτική Κοινότητα Αθηνών, τιμώντας την Ημέρα Μνήμης Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος συνδιοργάνωσαν την Δευτέρα 30 Ιανουαρίου 2017, εκδήλωση με Θέμα το τρίπτυχο «Ολοκαύτωμα: Γνωρίζουμε; – Θυμόμαστε; – Διδασκόμαστε;».
Η εκδήλωση άρχισε με την απόδοση του τραγουδιού «Σε ένα βαγόνι η μνήμη» από τη χορωδία των μαθητών του Σχολείου της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών. Στη συνέχεια τιμήθηκαν οι ζώντες στην Αθήνα Όμηροι των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης και στο πρόσωπό τους όλα τα θύματα του Ολοκαυτώματος.
Κεντρικός ομιλητής ήταν ο Πρόεδρος του Παγκοσμίου Εβραϊκού Συνεδρίου κ. Ronald S. Lauder ο οποίος ανέφερε ότι:
«Μνημονεύοντας το Ολοκαύτωμα, είναι σημαντικό να το κάνουμε εδώ στην Ελλάδα, γιατί η Εβραϊκή Κοινότητα υπέστη μια τεράστια απώλεια. Σχεδόν το 90% του Εβραϊκού πληθυσμού στην Ελλάδα δολοφονήθηκε στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο … Και αυτό δεν ήταν μόνο μια τραγωδία για τον Εβραϊκό λαό… ήταν μια τραγωδία και για την Ελλάδα. Γιατί η Ελλάδα έχασε μερικούς από τους καλύτερους και παραγωγικότερους πολίτες της… όταν η Εβραϊκή Κοινότητα καταστράφηκε.
«Πριν πολλά χρόνια», διηγείται ο Ρόναλντ Λόντερ, «περπατούσα στο Αουσβιτς μαζί με τον Ελί Βιζέλ – τον επιζώντα και βραβευμένο με το βραβείο Νόμπελ – και μου είπε κάτι που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Το αντίθετο της αγάπης δεν είναι το μίσος - είναι η αδιαφορία. Όταν οι Ναζί άρχισαν να κυνηγούν τους Εβραίους την δεκαετία του 30 ο κόσμος ήταν αδιάφορος. Όταν ο Χίτλερ έκαψε 1000 συναγωγές τη νύκτα των Κρυστάλλων και σκότωνε Εβραίους στους δρόμους της Γερμανίας και της Αυστρίας, o κόσμος ήταν αδιάφορος. Ο Χίτλερ εξέταζε πάντα την αντίδραση του κόσμου… και όταν δεν άκουγε τίποτε παρά σιωπή σε κάθε μία από τις κινήσεις του κατάλαβε ότι μπορούσε να κάνει το οτιδήποτε με τους Εβραίους. Έτσι συνέβη το Ολοκαύτωμα. Συνέβη λόγω της αδιαφορίας του κόσμου απέναντι στους Εβραίους».
«Συνεπώς έχουμε πραγματικά διδαχθεί;» Διερωτήθηκε ο Πρόεδρος του Παγκοσμίου Εβραϊκού Συνεδρίου και συνέχισε: «Ποια είναι η αντίδραση του κόσμου στις γενοκτονίες από το 1945; Στη Καμπότζη… Σιωπή. Στη Ρουάντα…σιωπή. Στο Νταρφούρ … σιωπή. Χριστιανοί σφάζονται σήμερα στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική… και ο κόσμος είναι σιωπηρός. Η αδιαφορία δεν έχει εξαφανισθεί».
Αναφερόμενος στον αντισημιτισμό ο κ. Λάουντερ είπε: «Σήμερα ο αντισημιτισμός είναι και πάλι ανοικτός, οι Εβραίοι στοχοποιούνται στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή… Και το μόνο Εβραϊκό κράτος στο κόσμο – το κράτος που δημιουργήθηκε ως παράδεισος για τον Εβραϊκό λαό μετά το Ολοκαύτωμα – έγινε ο νέος στόχος των αντισημιτών. Το βλέπουμε κάθε μέρα στον ΟΗΕ… Το 2015, το Συμβούλιο Ασφαλείας έλαβε 24 αποφάσεις καταδικάζοντας κράτη: Μία εναντίον του Ιράν, τον μεγαλύτερο υποστηριχτή της τρομοκρατίας, μία εναντίον της Βορείου Κορέας που απειλεί τον κόσμο με τα πυρηνικά όπλα, μία εναντίον της Συρίας - εκεί όπου 500.000 άνθρωποι έχουν σφαγιασθεί. Και 21 αποφάσεις εναντίον του Ισραήλ, της μοναδικής δημοκρατίας στη Μέση Ανατολή. Και τον τελευταίο Οκτώβρη, η Ουνέσκο διέγραψε το Εβραϊκό όνομα του Ιερού λόφου, χιλιάδες χρόνια Εβραϊκής ιστορίας διαγράφηκαν από την Ουνέσκο. Πως θα αισθανόσασταν εάν τα Ηνωμένα Έθνη υποστήριζαν ότι η Ακρόπολις δεν είναι Ελληνική; Αυτή η ντροπή στα Ηνωμένα Έθνη πρέπει να σταματήσει, διότι τα ψέματα ενθαρρύνουν τον αντισημιτισμό στο κόσμο. Να ξεκαθαρίσω κάτι: Όταν κάποιος ισχυρίζεται ότι δεν είναι αντιεβραίος αλλά αντιισραηλινός, λέει ψέματα! Όταν αντιμετωπίζεις το μοναδικό Εβραϊκό κράτος με διαφορετικά κριτήρια από οποιοδήποτε άλλο κράτος , όταν λες ψέματα για το παρελθόν του και το παρόν του… Αυτό είναι αντισημιτισμός. Τελεία και παύλα.»
Τέλος ο κ. Λόντερ έκανε εκτενή αναφορά στους Έλληνες Δικαίους των Εθνών και αναφέρθηκε ιδιαίτερα στην προσφορά του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού και στη διάσωση του συνόλου των 275 Εβραίων της Ζακύνθου χάρη στο Δήμαρχο Λουκά Καρέρ και στον Μητροπολίτη Ζακύνθου. «…Και το 1953 όταν ο μεγάλος σεισμός έπληξε το νησί, η πρώτη βοήθεια ήρθε από το νεοσύστατο κράτος του Ισραήλ με μια σημείωση: Οι Εβραίοι της Ζακύνθου δεν ξεχνούν τον Δήμαρχό τους και τον Μητροπολίτη τους», είπε συγκινημένος ο κ. Λόντερ ο οποίος μιλώντας στα Ελληνικά έκλεισε την ομιλία του λέγοντας: «Η φιλία μας είναι παλιά, θα παραμείνει και θα δυναμώσει».
Στο χαιρετισμό της η Περιφερειάρχης Αττικής κ. Ρένα Δούρου αναφέρθηκε στην ευθύνη διαρκείας για τον αγώνα κατά των κάθε είδους ρατσιστικών και αντισημιτικών στερεοτύπων, κατά της κάθε είδους παραχάραξης και αμφισβήτησης. «Το μεγάλο μας στοίχημα είναι, με άλλα λόγια, να κερδίσουμε τη μάχη της Μνήμης και τη μάχη της Ευθύνης, τη μάχη για ένα ζωτικό ζήτημα για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό... Παίρνουμε πλέον τη σκυτάλη της Μνήμης από τους Μάρτυρες, για να επιτελέσουμε το δικό μας Χρέος. Το Χρέος της γνώσης. Το Χρέος της Διδαχής. Για να διασφαλίσουμε ότι η Ιστορία δεν θα σταματήσει ποτέ ξανά. Για να διασφαλίσουμε ότι θα μάθουμε, ότι θα θυμόμαστε και ότι θα διδασκόμαστε. Μακρυά από κάθε είδους αναθεωρητισμούς. Χωρίς ερωτηματικά. Χωρίς αμφισβητήσεις. Για να μετατρέψουμε τη Μνήμη του Ολοκαυτώματος, την κηλίδα του 20ού αιώνα, στον ηθικό κώδικα του 21ου αιώνα».
Η Πρέσβης του Ισραήλ στην Ελλάδα κυρία Ίριτ Μπέν Άμπα αναφέρθηκε στο καθήκον των ανθρώπων της γενιάς μετά το Ολοκαύτωμα να συνεχίσουν να μιλούν, να εκπαιδεύουν, να επισκέπτονται τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. «Οφείλουμε να προστατεύσουμε τις κοινωνίες μας από τους φασίστες ηγέτες, από τους προστάτες των Ναζί έτσι ώστε να μην επαναληφθούν τα εγκλήματα τους. Η γενιά μετά το Β΄παγκόσμιο πόλεμο είχε ως αποστολή να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο πολιτικό και νομικό περιβάλλον που δεν θα επέτρεπε την επανάληψη ενός Ολοκαυτώματος». «Δεν είμαι σίγουρη οτι το πετύχαμε», παρατήρησε η Ισραηλινή πρέσβης και αναφέρθηκε στα κρούσματα ρατσιστικού και αντισημιτικού μίσους «στην ίδια Ευρώπη που συνέβη το Ολοκαύτωμα μόλις πριν 75 χρόνια»
Ο Πρόεδρος του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου Ελλάδος κ. Δαυίδ Σαλτιέλ στο χαιρετισμό του ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής:
«Είναι το Ολοκαύτωμα το κουδούνι αφύπνισης που ο κόσμος δεν άκουσε; Είναι το Ολοκαύτωμα το μάθημα που δεν μάθαμε; Σήμερα από το βήμα αυτό – και σε πείσμα των ανατριχιαστικών συμβάντων γύρω μας- ΕΠΙΛΕΓΩ ΝΑ ΠΩ : ΟΧΙ! Η ελπίδα μας για ένα καλύτερο αύριο ΕΧΕΙ ΒΑΣΗ: Στο ότι άνθρωποι και θεσμοί αντιδρούν στον σκοταδισμό. ΝΑΙ, το πιστεύω: Και παίρνω θάρρος, και αντισταθμίζω την ανησυχία, μπορώ να ελπίζω ότι ο κόσμος, η κοινωνία μας, δεν θα αφεθεί να κατολισθήσει στη βάρβαρη μισαλλοδοξία και τον ρατσισμό. ΤΟ ΧΡΩΣΤΑΜΕ στα έξι εκατομμύρια Εβραίους της Ευρώπης που εξοντώθηκαν στο όνομα του μίσους. Το χρωστάμε στη μνήμη των πατεράδων μας που έγιναν «αριθμοί», αλλά κυρίως το χρωστάμε στα παιδιά και στα εγγόνια μας: Να επαγρυπνούμε, να προνοούμε, να δημιουργούμε και να ελπίζουμε ! Αλλά πρωτίστως να ΘΥΜΟΜΑΣΤΕ!»
Ο Πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών κ. Μίνος Μωυσής, στο χαιρετισμό του αναφέρθηκε σε αρκετά πρόσφατα περιστατικά αλλοίωσης της μνήμης και του σεβασμού για το Ολοκαύτωμα.
Όπως είπε: «Μια μοντέρνα στρατηγική βρίσκεται σε εξέλιξη και ενσωματώνει κλασσικές μεθόδους με σύγχρονες μορφές, τακτικές και δίκτυα επικοινωνίας που αναζητεί να κατασκευάσει υπεύθυνους στο εύκολο και ευρύ κοινό όσων τους αρέσει η λογική της θυματοποίησης. Στην υπηρεσία αυτής της στρατηγικής μπαίνει και το Ολοκαύτωμα.
Σήμερα όμως βρισκόμαστε όλοι εδώ. Για να αποδείξουμε ότι η αναφορά στο Ολοκαύτωμα και στις συνέπειές του που ήταν η τραγική εξέλιξη μιας απάνθρωπης ιδεολογίας και της εγκληματικής μαζικής εφαρμογής της, είναι διαρκής και επαναλαμβανόμενη. Δεν μας κουράζει και δεν εξαντλείται. Αφενός για να τιμούμε τη μνήμη των θυμάτων και αφετέρου για να αντιμετωπίσουμε τον κίνδυνο από τις προθέσεις όσων θέλουν το Ολοκαύτωμα να τακτοποιηθεί στην ιστορία, να αρχειοθετηθεί και να κλείσει. Γιατί έτσι παραμένουμε διαρκώς σε εγρήγορση και ευαίσθητοι απέναντι σε κάθε εκδήλωση ρατσισμού, ξενοφοβίας, βίας και μίσους από όποιον κι αν προέρχεται σε όποιον κι αν κατευθύνεται, όσο αθώα κι αν φαντάζει».
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής συγκριτικής πολιτικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης κ. Ηλίας Ντίνας παρουσίασε τα βασικά ευρήματα έρευνας που διεξήγαγε στην Ελλάδα η μονάδα ερευνών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας για λογαριασμό της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών. Η έρευνα εστίασε σε θέματα γνώσης και μνήμης σχετικά με το Ολοκαύτωμα και σχολιάστηκε από τον Ομότιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Θάνο Βερέμη, τον Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Νίκο Μαραντζίδη και τον συγγραφέα κ. Χρήστο Χωμενίδη, με συντονίστρια τη δημοσιογράφο κ. Μαριάννα Πυργιώτη. Οι συμμετέχοντες στο πάνελ ανέλυσαν το γιατί εμφανίζονται αρκετά υψηλά ποσοστά που αντιτίθενται στη διατήρηση της μνήμης του Ολοκαυτώματος και στο τι πρέπει να γίνει αναδεικνύοντας κυρίως την αξία της Παιδείας για μια Κοινωνία με ανεκτικότητα και σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Στο φουαγιέ του θεάτρου παρουσιάσθηκε έκθεση φωτογραφίας της Άρτεμης Αλκαλάη με θέμα «Έλληνες Εβραίοι επιζώντες του Ολοκαυτώματος – μια εικαστική αφήγηση».