Το αδιέξοδο στην πολιτική μας ζωή είναι χειροπιαστό. Κι ενώ θεωρητικά στη δημοκρατία δεν υπάρχει κάτι τέτοιο, ο τόπος το βιώνει εδώ και έξι χρόνια.
Οι αρχαίοι έλληνες είχαν εφεύρει τον «από μηχανής θεό», ο οποίος έσωζε την κατάσταση με ασυνήθιστο τρόπο. Οι παρεμβάσεις του ήταν όμως αποδεκτές, είτε «ποιητική αδεία», είτε λόγω της κάθαρσης, με το τέλος του δράματος. Να μην ξεχνάμε λοιπόν ούτε τους δραματουργούς, ούτε τον Αριστοτέλη, ο οποίος έδωσε και τον ορισμό της τραγωδίας:
«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι' ἀπαγγελίας, δι' ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν».
«Είναι λοιπόν η τραγωδία μίμηση (δηλ. αναπαράσταση επί σκηνής) πράξης σημαντικής και ολοκληρωμένης, η οποία έχει κάποια διάρκεια, με λόγο ποιητικό («γλυκό» ή «διανθισμένο», στην κυριολεξία), τα μέρη της οποίας διαφέρουν στη φόρμα τους, που παριστάνεται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, η οποία προκαλώντας τη συμπάθεια και το φόβο του θεατή τον αποκαθάρει (λυτρώνει) από παρόμοια ψυχικά συναισθήματα».
Πώς μπορεί να οριοθετηθεί σήμερα μια ασυνήθιστη μεν, αλλά αποδεκτή και κυρίως πειστική, δημιουργική και αποτελεσματική πολιτική παρέμβαση; Ιδού τα δεδομένα:
-Το δημόσιο χρέος της χώρας δεν είναι βιώσιμο, κι αυτό έχει επισήμως πλέον αναγνωρισθεί. Σε λίγο θα φτάσει το 200% του ΑΕΠ, δεν ελέγχεται υπό τις σημερινές συνθήκες. Αυτό το ζήτημα όμως μπλοκάρει τα πάντα, καθηλώνει τις προσδοκίες, δημιουργεί τρομερή ασφυξία πόρων.
-Η συνέχιση ή η επανάληψη του ισχύοντος προγράμματος, με όποιο τρόπο κι αν το δει κανείς, δεν οδηγεί πουθενά. Η λογική των προγραμμάτων διαρθρωτικής προσαρμογής δεν στοχεύει στη λύση, δηλ. στη βιώσιμη ανάπτυξη, αποσκοπεί μόνο στη δημοσιονομική ισορροπία και στην αποπληρωμή των χρεών. Πρόκειται για προγράμματα της επίσημης λογιστικής που απέτυχαν πλήρως σε όλες τους τις προβλέψεις.
-Η Ελλάδα δεν μπορεί να βρει διέξοδο όσο δεν υλοποιεί τις δεσμεύσεις της, δεσμεύσεις που ωστόσο δεν καμμία κυβέρνηση μέχρι τώρα δεν θέλει, ούτε και μπορεί να εφαρμόσει, παρά τις συμφωνίες που έγιναν. Χωρίς τράπεζες, χωρίς πολιτική αυτονομία, χωρίς επενδύσεις, δεν μπορεί να προκύψει ανάταση. Αυτό είναι το παρόδοξο, το παράλογο, το δραμτικό τοπίο στο οποίο ζούμε.
-Η οικονομία δεν έχει σήμερα προπτική, οι επιχειρήσεις δραπετεύουν, η ανεργία αυξάνεται, ο πολίτης, η οικογένεια, ο νέος, δεν βλέπουν διέξοδο. Αν τα πράγματα μείνουν έτσι, το ατύχημα μπορεί να συμβεί αλλά θα ξεπερνά τα κομματικά και κυβερνητικά παιχνίδια και το καθημερινό κρυφτό με την τρόϊκα. Θα έχει τρομερές επιπτώσεις αφού θα αφορά μια κοινωνία απροετοίμαστη, μια διοίκηση υπό διάλυση, μια οικονομία όπου ο δημόσιος και ο ιδιωτικός πλούτος έχουν υποθηκευθεί.
Τι μέλλει λοιπόν γενέσθαι;
Η πολιτική απεχθάνεται το κενό: αφού δεν αναλαμβάνει πρωτοβουλίες το πολιτικό μας σύστημα, τότε κάτι άλλο θα προκύψει. Δύο λοπόν οι εκδοχές: ή το ατύχημα, δηλ. το αναπόφευκτο δράμα διά της απραξίας ή λύση με συντεταγμένο και δημιουργικό τρόπο ( βλ. και αυτό το άρθρο).
Επειδή θεωρώ ότι η πολιτική, ως δημόσιο αγαθό κι όχι ως εργαλείο των επαγγελματιών, πρέπει να έχει πλέον τον λόγο, εκθέτω τα κύρια στοιχεία ενός συνεκτικού πολιτικού σεναρίου:
-Η ελκυστική, για πολλούς λόγους, ιδέα της οικουμενικής κυβέρνησης δεν έχει μέλλον. Δεν έχουμε την πολιτική κουλτούρα γι αυτό, αλλά ούτε και η γοητεία του «μεγάλου συνασπισμού» έχει προοπτική σε αυτή τη φάση. Όλα τα συστημικά κόμματα «κάηκαν» από την βιαιότητα των Μνημονίων, αφού δεν συνέλαβαν το βάθος της κρίσης, δεν προετοίμασαν εναλλακτικές προτάσεις και κυρίως δεν άλλαξαν το πελατειακό κράτος. Το ίδιο λάθος κάνει και η σημερινή κυβέρνηση.
-Είναι απαραίτητο συνεπώς να γίνει επανεκκίνηση της πολιτικής άμεσα με Εθνικό Δημοψήφισμα και με καθαρό το ερώτημα: «Νέο Σύνταγμα και Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης ή συνέχιση των μνημονίων;». Για πολλούς μπορεί να φαίνεται ανώφελο ή ρομαντικό, αλλά πρέπει να γίνει η υπέρβαση του σημερινού αδιεξόδου με δημοκρατικό τρόπο, δηλ. με απόφαση του ελληνικού λαού.
-Στη βάση αυτή θα ξεκινήσει η ουσιαστική αναθέσμιση της δημόσιας ζωής με κύριο στόχο: ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, μια παραγωγική οικονομία, μια δημιουργική κοινωνία. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά ένα νέο πολίτευμα, δηλαδή τη δημιουργία της 4ης Ελληνικής Δημοκρατίας κι ένα ελληνικό σχέδιο κοινωνικής ανασυγκρότησης ώστε να γίνει νέα διαπραγμάτεσυη με τους δανειστές και κυρίως την ΕΕ. Στόχος η διαγραφή-απορρόφηση από τον ESM, μεγάλου μέρους του ελληνικού δημοσίου χρέους (OSI) και ο καθορισμός εθνικών προτεραιοτήτων για την επόμενη δεκαετία.
Όλα λοιπόν από την αρχή. Η χώρα χρειάζεται μια πολιτική και πολιτισμική παράλληλα επανάσταση, χωρίς να χάνουμε καιρό, χωρίς θεατρινισμούς εγχωρίων και ξένων θιάσων, χωρίς επώδυνες επαναλήψεις διαπραγματεύσεων, προαπαιτούμενων, ΠΝΠ, νέων μνημονίων, κοκ, που εσκεμμένα δεν θίγουν τον πυρήνα του προβλήματος, που είναι η έκδηλη εθνική παρακμή.
Δεν μπορούμε ανέμελα να συνεχίσουμε χωρίς εθνική στρατηγική εξόδου από την κρίση, η ιστορία είναι αρκούντως διδακτική. Η ελληνική, περιφερειακή και διεθνής συγκυρία μας καλεί να δράσουμε άμεσα, με σχέδιο και αποφασιστικότητα.
Ποιος θα πάρει την πρωτοβουλία; Αφού το υπάρχον σύστημα ούτε θέλει, ούτε και μπορεί, ήρθε η ώρα μάλλον για ένα νέο πολιτικό σχήμα. Μεταμνημονιακό, αυθεντικό και κυρίως κομίζον πρόταση για το μέλλον, που σημαίνει επεξεργασμένο σχέδιο αντιμετώπισης της εθνικής παρακμής, με κανόνες, με στροφή στον άνθρωπο και ενδιαφέρον για την πραγματική οικονομία. Με πρόταση για έναν δημιουργικό και όχι παθητικό ρόλο των πολιτών, αφού στη μελλοντική δημοκρατία ο πολίτης θα διαφοροποιείται από τον πελάτη και τα κόμματα θα ασκούν με τη βοήθεια της νέας τεχνολογίας, έναν άμεσο και ουσιαστικό ρόλο παρέμβασης και εκπροσώπησης.
Μια άλλη αντίληψη της πολιτικής.