Σε πολιτική κόντρα μεταξύ κυβέρνησης, αντιπολίτευσης και του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας (ΤτΕ) εξελίσσεται η προετοιμασία για την επόμενη ημέρα μετά την ολοκλήρωση του τρίτου Μνημονίου. Η αντιπαράθεση στο εσωτερικό γίνεται την ώρα που στο παρασκήνιο είναι πλούσιες οι διεργασίες μεταξύ κυβέρνησης και δανειστών, σχετικά με το «δρόμο που θα οδηγήσει στην ολοκλήρωση του τρίτου προγράμματος».
Κυβερνητικές πηγές ενημερώνοντας τη HuffPost Greece, ταύτισαν απόλυτα την αξιωματική αντιπολίτευση με τον Διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα, καθώς όπως ανέφεραν «μέσω του κ. Στουρνάρα επιχειρεί η Ν.Δ να ρίξει σκιές στις προσπάθειες της κυβέρνησης για καθαρή έξοδο από το πρόγραμμα».
Στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι η επιλογή του κ Στουρνάρα να αναφερθεί κατά την παράδοση στον πρόεδρο της Βουλής της ενδιάμεσης έκθεσης της ΤτΕ, στην προσπάθεια εξόδου της χώρας από το πρόγραμμα, δεν ήταν τυχαία. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν «η τοποθέτηση του κ. Στουρνάρα, είχε στόχο να χαλάσει το ιδιαίτερα θετικό κλίμα που υπάρχει στους κόλπους των επενδυτών, γεγονός το οποίο αποτυπώνεται και στις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων»
Κύκλοι του Μεγάρου Μαξίμου, μετά τις δηλώσεις του Γιάννη Στουρνάρα σημείωναν «Επειδή ένας αποτυχημένος υπουργός Οικονομικών τότε και μια αποτυχημένη κυβέρνηση, είχαν θέσει ως βέλτιστη εκδοχή όχι την έξοδο στις αγορές με ευνοϊκά επιτόκια, αλλά τη γραμμή στήριξης, δε σημαίνει ότι μια πετυχημένη κυβέρνηση δε θα τα καταφέρει πολύ καλύτερα. Ήδη όλες οι ενδείξεις, αυτό αποδεικνύουν».
Η επόμενη ημέρα
Η τοποθέτηση του Γιάννη Στουρνάρα ότι είναι προτιμότερο για τη χώρα να επιλέξει μια προληπτική πιστωτική γραμμή και όχι την «καθαρή έξοδο» στο τέλος του τρίτου προγράμματος, επανέφερε στο προσκήνιο τις διαφορετικές προσεγγίσεις που υπάρχουν και μεταξύ των δανειστών αναφορικά με το σχέδιο για την «επόμενη ημέρα».
Το μόνο δεδομένο είναι ότι η επόμενη ημέρα θα πρέπει να βρει την Ελλάδα «θωρακισμένη» απέναντι σε κερδοσκόπους και πολιτικά παιχνίδια. Σε αυτό το πλαίσιο η θέση του Διοικητή της ΤτΕ παρέχει μια «ασπίδα προστασίας», αλλά δεν δίνει σαφές πολιτικό μήνυμα ότι η Ελλάδα τελείωσε με τα μνημόνια.
Η πιο «διαυγής θέση», αναφορικά με το μήνυμα που θέλει να στείλει, είναι αυτή της κυβέρνησης. Σύμφωνα με αξιωματούχο του Οικονομικού επιτελείου «στόχος παραμένει μόνο ένας και αυτός είναι η καθαρή έξοδος από τα μνημόνια χωρίς προληπτική γραμμή στήριξης».
Από την κυβέρνηση αναφέρουν ότι το σχέδιο της καθαρής εξόδου έχει σχεδιαστεί από κοινού με τους δανειστές και εκτελείται μέχρι αυτή τη στιγμή με επιτυχία. Σκοπός είναι από τις προηγούμενες, αλλά και τις μελλοντικές εκδόσεις ομολόγων να δημιουργηθεί «μαξιλαράκι» ασφαλείας 15 έως 20 δισ. ευρώ, προκειμένου να χρησιμοποιείται ως εγγύηση έναντι των επενδυτών το επόμενο διάστημα.
Μέσω αυτής της μεθόδου στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι θα αποφύγουν την ανάγκη να δημιουργηθεί οποιαδήποτε «προληπτική γραμμή χρηματοδότησης», η οποία θα συνοδεύεται από απλή ή ενισχυμένη εποπτεία. Η δυνατότητα δανεισμού από τις αγορές, σε συνδυασμό ότι ήδη έχουν συμφωνηθεί μέτρα για μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος, επιτρέπει στην κυβέρνηση να ελπίζει ότι θα επιτύχει «καθαρή» έξοδο από το πρόγραμμα.
Οι δανειστές στο δρόμο για την έξοδο
Διαφορετική προσέγγιση για την επόμενη ημέρα υπάρχει και μεταξύ των δανειστών. Οι προτάσεις που έχουν καταθέσει και εξετάζονται από κοινού, έχουν να κάνουν περισσότερο με πολιτικές επιδιώξεις της κάθε πλευράς και λιγότερο με τους κινδύνους που βλέπουν στην ελληνική οικονομία.
Για παράδειγμα η πάντα μετριοπαθής Κομισιόν φαίνεται να προκρίνει τη λύση της «καθαρής» εξόδου σε συνδυασμό με αυστηρή εποπτεία. Συγκεκριμένα οι Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η εποπτεία της υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων, αλλά και των δημοσιονομικών μέτρων που έχουν συμφωνηθεί μπορούν να γίνουν στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Συνθηκών για τον έλεγχο των δημοσιονομικών των κρατών μελών
Αυτό σημαίνει ότι θα μπορούν να γίνονται και αποστολές στην Αθήνα, εφόσον αυτό κριθεί αναγκαίο και θα συντάσσονται εκθέσεις αναφορικά με την πορεία υλοποίησης των συμφωνηθέντων και τις εξελίξεις στα δημοσιονομικά μέτωπα.
Από την πλευρά του ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Στήριξης (ESM) δεν απορρίπτει το σχέδιο της Κομισιόν, αλλά ταυτόχρονα εξετάζει και τη δημιουργία ενός «υβριδικού προγράμματος» το οποίο θα φτιαχτεί αποκλειστικά για τις ανάγκες της Ελλάδας και θα συνδεθεί άμεσα με την εφαρμογή των μέτρων για το χρέος.
Η μοναδικότητα του προγράμματος έχει να κάνει με το γεγονός ότι η Ελλάδα παραμένει η μόνη που βρίσκεται ακόμα σε μνημονιακό πρόγραμμα και οι δανειστές θέλουν να δημιουργήσουν την εικόνα ότι ολοκληρώθηκε η εποπτεία. Ταυτόχρονα, η συμφωνία σε ένα μεταβατικό πρόγραμμα δεν θα συνοδευτεί με νέα μέτρα, καθώς το πακέτο έχει συμφωνηθεί ήδη στη διάρκεια της δεύτερης αξιολόγησης.
Η στάση του Μάριο Ντράγκι
Εκ διαμέτρου αντίθετη είναι η άποψη της ΕΚΤ. Είναι ενδεικτικό ότι πριν τη χθεσινή τοποθέτηση του Γιάννη Στουρνάρα, είχε προηγηθεί ο επικεφαλής της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι, ο οποίος είχε αφήσει ανοιχτό το ενδεχόμενο σύναψης ενός νέου προγράμματος με την Ελλάδα.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι ο κ. Στουρνάρας έχει ενημερώσει τον Μάριο Ντράγκι για τις θέσεις της ΤτΕ, οι οποίες ταυτίζονται απόλυτα με το σχέδιο που ετοίμαζε ο κ. Στουρνάρας κατά τη θητεία του στο υπουργείο Οικονομικών.
Αυτό περιλαμβάνει προσωρινή παροχή «προληπτικής στήριξης» με τη μορφή πιστωτικής γραμμής, η οποία έχει ως στόχο να διασφαλιστεί η ρευστότητα του κράτους-μέλους καθώς αποκαθίσταται η σχέση του με τις αγορές. Ο μηχανισμός αυτός δεν τέθηκε σε λειτουργία στην περίπτωση της Πορτογαλίας, της Ιρλανδίας και της Κύπρου.
Ωστόσο, σε αυτές τις τρεις περιπτώσεις (και σε αντίθεση με την Ελλάδα) εξακολουθούσε να είναι σε ισχύ η διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (ΔΥΕ) (σ.σ. από την οποία η Ελλάδα βγήκε πριν λίγους μήνες). Η ΔΥΕ ίσχυε για την Πορτογαλία από το 2009 έως το 2017, για την Ιρλανδία από το 2009 έως το 2016 και για την Κύπρο από το 2010 έως το 2016.
Οι λεπτομέρειες της «προληπτικής στήριξης» προβλέπονται στις ειδικές οδηγίες του Eυρωπαϊκού Mηχανισμού Στήριξης. Συγκεκριμένα, προβλέπονται δύο μορφές προληπτικής στήριξης:
α) Προληπτική Πιστωτική Γραμμή υπό Προϋποθέσεις (Precautionary Conditioned Credit Line ― PCCL), χωρίς ενισχυμένη εποπτεία, και
β) Πιστωτική Γραμμή υπό Ενισχυμένες Προϋποθέσεις (Enhanced Conditions Credit Line ― ECCL), με ενισχυμένη εποπτεία και με λήψη δανείου.
Και οι δύο πιστωτικές γραμμές δημιουργούνται για μια αρχική περίοδο ενός έτους και μπορούν να ανανεωθούν δύο φορές, κάθε φορά για έξι μήνες. Όσο η Προληπτική Πιστωτική Γραμμή υπό Προϋποθέσεις (PCCL) δεν χρησιμοποιείται (δηλ. δεν αντλούνται τα διαθέσιμα κεφάλαια), δεν συνεπάγεται «ενισχυμένη εποπτεία», δηλ. η χορήγησή της δεν επιβάλλει νέα μέτρα πολιτικής. Αν όμως η πίστωση χρησιμοποιηθεί, τότε το κράτος-μέλος περνά σε ενισχυμένη εποπτεία. Στην περίπτωση αυτή, προβλέπεται η λήψη σειράς μέτρων από το κράτος-μέλος σε συνεννόηση με τους Θεσμούς, οι οποίοι διεξάγουν τακτικές επισκέψεις αξιολόγησης ώστε να διαπιστώνεται η πρόοδος στην εφαρμογή των εν λόγω μέτρων.