Η πολυαναμενόμενη επίθεση για την εκδίωξη του Ισλαμικού Στρατού από την Μοσούλη ξεκίνησε στις 17 Οκτωβρίου και εκτιμάται ότι οι μέχρι τώρα στρατηγικοί της στόχοι (απελευθέρωση περιοχών γύρω από την πόλη) έχουν επιτευχθεί.
Η Μοσούλη, η δεύτερη πιο σημαντική πόλη του Ιράκ, βρίσκεται στα χέρια του Ισλαμικού Στρατού από το 2014, όταν 60.000 μη εκπαιδευμένοι και χωρίς ηθικό στρατιώτες του Ιράκ υποχώρησαν άτακτα μπροστά σε 3.000 αποφασισμένους τζιχαντιστές.
Σήμερα η κατάσταση είναι διαφορετική και οι εκτιμώμενοι σε 5.000 έως 8.000 μαχητές του Ισλαμικού Στρατού βρίσκονται αντιμέτωποι με μια Συμμαχία 60 περίπου χωρών και, σε πρώτη φάση, με τουλάχιστον 30.000 μαχητές, που περιλαμβάνουν:
- Μονάδες του Ιρακινού Στρατού, που έχουν εκπαιδευτεί από ξένους συμβούλους και έχουν υψηλό ηθικό.
- Κούρδους Πεσμεργκά, δηλαδή στρατιώτες του αυτόνομου Ιρακινού Κουρδιστάν.
- Μαχητές των σιιτικών πολιτοφυλακών, δηλαδή ισχυρών παραστρατιωτικών σωμάτων, που υποστηρίζονται οικονομικά από το Ιράν και από τους οποίους ζητήθηκε να μην εισέλθουν στην κατοικούμενη κυρίως από σουνίτες πόλη, προκειμένου «να μην προκαλέσουν αναζωπύρωση των θρησκευτικών συγκρούσεων» που ταλάνισαν το Ιράκ, μετά την πτώση του Σαντάμ, το 2003.
- Ξένους, κυρίως Αμερικανούς, στρατιωτικούς συμβούλους (συμμετέχουν ακόμα ορισμένοι Άγγλοι, Γάλλοι, καθώς και από άλλες χώρες), σε ρόλο τεχνικής υποστήριξης και ειδικών αποστολών.
- Σουνίτες μαχητές, κυρίως Τουρκμένους και Άραβες, που εκπαιδεύτηκαν από τους Τούρκους στην στρατιωτική τους βάση της Bashiqa.
- Μαχητές ντόπιων φυλών, κλπ.
Οι ετερογενείς αυτές δυνάμεις μάχονται υπό την κάλυψη τεθωρακισμένων, αεροπορίας και πυροβολικού, που όμως δεν είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στις οδομαχίες. Οι συγκρούσεις διεξάγονται προς το παρόν στα βόρεια, ανατολικά και νότια της Μοσούλης. Στα δυτικά, έχει μείνει ανοιχτή μια δίοδος διαφυγής των προσφύγων, με αποτέλεσμα οι Γάλλοι να ανησυχούν για ενδεχόμενη απόδραση μελλοντικών τρομοκρατών, όπως και οι Σύριοι για πιθανή μετακίνηση ανταρτών προς την Ράκκα, το προπύργιο του Ισλαμικού Στρατού στην Συρία.
Οι μαχητές του Ισλαμικού Στρατού θεωρούνται προετοιμασμένοι γι αυτή την μάχη, ενώ παράλληλα χρησιμοποιούν διάφορες στρατηγικές, όπως:
- Την κατασκευή σηράγγων, προκειμένου να προστατευτούν από τους βομβαρδισμούς και να μετακινούνται ανενόχλητοι, κάποιες φορές γα να βρεθούν πίσω από τους επιτιθέμενους.
- Την χρησιμοποίηση καμικάζι αυτοκτονίας με οχήματα γεμάτα εκρηκτικά ή την τοποθέτηση εκρηκτικών μηχανισμών στα κτίρια και ναρκών στις οδικές προσβάσεις.
- Τις επιθέσεις αντιπερισπασμού (όπως αυτή που έγινε στις 21 Οκτωβρίου στο Κιρκούκ από 100 περίπου τζιχαντιστές), προκειμένου να προκαλέσουν αναστάτωση στους αντιπάλους τους και για προπαγανδιστικούς λόγους.
Κι όλα αυτά, σε μια πόλη που ακόμα φιλοξενεί περισσότερους από 1.000.000 αμάχους, οι οποίοι χρησιμοποιούνται ως ανθρώπινες ασπίδες και διακινδυνεύουν την ζωή τους, είτε μείνουν, είτε αποφασίσουν να εγκαταλείψουν την πόλη.
Το στρατιωτικό αποτέλεσμα μοιάζει προδιαγεγραμμένο, αν και λιγότερο προβλέψιμες είναι οι επιπτώσεις των συγκρούσεων στους άμαχους. Ποιο θα είναι όμως το μέλλον της πόλης, και γενικότερα του Ιράκ, μετά την απελευθέρωσή της Μοσούλης, όταν οι σημερινές ενωμένες δυνάμεις θελήσουν να προωθήσουν, η κάθε μια τα δικά της συμφέροντα;
- Η Τουρκία, απαιτεί μεγαλύτερο ρόλο στο πεδίο των μαχών, προκειμένου να έχει σημαντικότερο ρόλο στις μετέπειτα εξελίξεις. Για τον σκοπό αυτό, πιέζει με κάθε τρόπο τις ΗΠΑ, όπως συνέβη με την απρόκλητη επίθεση κατά των Σύριων Κούρδων του YPG, συμμάχων των ΗΠΑ στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Στρατού, στις 20 Οκτωβρίου, επίθεση, που η Τουρκία ισχυρίζεται ότι προκάλεσε τον θάνατο τουλάχιστον 160 Κούρδων μαχητών.
Στόχος της είναι κυρίως ο έλεγχος του Κιρκούκ
, που διαθέτει πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου και ως μέσο για την επίτευξή του θεωρεί τους λίγους Τουρκμένους και κυρίως τους Άραβες σουνίτες της περιοχής, ενώ παράλληλα επιδιώκει να εκμεταλλευτεί τις καλές της σχέσεις με την ηγεσία των Κούρδων του Ιράκ.Η αμφισβήτηση της εθνικής κυριαρχίας του Ιράκ από την Τουρκία έρχεται σε συνέχεια επανειλημμένων (αν και για περιορισμένο χρονικό διάστημα) εισβολών Τουρκικών στρατευμάτων, υπό το πρόσχημα επιχειρήσεων εναντίον του ΡΚΚ, ενώ οι βομβαρδισμοί της βάσης του ΡΚΚ στο όρος Καντίλ είναι πλέον τακτικοί.
Άλλο σημείο τριβής, είναι η Τουρκική βάση στην στρατηγική θέση της Bashiqa, που η Τουρκία όχι μόνο αρνείται να απομακρύνει, όπως της ζητάει η Ιρακινή κυβέρνηση, αλλά και επιδιώκει την παραμονή της και μετά τη λήξη των συγκρούσεων, με σκοπό την συνέχιση των παρεμβάσεών της στην χώρα αυτή, καθώς και την παρεμπόδιση της εδαφικής συνέχειας των υπό τον έλεγχο των Κούρδων τμημάτων του Ιράκ και της Συρίας.
- Το Ιράκ σήμερα αποτελεί μια Δημοκρατία με λεπτές ισορροπίες, που διαμορφώθηκαν μετά την επέμβαση των Αμερικανών και των συμμαχικών τους δυνάμεων το 2003, τις αντιπαραθέσεις μεταξύ της σιιτικής πλειοψηφίας και των σουνιτών και την αυξανόμενη διεύρυνση των περιοχών που ελέγχουν οι Κούρδοι.
- Οι Κούρδοι του Ιράκ, έχοντας αφήσει πίσω τις πολύχρονες αντιπαραθέσεις μεταξύ Μπαρζανί (τωρινού ηγέτη του Ιρακινού Κουρδιστάν) και Ταλαμπανί (που διατέλεσε επί πολλά χρόνια Πρόεδρος του Ιράκ), σχεδιάζουν μεσοπρόθεσμα την ανακήρυξη ανεξάρτητου κουρδικού κράτους.
- Από τις άλλες δυνάμεις:
- Σε ότι αφορά τον Ισλαμικό Στρατό, μετά την προδιαγραφόμενη ήττα του, πολλοί προβλέπουν ότι η δράση του θα επικεντρωθεί σε άλλες χώρες. Σε βάθος χρόνου πάντως, δεν αποκλείεται να επιδιωχθεί κάποια συμφωνία ειρήνευσης μαζί τους, όπως συμβαίνει και με τους Ταλιμπάν.
- Οι κάτοικοι του Ιράκ είναι οι μεγάλοι χαμένοι. Έχοντας απωλέσει την πολυπολιτισμικότητά τους (ενδεικτική είναι η δραματική μείωση του αριθμού των Χριστιανών) και μεγάλο μέρος του πληθυσμού (κυρίως λόγω της μετανάστευσης), όσοι παραμείνουν, παρά τα ωραία λόγια στις διεθνείς διασκέψεις, θα έχουν να αντιπαλέψουν την καταστροφή των υποδομών, τις παραμένουσες νάρκες και εκρηκτικούς μηχανισμούς, τις αντεκδικήσεις και ένα αβέβαιο μέλλον.
Περιλαμβάνει την αυτόνομη περιοχή του Κουρδικού Ιράκ στον Βορρά και κυβερνάται με το αποτυχημένο σύστημα των ποσοστώσεων μεταξύ σιιτών, σουνιτών και Κούρδων, σύστημα που απέτυχε στην Κύπρο το 1960 και στην Βοσνία μετά τον εμφύλιο πόλεμο και που ορισμένοι επιδιώκουν να επαναφέρουν στην Κύπρο.
Παράλληλα, η χώρα οδεύει προς όλο και πιο συντηρητικές ισλαμικές θέσεις, αφού το Κονοβούλιο πρόσφατα ψήφισε την απαγόρευση του αλκοόλ.
Γνωρίζοντας ότι η παρουσία τουρκικού στρατού δεν θα είναι προσωρινή, ενώ αντίθετα αποτελεί προάγγελο δημογραφικών αλλαγών (όπως έγινε στην κατεχόμενη Κύπρο), η κυβέρνηση του Ιράκ επιμένει στην μη συμμετοχή τουρκικών στρατιωτικών δυνάμεων στην μάχη της Μοσούλης και την άμεση απομάκρυνσή τους από το έδαφος του Ιράκ.
Πρόσφατα, κατόπιν πιέσεων της κεντρικής κυβέρνησης του Ιράκ, τροποποίησαν συμφωνία με την Τουρκία, για την εξαγωγή του πετρελαίου του Κιρκούκ, ώστε ένα μέρος των εσόδων να αποδίδεται στην κεντρική Κυβέρνηση.
Οι Κούρδοι, τόσο εντός της Τουρκίας, όσο και εκτός αυτής, αντιμετωπίζουν πιέσεις και διώξεις από τις Τουρκικές αρχές, που το τελευταίο διάστημα εντείνονται.
- η Γερμανία, ηγέτιδα δύναμη της Ευρώπης, ακολουθεί μια απλουστευτική φιλοτουρκική πολιτική, για βραχυπρόθεσμους εθνικούς και στενά κομματικούς λόγους,
- η Ρωσία, λόγω των πρόσφατων εξελίξεων στην Συρία, είναι προς το παρόν η μεγάλη απούσα του παιχνιδιού,
- στις ΗΠΑ (όπως και στις Αγγλία και Γαλλία), η στρατιωτική και διπλωματική γραφειοκρατία δυσκολεύεται να συνειδητοποιήσει ότι η Τουρκία, στην προσπάθεια ενίσχυσης αυτών που θεωρεί ως στρατηγικά της συμφέροντα, προωθεί τις πιο συντηρητικές μορφές του Ισλάμ και προκαλεί αντιπαραθέσεις με μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στην ειρήνη αλλά και τα συμφέροντα των χωρών αυτών στην περιοχή.
Συμπερασματικά, η ενιαία στάση των δυνάμεων στις επιχειρήσεις εναντίον του Ισλαμικού Στρατού δεν αρκεί για να προδικάσει ένα ευοίωνο μέλλον για την χώρα, με επιπρόσθετο παράγοντα αστάθειας, την προσπάθεια της Τουρκίας να εφαρμόσει την νέο-οθωμανική της πολιτική, σε μια ακόμα περιοχή, μετά την Συρία, την Κύπρο και ενδεχομένως την Ελλάδα.