Ο κύριος σκελετός της ρητορικής γύρω από την οποία διαρθρώνονται οι μεταρρυθμίσεις της οικονομίας στο αγοραίο εκπαιδευτικό σύστημα του νεοφιλελεύθερου μοντέλου αποτελείται από υψηλούς στόχους αναφορικά με τις ακαδημαϊκές επιδόσεις. Με βάση τον απώτερο σκοπό της εκπαιδευτικής πολιτικής που πρεσβεύουν οι διεθνείς οργανισμοί, προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στο γεφύρωμα του χάσματος μεταξύ της σχολικής επίδοσης των μαθητών/τριων (δηλαδή της μετρήσιμης απόδοσής τους σε συνάρτηση με την εκπαιδευτική διαδικασία και τους επιδιωκόμενους μαθησιακούς στόχους ) που προέρχονται από την κυρίαρχη εθνοφυλετική ομάδα και εκείνων που προέρχονται από διαφορετικά πολιτισμικά και εθνικά περιβάλλοντα.
Εντούτοις, την ώρα που η συζήτηση γύρω από το μεταναστευτικό αναζωπυρώνεται, εγκαταλείπονται ακόμα και οι τελευταίες επιδερμικές προσπάθειες της Πολιτείας μας για ομαλή ένταξη των αλλοδαπών μαθητών/τριων στα σχολεία.
Ο πρότερος εκπαιδευτικός διάλογος του σχολικού θεσμού επέτασσε την υπεράσπιση της «πρότυπης», της επίσημης, δηλαδή, γλώσσας της χώρας υποδοχής, που ταυτιζόταν ως επί το πλείστον με αυτή των υψηλότερων τάξεων της κοινωνικής διαστρωμάτωσης. Για τους κοινωνικούς επιστήμονες , συνεπώς, αποτελούσε κοινό τόπο πως ένα καλά προσαρμοσμένο μεταναστόπουλο στο ελληνικό σχολείο θα εξελιχθεί σε έναν επιτυχώς ενταγμένο ενήλικα στην ελληνική κοινωνία, με την προϋπόθεση πάντα να έχει επιτύχει σε πρώτο χρόνο υψηλό ποσοστό γλωσσικής επάρκειας.
Έρευνες, ωστόσο, καταδεικνύουν τις μεγάλες διαφορές μεταξύ της σχολικής επίδοσης γηγενών και μεταναστών, με την εκπαιδευτική «πλάστιγγα» να γέρνει υπέρ των πρώτων. Το γεγονός αυτό είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελλιπή διαπολιτισμική επάρκεια των εκπαιδευτικών και με τη μη καταλληλότητα του διδακτικού υλικού.
Η σχολική επιτυχία εκ των ων ουκ άνευ συνυφαίνεται ιστορικά με την κουλτούρα, το υπόβαθρο και τους αποδεκτούς τρόπους ομιλίας, κάτι που, όμως, έρχεται σε αντιδιαστολή με την πραγματικότητα των μεταναστών μαθητών/τριων, οι οποίοι/ες υστερούν σε αυτούς τους τομείς και ως εκ τούτου οδηγούνται σε χαμηλές επιδόσεις. Τα παιδιά αυτά σε καμία περίπτωση δεν αντιμετωπίζουν δυσκολίες επειδή αδυνατούν, αλλά λόγω του μικρού βαθμού επίτευξης επάρκειας της κυρίαρχης γλώσσας.
Σήμερα, στα πολυάριθμα επίσημα έγγραφα του Υπουργείου Παιδείας η ανάγκη για την πολυπολιτισμική εκπαίδευση υπογραμμίζεται: «... όπως συμβαίνει σε όλες τις ευρωπαϊκές κοινωνίες, η συνεχής αλλαγή στη σύνθεση της ελληνικής κοινωνίας θεωρείται επιτακτική ανάγκη που εμπλουτίζεται από διαφορετικές γλωσσικές και πολιτιστικές παραδόσεις, με συνέπεια την αύξηση της πολιτιστικής παραλλαγής».
Η προαναφερθείσα κατάσταση θεωρείται συνολικά υγιής σε σχέση με την προοπτική της αναγέννησης των κυρίαρχων φοβικών παραδόσεων. Καθιστά , λοιπόν, αδήριτη την ανάγκη για αποδοχή και σεβασμό της πολιτιστικής διαφοράς του "άλλου" από κάθε πολίτη, έτσι ώστε όλοι/ες να ζούμε αρμονικά σε ένα περιβάλλον του πολιτιστικού, εθνικού και γλωσσικού πολυμορφισμού. Προϋπόθεση για την πραγμάτωση αυτού είναι η ανάπτυξη από το σχολείο εκείνων των κοινωνικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων που θα συνεπικουρήσουν στην μετέπειτα «κατάρτιση» των παιδιών στις σύγχρονες κοινωνικές εξελίξεις.
Μολαταύτα, είναι αξιοπρόσεχτο ότι στα προγράμματα που αναφέρονται σε κατηγορίες ανθρώπων (πχ Ρωμά, επαναπατρισμένων Ελλήνων και πληθυσμών μειονότητας της Θράκης) δεν καταβάλλονται μεθοδευμένες προσπάθειες για να αξιολογηθούν, να αναβαθμιστούν ή και να εμπλουτιστούν, τη στιγμή που χρειάζεται τα ζητήματα της διαπολιτισμικότητας λόγω της εύθραυστης υφής τους να αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη προσοχή και μεταχείριση.
Ο τρόπος, μάλιστα, που αντιλαμβάνονται οι εκπαιδευτικοί το σχολείο ως θεσμό και το βάρος με το οποίο αυτό επιφορτίζεται όσον αφορά τη γαλούχηση των μαθητικών κοινοτήτων με τις έννοιες του πολιτισμού, της πολυπολιτισμικότητας και του ρατσισμού, μπορεί να συνδράμει στον πλήρη εξοστρακισμό των αλλοδαπών, στην εδραίωση των κοινωνικών ανισοτήτων και τη διαιώνιση του status quo.
Εν κατακλείδι, επειδή οι εκπαιδευτικοί μας δεν διαθέτουν πάντα στη φαρέτρα τους τα κατάλληλα εργαλεία ώστε να αντιταθούν σε αυτού του είδους την κοινωνική αναπαραγωγή, - κυρίως δε εκείνοι/ες που κατέχουν ή σκοπεύουν να στελεχώσουν κορυφαίες θέσεις στους κόλπους του εκπαιδευτικού συστήματος- θα πρέπει να επιστήσουμε την προσοχή μας στην αναδιαμόρφωση των όρων της προετοιμασίας τους με κατευθύνσεις σε παρόμοια θέματα, γεγονός που θα επιφέρει, εν ευθέτω χρόνω, τη βελτίωση της εκπαίδευσης .
Έτσι, σταδιακά θα εγκαινιαστεί μια πιο ολοκληρωμένη και δικαιότερη κοινωνία, λαμβάνοντας υπόψη ότι το σχολείο αποτελεί την μικρογραφία του κοινωνικού «γίγνεσθαι», προετοιμάζοντας το μαθητικό σύνολο για την ομαλή ενσωμάτωσή του στις δομές του ως πολίτες του μέλλοντος.