Βράγχια σίγουρα δεν έχουμε κι όμως για πολύ κόσμο είναι τεράστια η πρόκληση να μείνουν λίγο, μια στιγμούλα παραπάνω, μέσα στο βυθό.
Κάποτε, όχι και πολλά χρόνια πίσω, βουτούσαν στη θάλασσα ξεβράκωτοι με μια πέτρα στην αγκαλιά τους, έφταναν σε μεγάλα βάθη που όμως δεν τα πολυ-λογάριαζαν και μάζευαν σφουγγάρια για να βγάλουν ένα μεροκάματο. Είναι διάσημη η ιστορία του Συμιακού Γιώργη Χατζή του Στάθη και έχει ταξιδέψει μέχρι τα πέρατα του κόσμου. Αυτός ο βουτηχτής θρύλος κατάφερε να δέσει την άγκυρα του Ιταλικού πολεμικού «Βασίλισσα Μαργαρίτα» που ήταν σκαρωμένη σε βάθος 88 μέτρων λίγο πιο έξω από το λιμάνι των Πηγαδίων της Καρπάθου.
Σήμερα η άπνοια είναι το προσόν των μεγάλων ψαροντουφεκάδων, αλλά έχει γίνει και ξακουστό άθλημα, είναι αλήθεια λίγο φοβιστικό, όμως για τους πιο θαρραλέους είναι μια πολύ μεγάλη πρόκληση. Εκείνοι μάλιστα που διαλέγουν να καταδύονται βαθιά μέσα στη θάλασσα παθιάζονται και αποκτούν μια ιδιαίτερη σχέση με το νερό.
Φαίνεται μάλιστα πως οι Συμιακοί έχουν και λίγη θάλασσα στο αίμα τους!
Απόδειξη η Jenna Apokotos, με ρίζες Συμιακο-ροδίτικες ξεκίνησε μόλις πριν δυο χρόνια, το 2013, τις καταδύσεις και έχει ήδη κατακτήσει δυο πανελλήνια ρεκόρ σε αντίστοιχα αγωνίσματα άπνοιας.
Ας μην σας ξενίζει το όνομα, η Jenna, δηλαδή Ιωάννα, γεννήθηκε στο μακρινό Κογκό της Αφρικής (πρώην Ζαΐρ), από Συμιακό-ροδίτη πατέρα και Ινδή μητέρα.
Εκεί έζησε μέχρι τα 8 χρόνια της ζωής της, στη συνέχεια ακολούθησαν οι πολιτικές εξελίξεις και οι ταραχές του 1991, με τον πρόεδρο Μομπούτου να ανακοινώνει, μάλλον καθυστερημένα, το τέλος του μονοκομματικού κράτους. Τότε η οικογένεια Απόκοτου αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα όπου παρέμεινε έναν χρόνο.
Από την επόμενη χρονιά και για τα επόμενα 10 χρόνια η Jenna και η αδελφή της θα εγκατασταθούν στην Αθήνα, με τους γονείς να επιστρέφουν στις επιχειρήσεις τους στην κεντρική Αφρική.
Το κορίτσι θα φύγει για σπουδές μηχανολογίας στη Γαλλία και εκεί θα παραμείνει πέντε χρόνια. Αφού τις ολοκληρώσει με επιτυχία θα ακολουθήσει και ένα μεταπτυχιακό με εξειδίκευση σε σπέσιαλ προϊόντα, έπειτα θα εργαστεί για δυο χρόνια στο Βέλγιο και στην εταιρία κρασιών Moët & Chandon. Τελικά θα την κερδίσει το απέραντο γαλάζιο, το βάθος και η σιωπηλή κόντρα με την άπνοια.
Αμέτρητο πάθος για το βυθό
«Αποφάσισα να γυρίσω σελίδα, ακολουθώ αυτό που λατρεύω περισσότερο... Και ναι, η θάλασσα διαμορφώνει τον χαρακτήρα μου, με κάνει καλύτερο άνθρωπο». J.A.
Η Jenna ήταν στα δώδεκα όταν βρέθηκε σε μια καλοκαιρινή εκδρομή στο Λουτράκι. Ένας συμμαθητής που παραμένει ακόμη και σήμερα καλός φίλος της, ο Δημήτρης, πρότεινε να φορέσουν μάσκες και να πάνε για μια κόντρα, να κρατήσουν τις ανάσες τους μέσα στη θάλασσα. Έμεινε μόλις λίγα δευτερόλεπτα μέσα στο νερό, κι όμως ήταν αρκετά για να της περάσουν το περίεργο «μικρόβιο» του πάθους, του ατέλειωτου έρωτα για τη θάλασσα.
Από τότε πέρασαν 17 χρόνια μέχρι να βρεθούν οι κατάλληλες συνθήκες για να αναπτύξει το μοναδικό ταλέντο της.
Πρώτα ασχολήθηκε με την ιστιοσανίδα, ήταν η εποχή που ο παγκόσμιος πρωταθλητής Νίκος Κακλαμανάκης έγραφε ιστορία και έκανε όλους τους Έλληνες να παθιάζονται με το σερφ. Η Jenna έφτασε μέχρι την Ελληνική εθνική ομάδα και ετοιμαζόταν για τους Ολυμπιακούς Αγώνες, όμως η εποχή συνέπεσε με τις σπουδές της στο Παρίσι και εκεί κυριολεκτικά την έπιασε το κρύο και έτσι το κορίτσι...πάγωσε!
Πρώτα οι καιρικές συνθήκες και έπειτα τα μαθήματα της απαιτητικής σχολής έβγαλαν τα κύματα από τη ζωή της. Η επιφάνεια της θάλασσας τελικά δεν ταίριαζε σε ετούτη τη γοργόνα.
Η γνωριμία με την άπνοια έγινε την Άνοιξη του 2013. Τότε αποφάσισε να αλλάξει σελίδα και μετακόμισε στο Βέλγιο, εκεί κοντά στην αδελφή της που είχε πρόσφατα αποκτήσει και το πρώτο της παιδί. Η θεία Jenna και πάλι έψαξε για μια σχολή αυτόνομης κατάδυσης και φαίνεται πως ήταν η κατάλληλη ώρα. Πολύ κοντά στο σπίτι, σχεδόν 100 μέτρα, υπήρχε πισίνα και ο δάσκαλος της ελεύθερης κατάδυσης περίμενε!
Άλμα στα μεγάλα βάθη
«Φυσικά και φοβάμαι, θα ήταν λάθος μου να παλέψω για να διαγράψω τους φόβους μου και για αυτό σε κάθε βουτιά έχω πάντοτε τα μάτια μου κλειστά. Ειδικά όταν φτάσω κάτω, στο πιο μεγάλο βάθος της βουτιάς, ποτέ δεν κοιτάω προς τα επάνω δεν θέλω να βλέπω, θέλω μόνο να νιώθω και να συγκεντρωθώ στην εξίσωση...». J.A.
Οι περισσότεροι δάσκαλοι προτείνουν στους μαθητές να ακολουθούν αργά βήματα και υπομονή μέχρι τα βαθιά μαύρα νερά. Κι όμως αυτή η κοπέλα μπορεί να μην είναι ψάρι αλλά έχει ένα μεγάλο χάρισμα και δεν κρατιόταν!
Πέρασε τα πρώτα επίπεδα πολύ γρήγορα, στο Βέλγιο το σπορ αυτό είναι εξαιρετικά διαδεδομένο, αν και δεν έχουν ευκαιρίες για βουτιές στις θάλασσες, βρίσκουν τρόπους να κρατούν την ανάσα τους και να πηγαίνουν πολλά μέτρα βαθιά μέσα σε νερό. Ανακαλύπτουν παλιά και ξεχασμένα λατομεία πρώτα τα στεγανοποιούν και έπειτα τα γεμίζουν νερό, έτσι δημιουργούν τεχνητές λίμνες αρκετά μεγάλου βάθους. Μάλιστα στο βυθό τοποθετούν κουφάρια αεροπλάνων και απομεινάρια πλοίων και εκείνοι που κάνουν βουτιές δεν νιώθουν μονότονα. Όπως λέει χαρακτηριστικά η Jenna «τα νερά εκεί είναι πράσινα και η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 12 βαθμούς, κάθε φορά που πηγαίνεις εκεί είναι πόλεμος! Μια τέτοια βουτιά θέλει πολύ πάθος και θάρρος».
Στις πρώτες ασκήσεις το πρόγραμμα είχε μια βουτιά σε βάθος -10 μέτρων και έπρεπε να παραμείνει 45" και η επόμενη ήταν -15 μέτρα και θα έμενε 1 λεπτό. Ξεπέρασε με επιτυχία τις δοκιμασίες σε δυο συνεχόμενες ημέρες!
Πραγματοποίησε την πρώτη προπονητική της εμφάνιση στο καταδυτικό κέντρο του Sarm El Seikh της Αιγύπτου. Εκεί βρέθηκε μάλλον τυχαία, αφού το γκρουπ ήταν κλεισμένο από καιρό, όμως μια ακύρωση της άνοιξε τον δρόμο.
Εκεί η Jenna άφησε άφωνους εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους. Μετά από μόλις δυο μήνες προπόνησης κατέβηκε με διπλό πέδιλο στα -43 μέτρα!
Στα Σταθερά Βάρη (CWT) έχει το πανελλήνιο ρεκόρ στα -62 μέτρα, από τους αγώνες στο Daham της Αιγύπτου (Ιούνιος 2015) ενώ στην προπόνηση έχει καταφέρει να φτάσει τα -76! (Σταθερά Βάρη : Ο δύτης καταδύεται και αναδύεται χρησιμοποιώντας τα πέδιλα (ή το μονοπέδιλο του), χωρίς να τραβάει το σκοινί του αγώνα και χωρίς αλλαγή στο έρμα που φέρει στην διάρκεια της βουτιάς του).
Και στην Ελεύθερη Βύθιση (FIM) το πανελλήνιο ρεκόρ -55 μέτρων είναι δικό της (Ιούνιος 2015 Daham)! Ωστόσο στην προπόνηση έχει καταφέρει να φτάσει στα -60 μέτρα! (Ελεύθερη Βύθιση: Ο δύτης βουτά χωρίς την χρήση προωθητικού εξοπλισμού και τραβά μόνο το σχοινί του αγώνα κατά την διάρκεια της κατάδυσης και της ανάδυσης. Παγκόσμια ρεκόρ: William Trubridge -121 μέτρα (άντρες), Natalia Molchanova -91 μέτρα γυναίκες).
Προετοιμάστηκε για το παγκόσμιο πρωτάθλημα Σκανταλόπετρας που φέτος είχε προγραμματιστεί για τα μέσα του Ιουλίου στην Κάρπαθο, όμως τα capital controls και οι δραματικές πολιτικές-οικονομικές εξελίξεις στη χώρα μας έκαναν τους οργανωτές να ακυρώσουν τους αγώνες και έτσι δεν μπόρεσε να σπάσει επίσημα το ρεκόρ των -68,9 μέτρων. Κι όμως η Jenna σε μια προπόνηση στο βυθό της Λίνδου, στην Ρόδο, έφτασε τα -70 μέτρα! Σήμερα περιμένει τους επόμενους αγώνες για να επαναλάβει το ρεκόρ της και να το γράψει στα επίσημα κιτάπια τους.
Black Out, Samba κι αλλές τέτοιες αγωνίες του βυθού
«Η άπνοια θέλει σοφία, προσπαθώ λοιπόν να ακούω το σώμα μου. Κάνω μια πρώτη βουτιά κι αν νιώσω ότι η θάλασσα με αγαπά και το σώμα μου νιώθει το ίδιο για εκείνη, τότε επιστρέφω επάνω, χαλαρώνω και τότε κάνω την προσπάθεια μου. Αν πάλι κάτι δεν μου ταιριάζει τα μαζεύω και φεύγω...». J.A.
Στην πισίνα, όπως μας περιγράφει η Jenna, τα πράματα είναι πιο εύκολα, δυο δύτες στέκουν από πάνω σου και σε προσέχουν. Κι αν συμβεί, μη κακό, κάποιο λάθος ή μια αναποδιά επεμβαίνουν και σε τραβούν έξω. Όμως στο ανοικτό πέλαγος τα πράματα δεν είναι τόσο απλά. Υπάρχει ασφάλεια, όμως κάθε βουτιά είναι μια μάχη, ένας ανοιχτός πόλεμος με το σώμα και τον εαυτό μας. Η άπνοια μας μεταφέρει σε παράλληλο σύμπαν που απαιτεί άριστη θεωρητική γνώση της συμπεριφοράς των ανθρώπινων οργάνων που δεν είναι φτιαγμένα για τη θάλασσα.
Πιο κατάλληλος για να μας εξηγήσει τα extreme θαλασσινά αθλήματα και την επίδραση τους στο σώμα μας είναι ο Νικόλαος Τρικοίλης, γιατρός υπερβαρικής ιατρικής και κυριολεκτικά η ψυχή του αθλήματος της σκανταλόπετρας.
Πρώτα μας περιγράφει το καταδυτικό αντανακλαστικό που ορίζεται από ένα σύνολο αντιδράσεων στο καρδιαγγειακό και αναπνευστικό σύστημα, σε όλα τα θηλαστικά κυρίως στα θαλάσσια, απ΄ την στιγμή όπου το σώμα τους αλλά κυρίως το πρόσωπο εμβυθισθεί στο νερό.
Ο κύριος σκοπός είναι η μείωση της κατανάλωσης του οξυγόνου. Στις αντιδράσεις του αναφέρονται: η μείωση της καρδιακής συχνότητας (Βραδυκαρδία), η περιφερική αγγειοσυστολή και η συγκέντρωση του αίματος σε ορισμένα όργανα, καθώς και μια μικρή αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Ποια όμως είναι τα κύρια προβλήματα που αντιμετωπίζει ένας βουτηχτής;
«Το πρώτο πρόβλημα στην ελεύθερη κατάδυση είναι το αποτέλεσμα της άπνοιας. Με μια ανάσα γίνεται όλη η βουτιά, έτσι μειώνεται το παρεχόμενο οξυγόνο στον ανθρώπινο οργανισμό, μιλάμε για υποξία και ένα αποτέλεσμα είναι η μερική εγκεφαλική απόκριση, μπορούμε ενδεχόμενα να φτάσουμε σε ένα λιποθυμικό επεισόδιο, στο γνωστό Black Out, που είναι πιθανό να συμβεί ακόμη και σε μικρό βάθος, ανάλογα με τη δυναμική του κάθε αθλούμενου.
Το δεύτερο είναι συμπίεση, ο μυοκορικός σπασμός, πρόκειται για τη γνωστή "samba", και αυτή προέρχεται από πτώση του παρεχόμενου οξυγόνου στον οργανισμό». Ο Νίκος Τρικοίλης αναφέρει ακόμη ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που θα μπορούσε να συμβεί στον δύτη της αυτόνομης κατάδυσης και πρόκειται για την «ρήξη τυμπάνων λόγω κακής εξίσωσης των πιέσεων». Η δοκιμασία μιας κατάδυσης στη θάλασσα κρύβει τέτοιους κινδύνους που όποιος τους παραμέρισε δεν καλοπέρασε.
Ανταγωνισμός και πάθος
«Η κατάδυση είναι πολύ επικίνδυνο σπορ, είσαι εσύ με τον εαυτό σου και εμείς, οι αθλητές, είμαστε τελειομανείς. Άλλοι κάνουν όνειρα και βάζουν στόχο ζωής να γίνουν διευθυντές, εμείς να φτάσουμε στα -100 μέτρα. Αλλά τα μέτρα δεν τα παίρνεις έτσι». J.A.
Η Jenna μάς δίνει το προφίλ των συναθλητών της. Πρόκειται για ένα σπορ ακόμη ανδροκρατούμενο κι όμως οι περισσότεροι από αυτούς που αποφασίζουν να δοκιμαστούν και γίνονται εραστές της άπνοιας είναι άνθρωποι εξαιρετικά μορφωμένοι και πολυάσχολοι, με την ηλικία να μην έχει τον πρώτο ρόλο.
Άλλοι ακολουθούν αυστηρές δίαιτες, προπονούνται τρελλά και μοιάζουν με στρατιώτες και άλλοι είναι πιο χαλαροί και στην ανάπαυλα απολαμβάνουν μια παγωμένη μπύρα με την παρέα τους. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Αγγλίδας πρωταθλήτριας της Sara Campbell (είχε το παγκόσμιο ρεκορ (FIM) -81 μέτρα) που για να χαλαρώσει ακολουθούσε αυστηρό πρόγραμμα αναπνοής και διαλογισμού με τη διάσημη Γιόγκα Κουνταλίνι που διαδόθηκε στη Δύση από τον Γιόγκι Bhajan.
Κυρίαρχο χαρακτηριστικό του αθλήματος είναι ο ανταγωνισμός κι όμως είναι ο χειρότερος σύμβουλος για τις βαθιές βουτιές στο βυθό.
Πόσο περίεργο, να ανταγωνίζεσαι και παράλληλα να βάζεις τη ζωή σου μέσα στα χέρια των υπολοίπων αθλητών κάθε φορά που τραβάς μια μοναδική ανάσα και βουτάς!
Μόλις πριν από λίγες ημέρες χάθηκε σε μια από τις προπονήσεις της η 53χρονη Ρωσσίδα παγκόσμια πρωταθλήτρια Natalia Molchanova που η Jenna Apokotos είχε γνωρίσει από κοντά, την θαύμαζε για την στρατιωτική της πειθαρχία και την χαρακτήρισε «Θεριό».
Μόλις πέρυσι είχαμε τον πρώτο νεκρό σε αγώνα, πρόκειται για τον 32χρονο Νεοϋορκέζο ηθοποιό Nicholas Mevoli που πέθανε στην προσπάθειά του να κάνει νέο ρεκόρ στην ελεύθερη κατάδυση. Ο Mevoli λάτρευε το άθλημα και συμμετείχε σε έναν καταδυτικό αγώνα στις Μπαχάμες, είχε στόχο να φτάσει τα 72 μέτρα χωρίς πέδιλα.
Στους αθλητές των αγώνων άπνοιας τα θανάσιμα ατυχήματα μπορεί να είναι ελάχιστα (ειδικά στη σκανταλόπετρα δεν έχουμε κανένα), όμως σε μια άλλη κατηγορία άπνοιας, στους ψαροντουφεκάδες, τα θύματα είναι πολλά. Και εδώ τις περισσότερες φορές η υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων στάθηκε το μοιραίο λάθος.
«Είναι ένα περίεργο άθλημα, δεν μπορούμε να το εξηγήσουμε, με μια ανάσα θέλουμε να πάμε όλο και πιο βαθιά μέσα στη θάλασσα. Γιατί άραγε;», αναρωτιέται η Jenna Apokotos φωναχτά και η φωνή της έχει εκείνη τη χαρακτηριστική Δωδεκανησιακή χροιά, μα στα σίγουρα είναι από τη Σύμη! Όμως την απορία της δεν μας δίνει απαντήσεις!
Η ταινία σταθμός στην ιστορία του αθλήματος, το «Απέραντο Γαλάζιο» του πρωτομάστορα Λυκ Μπεσόν, λύγισε ακόμη και τους πιο δύσπιστους βουνίσιους, τους έκαμε τουλάχιστον να ονειρευτούν μια τέτοια βουτιά.
Οι ψυχαναλυτικές απαντήσεις στις επιθυμίες ταιριάζουν στα κολλέγια και τα ερευνητικά πανεπιστημιακά συγγράμματα, εδώ έχουμε να κάνουμε με την αληθινή προσπάθεια του ανθρώπου να αποκτήσει για μερικές στιγμές τις...δυνατότητες ενός ψαριού.
Γίνεται; ή μήπως πρόκειται για ένα ανόητο παραμύθι που μπορεί να έχει ακόμη και μια τραγική κατάληξη;
Πόσες φορές άραγε μερικοί «κουζουλοί» έγραψαν ιστορία και χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να δοξαστούν σαν να ήταν Θεοί...
*φωτογραφία: Pepe Arcos