Σίγουρα; Δεν ξέρω. Το σίγουρο μέχρι στιγμής είναι ότι μας χρειάστηκε ελάχιστος - και αχώνευτος μέχρι στιγμής - χρόνος, για να διαλύσουμε ελπίδες, μύθους και φαντασιώσεις. Κι ας αρκούσε να ανοίξουμε απλώς τα παραθυρόφυλλα της πραγματικότητας για να δούμε τους φορείς των καλπασμών. Καλπάζανε οι πιέσεις, οι μονόδρομοι, οι ευθύνες όλων μας, τα στενά περιθώρια, οι ανάγκες για αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας. Κι εμείς φανταζόμασταν τα ανύπαρκτα εξωτικά τετράποδα, με την αριστερά καβάλα να ανεμίζει τη σημαία της ελπίδας και να κραδαίνει το τιμωρητικό μαστίγιο του Ζορό. Ηρωική και μασκοφόρα! Μια μάσκα που πρόσφερε και λίγο μυστήριο για τους πολλούς, άφηνε υποσχέσεις για το μέλλον κι ας μην είχε επαρκείς μεγέθους τρύπες στα μάτια, όπως αποδείχθηκε!
Η Αριστερά εθελοτυφούσε και αθελοτυφλούσε ταυτόχρονα! Η Αριστερά, που παραδοσιακά είχε το ηθικό πλεονέκτημα, την αποκλειστικότητα της ελπίδας, και σε μεγάλο βαθμό διατυμπάνιζε και την...κατοχή της αλήθειας. Μέσα σε λίγους μήνες, έχασε μέρος του πρώτου, εξάτμισε το δεύτερο, και έχει ξαπλώσει στο ντιβάνι του ψυχαναλυτή για να αναμετρηθεί με το τρίτο. Η Αριστερά που κάποιοι αγαπήσανε, συγκρούεται. Και εσωτερικά, και με το περιβάλλον. Εσωτερικά γιατί παραπάνω από δύο (τουλάχιστον!) κάτοχοι της αλήθειας, με διαφορετικές αλήθειες, δεν μπορούν να συνυπάρξουν. Έχει γίνει πολλές φορές αυτό στην ιστορία. Εξωτερικά, γιατί είναι γεγονός ότι η άγνοια των δεδομένων, το προσπέρασμα των ενδείξεων ακόμα και των προειδοποιήσεων, τελικά συνιστά ανόητη αντίσταση στην πραγματικότητα. Και αυτή έρχεται να σε χαστουκίσει στο τέλος.
Οι πολίτες που ακολούθησαν το καραβάνι της ελπίδας γκρεμίστηκαν απότομα από τις σέλες της βεβαιότητας. Βρίσκονται τώρα καταγής από ψυχολογία, ζαλισμένοι και αμήχανοι μπροστά στην απρόσμενη κάλπη, σιγοψιθυρίζοντας στον εαυτό τους και οικείους: «απελθέτω απ' εμού». Άκουσα αρκετούς να λένε «ευτυχώς θα λείπω». Αλήθεια, υπάρχει μια μεγάλη μερίδα κόσμου που κυρίως αδιαφορεί για το ποιος θα κερδίσει στις εκλογές. Αφενός τα δημοκοπικά ευρήματα μιλούν για υπεροχή των «πιστών» σε κυβερνήσεις συνεργασίας και αφετέρου δεν μας πάει εύκολο να καταψηφίσουμε αυτούς που ψηφίσαμε πριν οκτώ μήνες. Ναι, γιατί κυρίως στην Ελλάδα, καταψηφίζουμε! Πολύς κόσμος καταψήφισε ΝΔ για να έρθουν τα «λεφτά που υπήρχαν» το 2009. Καταψήφισε ΠΑΣΟΚ για να «σκίσουμε το μνημόνιο», το 2012. Καταψήφισε ΝΔ για «να έρθει η ελπίδα», τον Ιανουάριο του 2015. Και τώρα μάλλον θα καταψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ (σε σχέση με το 36% και όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις) για να έρθει τι; Είμαστε στα απόνερα μιας πολυετούς παράκρουσης γιατί δεν έχουμε ...τι να καταψηφίσουμε για να έρθει κάποιος άλλος. Μας τελείωσαν και οι άλλοι!
Κανένα πάντως - από τα κόμματα που διεκδικούν μερίδα συνεργασίας την επόμενη ημέρα - δεν υπόσχεται πια ότι θα σκίσει τίποτε. Ούτε καν ένα...καλσόν, που φοράγανε στο πρόσωπο οι ληστές των προσδοκιών μεγάλης μερίδας των πολιτών. Η κυρίαρχη αίσθηση της κοινωνίας είναι ότι το τρίτο (και μακρύτερο! - συγγνώμη, αλλά έτσι είναι πολλαπλώς!) μνημόνιο είναι πλέον μπετόν και μονόδρομος. Η έλλειψη συναίνεσης, η φτηνή αντιμνημονιακή ρητορική, οι εξωλογικές υποσχέσεις αφορούν πλέον ένα μικρό μέρος του εκλογικού σώματος στο οποίο ψαρεύουν οι ακραίοι, ίσως οι ρομαντικοί και κάποιοι ανόητοι. Οι πολλοί, θα πάμε «σκυφτούληδες» στην κάλπη με διακύβευμα, όχι το όραμα της επόμενης ημέρας, αλλά το δίλημμα, για το ποιος μπορεί να διαχειριστεί καλύτερα την εφαρμογή των μνημονιακών όρων. Με όλο τον παραλογισμό που μπορεί για διαφορετικούς λόγους να φέρνει στη σκέψη, το ένα ή το άλλο κόμμα μπροστά. Ενδιαφερόμαστε να έρθει αυτός που θα κάνει τη δουλειά! Να τελειώνουμε!
Και μπορεί να είναι θετικό για τη χώρα μια πανστρατιά (;) όλων - αν είναι δυνατόν - των πολιτικών δυνάμεων που πιστεύουν στην λογική ευρωπαϊκή πορεία της χώρας, αλλά...Αλλά ίσως αυτό να είναι μια νέα ψευδαίσθηση, εξίσου επικίνδυνη. Κι ίσως από την ελπίδα που αγοράσαμε μισοτιμής με άγνοια κινδύνου, να πηγαίνουμε στην άλλη άκρη. Απέλπιδες και πειθήνιοι. Ηττημένοι και μοιρολάτρες. Αδύναμοι και αγέλαστοι. Σε ελάχιστο ιστορικό χρόνο εκτοξευτήκαμε από τον παράδεισο των ψευδαισθήσεων, στην κόλαση της απογοήτευσης, με όλες φυσικά τις παρενέργειες, όπως έχει ξαναγίνει στην περιούσια χώρα της υπερβολής. Λάθος να κατοικούμε και στον παράδεισο και στην κόλαση.
Εξηγούμαι: Ο Αντώνης Τρίτσης, ο χαρισματικός και συγκρουσιακός πολιτικός που έφυγε πρόωρα, είχε πει: «Αυτή η κοινωνία δεν θα πάει μπροστά εάν δεν έχει μία ουτοπία. Η Ελλάδα έγινε μεγάλη όταν είχε έναν μύθο και προσπαθούσε να τον κάνει πραγματικότητα...». Αυτό φυσικά δε σήμαινε ότι ήταν αιθεροβάμων και δεν είχε την κοινή λογική. Ο Τρίτσης ήταν πολεοδόμος. Ήταν τεχνοκράτης και οραματιστής ταυτόχρονα. Νομίζω μας λείπει μια πραγματική τέτοια διπλή προσέγγιση σε πρόσωπο και σε ουσιαστικό λόγο, πέρα από τα φθηνά συνθήματα που έχουν τα spots των κομμάτων και οι ομιλίες των αρχηγών τους. Ας ελπίσουμε ένα τέτοιο πρόσωπο να γεννηθεί (ή αναγεννηθεί) μέσα από την πίεση της ιστορίας. Πρέπει όταν ακούμε καλπασμό να σκεφτόμαστε άλογα, χαμογελώντας όμως για τις ζέβρες που σίγουρα κάποια στιγμή θα εμφανιστούν.
*Η έκφραση «όταν ακούς καλπασμό να σκέφτεσαι άλογα, όχι ζέβρες», έχει σχέση με την πρωταρχική επιστράτευση της κοινής λογικής για την ερμηνεία συμπτωμάτων, ενδείξεων κλπ, στην Ιατρική και άλλες επιστήμες. Αντίστοιχη με το «ξυράφι του Όκαμ».