Η σημαντική αύξηση των Ελλήνων που εγκαταλείπουν την Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της παρατεταμένης κρίσης, έχει γίνει θέμα πολλαπλών συζητήσεων. Έκδηλη ανησυχία και αγωνία εκφράζεται για την εγκατάλειψη της χώρας από το πνευματικό δυναμικό της ("brain drain") και τις αρνητικές επιπτώσεις του για την χώρα.
Το πρόβλημα όμως είναι παλαιό αν και πρόσφατα έχει πάρει μεγαλύτερες διαστάσεις και με τη σύγχρονη τεχνολογία στις επικοινωνίες, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και την κοινωνική δικτύωση να το κάνουν περισσότερο εμφανές. Η Ελλάδα πάντα είχε στην περίοδο της νεότερης ιστορίας της μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα, αλλά ποτέ δεν διέθετε τόσο μεγάλο αριθμό διακεκριμένων επιστημόνων και ερευνητών σ΄ όλο τον κόσμο. Παράλληλα υπάρχουν χιλιάδες επιχειρηματίες, επαγγελματίες, καλλιτέχνες, διανοούμενοι και άλλοι που ευδοκιμούν στις χώρες που ζουν και εργάζονται.
Έχουν υπάρξει πρωτοβουλίες για επιστημονικά και ερευνητικά προγράμματα Ελλήνων της διασποράς με συναδέλφους τους στην Ελλάδα, όπου επίσης υπάρχει τεράστιο άριστο ανθρώπινο δυναμικό. Πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί το «Πρόγραμμα Ερευνητικής Εκπαίδευσης Κλινικής και Πειραματικής Ιατρικής του Παγκόσμιου Ελληνικού Βιοιατρικού Συλλόγου» (World Hellenic Biomedical Association) χρηματοδοτούμενο από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Το πρόγραμμα αυτό έχει σαν στόχο να υποστηρίξει την προετοιμασία νέων Ελλήνων ιατρών και επιστημόνων για την απόκτηση ειδικότητας σε κορυφαία πανεπιστημιακά νοσοκομεία και ιατρικά κέντρα του εξωτερικού αρχίζοντας από τις ΗΠΑ. O κύριος σκοπός του προγράμματος έγκειται στην άριστη εκπαίδευση Ελλήνων ιατρών, κάποιοι από τους οποίους αναμφίβολα θα επιστρέψουν να εργαστούν στην Ελλάδα όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν.
Οι Έλληνες της διασποράς ανταποκρίθηκαν με προθυμία στην πρόσκληση για συμμετοχή τους στην αξιολόγηση των Ελληνικών πανεπιστημίων που είχε σχετική επιτυχία, εάν αφαιρέσουμε τις ακρότητες που εμφανίστηκαν σε ορισμένα περιστατικά. Άδοξο τέλος είχε όμως η συμμετοχή τους στα συμβούλια των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της Ελλάδας όπου επίσης ανταποκρίθηκαν με προθυμία.
Δυστυχώς όμως ποτέ δεν υπήρξε από το Κράτος οργανωμένος σχεδιασμός και προγραμματισμός της αξιοποίησης αυτού του τεράστιου ανθρώπινου δυναμικού της ελληνικής διασποράς. Όποιες προσπάθειες έγιναν διακρίνονταν από προχειρότητα ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις κατέληξαν σε πολυδάπανες αποτυχίες. Με λύπη αλλά και ζήλια παρατηρούσα τις μεγάλες ουρές που σχημάτιζαν οι Γάλλοι πολίτες στο Λονδίνο, έξω από την Πρεσβεία τους για να ψηφίσουν στις Προεδρικές εκλογές της χώρας τους. Ένα δικαίωμα που έχουν οι ξενιτεμένοι πολίτες πολλών χωρών και που στερούνται οι Έλληνες της διασποράς και που θα πρέπει να το αποκτήσουν.
Ο ανοιχτός δημόσιος διάλογος για τη διαφυγή του πνευματικού δυναμικού της Ελλάδας που οργανώνεται αυτές τις ημέρες στην Αθήνα ελπίζω να αποτελέσει μια καταλυτική ευκαιρία για συγκεκριμένες προτάσεις που θα οδηγήσουν σε αποτελεσματικές δράσεις.
Τα μεγάλα χρηματοδοτικά ιδρύματα που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα θα μπορούσαν να προκηρύξουν ανοικτό διαγωνισμό για προτάσεις στρατηγικού σχεδιασμού για την αξιοποίηση του ελληνικού δυναμικού της διασποράς, απευθυνόμενοι σε ανάλογους φορείς και οργανισμούς. Αφού δε αξιολογηθούν αντικειμενικά οι προτάσεις που θα επιλεγούν, θα πρέπει να υλοποιηθούν, μετά από ευρύτερο δημόσιο διάλογο και αφού έχει προηγηθεί η δέσμευση της Πολιτείας για την εφαρμογή τους.
Στις δύσκολες στιγμές που περνάει η Ελλάδα δεν πρέπει να αφήσει ανεκμετάλλευτο το τεράστιο δυναμικό της ελληνικής διασποράς ούτε να κρύβεται πίσω από ευκαιριακές και ανεύθυνες λύσεις. Οποιαδήποτε αναπτυξιακή πολιτική θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει τη δυνατότητα ουσιαστικής συμμετοχής της Ελληνικής διασποράς σε όλους τους τομείς, οικονομικούς, επιστημονικούς, πολιτιστικούς, κοινωνικούς, αποφεύγοντας τις γενικότητες και τα ευχολόγια.
Στις 12 Μαΐου 2017 (6:00 μμ) ο Παγκόσμιος Ελληνικός Βιοϊατρικός Σύλλογος πραγματοποιεί σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Παστέρ και την ΕΡΤ ανοιχτό δημόσιο διάλογο με θέμα: «Διαφυγή Πνευματικού Δυναμικού της Ελλάδας: Πώς ένα πρόβλημα μπορεί να γίνει αξιοποίησιμο;» στο κεντρικό αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Παστέρ (Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 127, Αθήνα).