«Είμαστε σε πόλεμο», είχε πει ο Φρανσουά Ολάντ τον περασμένο Νοέμβριο, μετά τις επιθέσεις στο Παρίσι. Και οι εικόνες από τις Βρυξέλλες- το βομβαρδισμένο αεροδρόμιο, τα πτώματα στον σταθμό του μετρό, οι άδειοι δρόμοι, η νεκρή πόλη- αναπαράγουν την στερεότυπη εικόνα του πολέμου.
Αλλά, αν είμαστε σε πόλεμο, ποιος είναι ο εχθρός, πού είναι το μέτωπο, ποιοι συγκροτούν τον αντίπαλο στρατό; Αν οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες πρέπει να πολεμήσουν για να επιβιώσουν, πού πρέπει να δώσουν τη μάχη; Στις γειτονιές των ευρωπαϊκών πόλεων, σαν το Μόλενμπεκ των Βρυξελλών, όπου οι δύο αδελφοί Αμπντεσλάμ είχαν ένα μικρό καφέ, όπου σέρβιραν τσάι, πουλούσαν ναρκωτικά και έδειχναν βίαια, τζιχαντιστικά βίντεο από την Συρία σε νεαρούς μετανάστες πρώτης και δεύτερης γενιάς από το Μαρόκο και το Αλγέρι, πριν εμπλακούν οι ίδιοι στις επιθέσεις στο Παρίσι; Ή στη Συρία, εκεί όπου το ISIS εγκαθιστά ένα βασίλειο του τρόμου, αποκτά ισχύ και εμπνέει ένα μανιακό όνειρο αναβίωσης του χαλιφάτου;
Οι περισσότερες αναλύσεις οδηγούν στην πρώτη επιλογή: Η μάχη πρέπει να δοθεί- λένε- στις ίδιες τις ευρωπαϊκές πόλεις.
Πρέπει να βρούμε τις απαντήσεις. Τι οδηγεί νέα παιδιά, 16-17 ετών, μεγαλωμένα είτε στο πολυπολιτισμικό μοντέλο των βρετανικών πόλεων είτε στα γκέτο του Παρισιού και των Βρυξελλών, στην αγκαλιά των εραστών του θανάτου και της βίας; Τι εξηγεί την ραγδαία ριζοσπαστικοποίησή τους; Πού απέτυχε η δυτική Ευρώπη να κερδίσει αυτούς τους νέους;
Πρέπει να βρούμε και τις λύσεις. Πως μπορεί να δοθεί αποτελεσματικά η μάχη εναντίον ενός τέτοιου στρατού της σκιάς; Πώς να διαπεραστούν δίκτυα οικογενειακής και φιλικής υποστήριξης, σαν αυτά που κατάφεραν να κρύψουν επί 125 ολόκληρες ημέρες τον καταζητούμενο υπ' αριθμόν ένα σε όλη την Ευρώπη από τις καθημερινές επιδρομές της αστυνομίας, λίγα μόλις μέτρα από το μητρικό του σπίτι, όπου τον έψαχναν; Κι αν παρά τη σύλληψη του Αμπντεσλάμ (ή ως αντίδραση σε αυτήν) στάθηκαν ικανοί να εκτελέσουν ένα τέτοιο χτύπημα στις εν συναγερμώ Βρυξέλλες, πώς μπορεί να εμποδιστεί η επανάληψη του φονικού, οπουδήποτε, οποτεδήποτε;
Αλλά υπάρχουν και φωνές που υποστηρίζουν τη δεύτερη προσέγγιση. Ότι η μάχη πρέπει να δοθεί και να κερδηθεί, κατά προτεραιότητα στη Μέση Ανατολή, και δευτερευόντως στην ευρωπαϊκή ενδοχώρα. Είναι η άποψη που υποστηρίζει για παράδειγμα ο Πάτρικ Κόμπερν, βετεράνος ανταποκριτής μεγάλων μέσων ενημέρωσης στην περιοχή και οξυδερκής αναλυτής του φαινομένου ISIS.
Τι είναι το ISIS; Κατά την ανάλυση του Κόκμπερν, είναι ένα προϊόν μιας τριπλής αποτυχίας της Δύσης στην Μέση Ανατολή. Της αποτυχίας του πολέμου στο Ιράκ, της αποτυχίας της ειρήνης στο Ιράκ και της αποτυχίας στη Συρία.
Έτσι, ένας πυρήνας μπαρουτοκαπνισμένων πολεμιστών που συνδυάζουν ιδεολογικό, θρησκευτικό φανατισμό και πολεμική εμπειρία συγκρότησαν μια οργάνωση που ξεπήδησε από την Αλ Κάιντα στο Ιράκ. Το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Συρία τους έκανε περιζήτητους εκεί και τους προσέφερε έδαφος, οπαδούς και εύκολες νίκες, τις οποίες μετέφεραν και στο ιρακινό έδαφος απέναντι σε ένα στρατό-φάντασμα που είχαν συγκροτήσει οι Αμερικανοί, ξοδεύοντας μυθικά ποσά από τα οποία προέκυψαν εκατοντάδες σούπερ-διεφθαρμένοι αξιωματικοί μα ούτε ένας πολεμιστής στρατιώτης. Γεννημένοι μέσα στη βία και από τη βία του πολέμου (με τον ίδιο τρόπο που οι ναζί είχαν γεννηθεί μέσα από την φρίκη των χαρακωμάτων του πρώτου παγκοσμίου πολέμου) κυριαρχούν μέσω της πιο ακραίας, και διαστροφικά επιδεικτικής βίας. Και προσφέρουν σε δισεκατομμύρια σουνιτών στη Μέση Ανατολή αλλά και στην Ευρώπη ένα πρότυπο νικηφόρας (για πρώτη φορά) σουνιτικής δύναμης, που εξάπτει τη φαντασία και ένα όνειρο αναβίωσης του χαλιφάτου, που στρατολογεί ανθρώπους έτοιμους να θυσιαστούν για μια τρελή ιδέα.
Αν η ανάλυση αυτή είναι σωστή, η ρίζα του προβλήματος είναι στη Μέση Ανατολή, όχι στην Ευρώπη την ίδια. Το τέρας που απειλεί τη Δύση, ο εχθρός που έχει να πολεμήσει είναι εν πολλοίς προϊόν των εγκληματικών λαθών και των ασυγχώρητων αδυναμιών της στην Μέση Ανατολή. Κι αν δεν το νικήσει εκεί, όσα μέτρα αστυνόμευσης κι αν πάρει στις ευρωπαϊκές πόλεις, όσα συστήματα παρακολούθησης κι αν εγκαταστήσει, ακόμη κι αν καταργήσει την Σένγκεν ή κλείσει σε γκέτο τους πρόσφυγες που την τρομάζουν, ή μετατρέψει την Ελλάδα σε νήσο Έλις, το πρόβλημα θα επιστρέφει. Το μέτωπο στο οποίο πρέπει να δώσει τη μάχη είναι πρωτίστως στη Συρία. Μετά από τρεις αποτυχίες, η Δύση έχει ανάγκη από μια επιτυχία- την επιτυχία της ειρηνικής μετάβασης της Συρίας στην επόμενη εποχή και την επιτυχία της επιχειρησιακής συντριβής του ισλαμοφασισμού.