Υπό την πίεση του Λευκού Οίκου και των επιτροπών της Γερουσίας που ερευνούν την πιθανή ανάμειξη της Ρωσίας στις αμερικανικές εκλογές, ο ιδρυτής του Facebook, Mark Zuckerberg προχώρησε σε μια δημόσια δήλωση- κάτι που δεν συνηθίζει- αντιδρώντας : «Ενδιαφέρομαι βαθιά για την τήρηση των δημοκρατικών διαδικασιών και την ακεραιότητά τους...Δεν θέλω να χρησιμοποιεί κανείς τα εργαλεία μας για να υπονομεύσει τη Δημοκρατία...Θα υπάρχουν πάντα κακοί παίχτες ανά τον κόσμο...Μπορούμε να το κάνουμε πιο δύσκολο (σ.σ γι' αυτούς) και θα επικεντρωθούμε σε αυτό για να το κάνουμε (σ.σ να τους δυσκολέψουμε)». Η δήλωση του ιδρυτή του δημοφιλούς μέσου κοινωνικής δικτύωσης που αριθμεί περί τα 2δισεκ χρήστες κάθε μήνα όπως και η δέσμευση για ανάληψη συγκεκριμένων δράσεων, έγινε δεκτή με θετικά σχόλια και ως έναν βαθμό ξεχάστηκαν οι κατηγορίες πως επέτρεψε το Facebook να γίνει το μέσο για την διάδοση της ρωσικής προπαγάνδας.
Όπως όμως επισημαίνει η HuffPost UK, στο πλαίσιο σχετικού ρεπορτάζ, ο Zuckerberg δεν έχει προχωρήσει σε καμία δέσμευση λήψης προληπτικών μέτρων ώστε να σταματήσει η διευκόλυνση της δράσης και φυσικά διαφήμισης, κυκλωμάτων διακίνησης ανθρώπων. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα στις μέρες μας, είναι η διαφήμιση των «υπηρεσιών» που προσφέρουν κυκλώματα διακινητών σε πρόσφυγες που θέλουν προσεγγίσουν τις ακτές της Ευρώπης.
Το θέμα ανέδειξε με έμφαση και ο Leonard Doyle, εκπρόσωπος του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΙΟΜ) μιλώντας στη HuffPost UK:«Δεδομένου ότι το Facebook παρέχει ελεύθερα τα εργαλεία που οδηγούν εκατοντάδες χιλιάδες μετανάστες στα χέρια των ανθρώπων που θα γίνουν οι βασανιστές τους, δεν μπορεί να του αναλογεί (σ.σ. στο Facebook) μόνο ένα μικρό μέρος της ευθύνης για τα όσα συμβαίνουν, για τους μετανάστες που ξυλοκοπούνται, βασανίζονται, εκβιάζονται για χρήματα και πουλιούνται για σκλάβοι. Πόσο λιγότερα αγόρια και κορίτσια, έγκυες γυναίκες και άλλες ευάλωτες ομάδες μεταναστών θα είχαν γλυτώσει τον εφιάλτη της κράτησης και της κακοποίησης στη Λιβύη και αλλού, εάν οι λαθροδιακινητές που δρουν ατιμώρητοι δεν ήταν σε θέση να διαφημίζουν τις υπηρεσίες τους σελίδες του Facebook ή να στέλνουν βίντεο με εικόνες βασανισμών μέσω WhatsApp στις οικογένειες μεταναστών προκειμένου να τους αποσπάσουν χρήματα;» ανέφερε και τόνισε πως απαιτείται μια πιο υπεύθυνη προσέγγιση από μια εταιρεία η ιστοσελίδα της οποίας αυτή τη στιγμή διευκολύνει την εξάπλωση της δυστυχίας και του πόνου.
Τι διαπιστώνει η Europol
Στο ρεπορτάζ αναφέρονται διάφορες σελίδες στο Facebook που εντοπίστηκαν και διαφημίζουν την παράνομη μετακίνηση ανθρώπων πχ από τη Λιβύη στην Ιταλία. Σε μια από αυτές τις σελίδες η ανάρτηση (στα αραβικά) αναφέρει πως το «ταξίδι» από τη Λιβύη στην Ιταλία κοστίζει 2900 δηνάρια Λιβύης ενώ ο χρήστης συστήνει σε όσους δεν έχουν τα απαραίτητα έγγραφα να απευθυνθούν σε έναν διακινητή στην Τρίπολη που μπορεί να τους λύσει το πρόβλημα για επιπλέον 200 δηνάρια Λιβύης. Στη σελίδα φυσικά υπάρχουν διαθέσιμα τηλέφωνα επικοινωνίας, φωτογραφίες των σκαφών που θα χρησιμοποιηθούν κλπ. Βέβαια αυτό που διαφημίζεται δεν έχει καμία σχέση με αυτό που τελικά προσφέρεται όπως έχει αποδειχθεί τόσες και τόσες φορές μέσα από τις τραγικές ιστορίες μεταναστών που έχουν έρθει στη δημοσιότητα, ή και από αυτές η κατάληξη του ταξιδιού δεν επέτρεψε ποτέ να ακουστούν.
Ο βαθμός στον οποίο οι διακινητές προσφύγων και μεταναστών βασίζονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να «μεγαλώσουν» τις δουλειές τους, είναι κάτι που επισημαίνεται και από την Europol. Σε μια σχετική έκθεση η Υπηρεσία αναφέρει: «Αυτές οι πλατφόρμες χρησιμοποιούνται από παράνομους διακινητές μεταναστών και από μετανάστες για να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις εξελίξεις κατά μήκος των “οδών” μετανάστευσης, τις κινήσεις των διωκτικών αρχών, τις αλλαγές στις διαδικασίες χορήγησης ασύλου ή τις δυσμενείς συνθήκες στις χώρες προορισμού».
Βάσει αυτής της περιγραφής, οι συγκεκριμένες δραστηριότητες παραβιάζουν τους όρους χρήσης του Facebook και σε τρεις περιπτώσεις οι υπεύθυνοι του Μέσου μπλόκαραν τις σελίδες.
Το Facebook όμως βασίζεται στο κοινό του
Η HuffPost UKεπικοινώνησε με το Facebook το οποίο σχολίασε πως σελίδες, ομάδες και αναρτήσεις τέτοιου περιεχομένου «είναι παράνομες», «δεν επιτρέπονται στο Facebook» και «θα κατέβουν». Πώς όμως θα γίνει αυτό; «Καλούμε τους ανθρώπους να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τα εργαλεία αναφοράς για να επισημαίνουν αυτού του είδους τις δραστηριότητες, ώστε να μπορούν να αναθεωρηθούν και να απομακρυνθούν άμεσα από την παγκόσμια ομάδα ειδικών που διαθέτουμε η οποία και συνεργάζεται με τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλο τον κόσμο».
Είναι όμως αυτό αρκετό; Σύμφωνα με τον κ.Doyle το να αφήνεται ουσιαστικά ένα τόσο σοβαρό ζήτημα στη διάθεση των χρηστών να το αναφέρουν ή όχι δεν είναι αρκετό. «Απλά ζητάει από το κοινό να αναφέρει τις παράνομες δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα στη δική του πλατφόρμα. Αυτό υποδηλώνει μια συγκλονιστική έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζημιά που προκαλείται, για τη θλίψη των οικογενειών που πέφτουν θύματα εκβιασμού, και του ζητούνται χρήματα προκειμένου να σώσουν τα συγγενικά τους πρόσωπα από τα χέρια των εγκληματιών». Όπως τονίζει αυτό το έγκλημα σε βάρος των μεταναστών συμβαίνει τώρα και ο χρόνος είναι μια πολυτέλεια. «Θα πρέπει να τις κλείσουν (σ..σ τις σελίδες στο Facebook) τώρα. Παρανομούν, πρέπει απλά να τις κλείσουν γρήγορα. Τους παίρνει μήνες για να το κάνουν».
Το συγκεκριμένο δημοσίευμα βασίζεται σε ρεπορτάζ της βρετανικής έκδοσης της HuffPost και έγινε απόδοση και προσαρμογή για το ελληνικό αναγνωστικό κοινό.