Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, φαίνεται να προετοιμάζεται να πραγματοποιήσει εισβολή στην Ουκρανία, με πάνω από 100.000 στρατιώτες να έχουν λάβει θέσεις γύρω από τη χώρα. Οι ΗΠΑ θεωρούν ότι αυτό ακριβώς ισχύει και ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν έχει προειδοποιήσει τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντιμίρ Ζελένσκι πως μια επίθεση θα μπορούσε να λάβει χώρα τον Φεβρουάριο. Ωστόσο η Ρωσία αρνείναι πως ετοιμάζεται να εισβάλει και οι προθέσεις του Πούτιν παραμένουν άγνωστες.
Η Ρωσία, που επιζητεί δέσμευση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει στις τάξεις του την Ουκρανία, έχει επιλογές που θα μπορούσε να ακολουθήσει πέρα από μια πλήρη εισβολή, και άλλους τρόπους να αντιπαρατεθεί με τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Όλες έχουν κάποιο επίπεδο κινδύνου, τόσο για τη Ρωσία όσο και για τον κόσμο.
Κάποιες εξ αυτών παρουσιάζονται σε ανάλυση του Associated Press.
«Κάτι λιγότερο» από «πλήρη» εισβολή
Το 2014 η Ρωσία προσάρτησε τη χερσόνησο της Κριμαίας, τμήμα της Ουκρανίας, Εκείνη τη χρονιά άρχισε επίσης να εξοπλίζει αντάρτες στο ανατολικό τμήμα της Ουκρανίας, γνωστό ως Ντονμπάς, αρχίζοντας μιας σύγκρουση που «σιγοβράζει», έχοντας προκαλέσει πάνω από 14.000 θανάτους. Πολλοί παρατηρητές εικάζουν πως η πρόσφατη συγκέντρωση ρωσικών χερσαίων και ναυτικών δυνάμεων είναι το επόμενο βήμα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης προσπάθειας για απόσπαση τμημάτων της Ουκρανίας, ενδεχομένως αξιοποιώντας το ότι οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους στην Ευρώπη είναι απασχολημένοι από την Covid-19 και άλλα ζητήματα. Τα πιθανά σενάρια περιλαμβάνουν παροχή επιπλέον στήριξης στους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αντάρτες ή πραγματοποίηση μιας περιορισμένης κλίμακας εισβολής- τόσο ώστε να αποσταθεροποιηθεί ο Ζελένσκι και να πάρει τη θέση του ένας ηγέτης που είναι φιλικός προς το Κρεμλίνο.
Το να μην προβεί σε πλήρους κλίμακας, γενικευμένη εισβολή θα έδινε στη Ρωσία περισσότερο χρόνο για να μετακινήσει περισσότερες δυνάμεις στην περιοχή και να τεστάρει την αποφασιστικότητα των ΗΠΑ και των συμμάχων τους ως προς τις τιμωρητικές κυρώσεις που έχει υποσχεθεί ο Μπάιντεν, είπε ο Μπεν Χότζις, υποστράτηγος εν αποστρατεία και πρώην διοικητής των δυνάμεων του αμερικανικού στρατού στην Ευρώπη. «Θα συνεχίσει να κάνει αυτό που κάνει τώρα, συνεχίζοντας να εφαρμόζει μέγιστη πίεση στην Ουκρανία και να προσπαθεί να αποσταθεροποιήσει την κυβέρνηση» είπε σχετικά. «Υπάρχουν πολλές δυνατότητες για να κάνει περισσότερα, αν παρουσιαστεί η ευκαιρία».
Αυτό θα μπορούσε και πάλι να καταλήξει να πυροδοτήσει κυρώσεις που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ζημιά στη ρωσική οικονομία και να βλάψουν τον Πούτιν στο εσωτερικό της χώρας. Επίσης υπάρχει ο κίνδυνος μια περιορισμένης κλίμακας ενέργεια να μην αρκεί για να επιτευχθεί ο σκοπός του Ρώσου προέδρου για υπονόμευση της ευρωπαϊκής ασφάλειας μέσω της αντιστροφής, ή έστω της παύσης, της επέκτασης του ΝΑΤΟ, λέει ο Ντμίτρι Γκόρενμπουργκ, αναλυτής του CNA, ερευνητικού οργανισμού στο Άρλινγκτον της Βιρτζίνια. «Δε νομίζω πως θα του δώσει αυτό που θέλει» είπε. «Δεν έγινε στο παρελθόν. Γιατί τώρα;».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ρωσσία: Η εντυπωσιακή επάνοδος
Οικονομικός πόλεμος
Η Ρωσία είναι μεγάλος παίκτης στην ενέργεια παγκοσμίως, ο τρίτος μεγαλύτερος παραγωγός πετρελαίου μετά τις ΗΠΑ και τη Σαουδική Αραβία και πηγή περίπου του 40% του φυσικού αερίου που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη. Είναι επίσης μεγάλη εξαγωγέας σιτηρών ιδίως σε αναπτυσσόμενες χώρες. Οποιαδήποτε κίνηση για περικοπή της ροής ενέργειας θα ήταν επώδυνη για την Ευρώπη τον χειμώνα, με τις τιμές του αερίου και του πετρελαίου να είναι ήδη ψηλά. Παρομοίως, οι αυξανόμενες τιμές των τροφίμων αποτελούν πρόβλημα ανά τον κόσμο.
Ο Πούτιν έχει κάποιους οικονομικούς μοχλούς πίεσης, μα δεν υπάρχει ένδειξη ότι θα τους χρησιμοποιούσε και κάτι τέτοιο θα μπορούσε να βλάψει τη Ρωσία μακροπρόθεσμα, λέει ο Έντουαρντ Φίσμαν, πρώην στέλεχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που είναι πλέον senior fellow στο Eurasia Center του Atlantic Council. Οποιαδήποτε κίνηση από τη Ρωσία για περικοπή των προμηθειών αερίου θα ωθούσε τις ευρωπαϊκές χώρες να βρουν εναλλακτικές πηγές για το μέλλον. «Είναι ένα όπλο που μπορείς να χρησιμοποιήσεις μόνο μια φορά» είπε. «Το κάνεις μια φορά και χάνεις αυτόν τον μοχλό πίεσης για πάντα».
Η κυβέρνηση Μπάιντεν ήδη συνεργάζεται με το Κατάρ και άλλους προμηθευτές για αντικατάσταση του ρωσικού αερίου, αν χρειαστεί.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Ουκρανία: Ορθώς αντιδρά η Ρωσία;
Κυβερνοεπιθέσεις
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Ρωσία έχει τη δυνατότητα για μεγάλες κυβερνοεπιθέσεις στην Ουκρανία και ανά τον κόσμο, και είναι σχεδόν βέβαιο πως θα κάνει κάτι τέτοιο ξανά στο πλαίσιο οποιασδήποτε επιχείρησης εναντίον της γειτονικής της χώρας. Το υπουργείο Εσωτερικής Ασφαλείας των ΗΠΑ προειδοποίησε τις υπηρεσίες επιβολής νόμου στις 23 Ιανουαρίου ότι η Ρωσία θα εξέταζε το ενδεχόμενο να εξαπολύσει μια κυβερνοεπίθεση στις ΗΠΑ, περιλαμβανομένων πιθανών ενεργειών εναντίον των ΗΠΑ, περιλαμβανομένων πιθανών ενεργειών εναντίον κρίσιμων υποδομών, εάν θεωρήσει πως η αντίδραση σε μια εισβολή στην Ουκρανία θα «απειλούσε μακροπρόθεσμα την εθνική της ασφάλεια».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Πούτιν σε Μακρόν: Η Ρωσία δεν θα ξεκινήσει πόλεμο στην Ουκρανία
Η Ρωσία φέρεται να είναι πίσω από μια επίθεση το 2015 εναντίον του ουκρανικού δικτύου ηλεκτροδότησης. Χάκερ αυτόν τον μήνα επίσης «έριξαν» προσωρινά κυβερνητικές ιστοσελίδες στην Ουκρανία, υπογραμμίζοντας πως η κυβερνοασφάλεια παραμένει μεγάλο πρόβλημα στην αντιπαράθεση με τη Ρωσία.
«Όποιο και αν είναι το μέγεθος και η κλίμακα και φύση των εναερίων και αεροπορικών επιθέσεών τους, το cyber κομμάτι θα είναι μεγάλο μέρος σε οτιδήποτε και αν κάνουν» προειδοποιεί ο Χότζις.
Ο κίνδυνος για τον κόσμο είναι πως η εχθρική δραστηριότητα εναντίον της Ουκρανίας θα μπορούσε να εξαπλωθεί, όπως η κυβερνοεπίθεση που έγινε γνωστή ως not Petya, με καταστροφικές συνέπειες το 2017. Το πρόβλημα για τη Ρωσία είνια πως οι ΗΠΑ και άλλες χώρες έχουν τη δύναμη να ανταποδώσουν, όπως είχε προειδοποιήσει τον Πούτιν τον Ιούνιο. «Ξέρει πως υπάρχουν συνέπειες» είπε ο Μπάιντεν.
Ο παράγοντας Κίνα
Η Κίνα δεν εμπλέκεται άμεσα στην αντιπαράθεση με την Ουκρανία, μα έχει έναν ρόλο. Παρατηρητές έχουν προειδοποιήσει ότι η Μόσχα θα μπορούσε να αντιδράσει στην απόρριψη των αιτημάτων ασφαλείας της από την Ουάσινγκτον αυξάνοντας τους στρατιωτικούς της δεσμούς με την Κίνα. Η Κίνα και η Ρωσία έχουν πραγματοποιήσει μια σειρά κοινών ασκήσεων, που περιλαμβάνουν ναυτικές ασκήσεις και περιπολίες από βομβαρδιστικά μακράς εμβέλειας πάνω από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας και τη Θάλασσα Ανατολικής Κίνας.
Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν πει ότι δεν πιστεύουν ότι η Ρωσία θα εξαπέλυε εισβολή καθώς ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προεδρεύει του ανοίγματος των Χειμερινών Ολυμπιακών στο Πεκίνο. «Οι Κινέζοι δεν χαίρονταν αν οι Ολυμπιακοί τους διαταράσσονταν από πόλεμο» είπε ο Γκόρενμπουργκ. Ο Πούτιν σχεδιάζει να ταξιδέψει στο Πεκίνο για να παραστεί στην έναρξη των Αγώνων, τη στιγμή που ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών και των ΗΠΑ απέχουν, διαμαρτυρόμενοι για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Μια θεωρία μεταξύ των παρατηρητών της Ρωσίας είναι πως η Κίνα παρακολουθεί στενά την αντίδραση των ΗΠΑ και της Ευρώπης ως προς την Ουκρανία για να αξιολογήσει τι θα μπορούσε να συμβεί εάν έκανε κίνηση ενάντια στην Ταϊβάν. Ο Χότζις το θεωρεί αυτό επικίνδυνο: «Αν εμείς, με τη συνδυασμένη μας διπλωματική και οικονομική ισχύ συν τη στρατιωτική ισχύ δεν μπορούμε να εμποδίσουμε τον πρόεδρο της Ρωσικής Ομοσπονδίας να κάνει κάτι που είναι τόσο εμφανώς παράνομο και λάθος και επιθετικό τότε δεν νομίζω ότι ο πρόεδρος Σι θα εντυπωσιαστεί και πολύ από οτιδήποτε και αν πούμε για την Ταϊβάν ή τη Θάλασσα Νότιας Κίνας».
Συγκέντρωση δυνάμεων από τη Ρωσία στη Λατινική Αμερική
Ανώτεροι Ρώσοι αξιωματούχοι έχουν προειδοποιήσει ότι η Μόσχα θα μπορούσε να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στην Κούβα και τη Βενεζουέλα. Οι απειλές αυτές είναι ασαφείς, αν και η Ρωσία έχει όντως στενές σχέσεις και με τις δύο χώρες, όπως και με τη Νικαράγουα. Ο Αμερικανός σύμβουλος εθνικής ασφαλείας Τζέικ Σάλιβαν απέρριψε την ιδέα αυτή και ειδικοί στην περιοχή και ανά τον κόσμο το θεωρούν μια στρατηγική που πιθανότατα δεν θα κατάφερνε και πολλά πέρα από το να απασχολήσει ρωσικές δυνάμεις που θα χρειάζονταν αλλού, ως εκ τούτου είναι άλλον απίθανο να συμβεί κάτι τέτοιο.
Ένα πιο πιθανό σενάριο είναι η Ρωσία να εντείνει τις ήδη εκτεταμένες προσπάθειες προπαγάνδας και παραπληροφόρησης για να οξύνει τους διχασμούς στη Λατινική Αμερική και αλλού, περιλαμβανομένων των ΗΠΑ.
Διπλωματική λύση
Δεν είναι προδιαγεγραμμένο πως η αντιπαράθεση θα καταλήξει σε εισβολή. Αν και η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει πει ότι δεν θα υποχωρήσει στις ρωσικές απαιτήσεις ασφαλείας, φαίνεται να υπάρχει ακόμα περιθώριο για διπλωματία. Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, είπε την Πέμπτη ότι η αμερικανική απάντηση «δίνει ελπίδες για την έναρξη μιας σοβαρής συζήτησης σε δευτερεύοντα ερωτήματα».
Η Γαλλία, η Γερμανία, η Ουκρανία και η Ρωσία έχουν συμφωνήσει να έχουν ξανά συνομιλίες σε δύο εβδομάδες, μια προσπάθεια με στόχο την «ανάσταση» μιας συμφωνίας του 2015 για την αποκλιμάκωση των συγκρούσεων στην ανατολική Ουκρανία. Κάποιοι φοβούνται ότι αυτό περιπλέκει τις προσπάθειες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να δείξουν ενωμένο μέτωπο απέναντι στη Ρωσία.
Μια αποκλιμάκωση μπορεί να ήταν καλή για τον κόσμο, μα θα είχε κόστος για τον Πούτιν, προειδοποίησε η Ρωσίδα δημοσιογράφος Γιούλια Λατίνινα σε άρθρο της στους New York Times την Παρασκευή. Όπως είπε, ο Ρώσος πρόεδρος ίσως χρησιμοποίησε τη συγκέντρωση στρατευμάτων ως μπλόφα, ελπίζοντας να ωθήσει τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να αφήσουν κατά μέρος τις προθέσεις για στενότερους δεσμούς με την Ουκρανία. «Αντί να παγιδέψει τις ΗΠΑ, ο κ. Πούτιν παγιδεύτηκε μόνος του» έγραψε. «Μεταξύ μιας ένοπλης σύγκρουσης και μιας ντροπιαστικής υποχώρησης, βλέπει το περιθώριο ελιγμών του να εκμηδενίζεται».
Με πληροφορίες από Associated Press