«Η ευκολία που προσφέρουν τα social media έχει ένα κόστος για τα ανθρώπινα δικαιώματα», επισημαίνει η συνδιευθύντρια της Amnesty Tech, Ράσα Αμπντούλ Ραχίμ, σε άρθρο που υπογράφει με αφορμή το ντοκιμαντέρ του Netflix, «The Social Dilemma» και το οποίο διέθεσε το ελληνικό τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας στη HuffPost.
Η νέα παραγωγή της πλατφόρμας που έκανε πρεμιέρα πριν από μερικές μέρες και ήδη είναι τρεντ στο ελληνικό Netflix, μεταξύ άλλων, αναλύει τον τρόπο που τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης χρησιμοποιούν τα προφίλ μας για να στοχεύσουν σε διαφημίσεις που θεωρητικά μας αφορούν.
«Το The Social Dilemma μας ανοίγει τα μάτια σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι ζωές μας παρακολουθούνται συνεχώς - και ελέγχονται - από αυτές τις πλατφόρμες. Βιώνουμε ένα Truman Show στο οποίο το ένα τρίτο του πλανήτη παρακολουθείται», σχολιάζει η κ. Ραχίμ. Στη συνέχεια παρατίθεται ολόκληρο το άρθρο της.
«Εάν υπάρχει ένα πράγμα που έφερε στο φως το 2020 είναι η εξάρτησή μας από τον διαδικτυακό κόσμο για κοινωνική σύνδεση και αλληλεπίδραση. Για πολλούς και πολλές από εμάς, οι διαδικτυακές πλατφόρμες και υπηρεσίες όπως το Facebook και η Google προσέφεραν μια σωτηρία κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επιτρέποντάς μας να παραμείνουμε σε επαφή με την οικογένεια και τους φίλους/ες μας, να εργαστούμε ή να παρακολουθήσουμε μαθήματα από το σπίτι, μέσω του διαδικτύου, και να λάβουμε πληροφορίες σχετικά με την πανδημία. Ωστόσο, αυτή η ευκολία έχει ένα κόστος για τα ανθρώπινα δικαιώματά, συμπεριλαμβανομένης της ψυχικής μας υγείας, όπως αποκαλύπτεται στο “The Social Dilemma¨”, ένα νέο ντοκιμαντέρ που κυκλοφόρησε στο Netflix την περασμένη εβδομάδα.
Τον Απρίλιο, ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Google Eric Schmidt εξήγησε ότι ”τα οφέλη που μας προσφέρουν αυτές οι εταιρείες - που μας αρέσει τόσο να κακολογούμε – όσον αφορά τη δυνατότητα επικοινωνίας και τη δυνατότητα λήψης πληροφοριών, είναι τεράστια…”.
Δήλωσε επίσης ότι οι άνθρωποι πρέπει να είναι ευγνώμονες που ”αυτές οι εταιρείες είχαν το κεφάλαιο, έκαναν επενδύσεις και ανέπτυξαν τα εργαλεία που χρησιμοποιούμε τώρα και που μας έχουν βοηθήσει πραγματικά”. Στο ντοκιμαντέρ, ωστόσο, άτομα που δουλεύουν στη Silicon Valley παρουσιάζουν μια πολύ διαφορετική εικόνα. Υποστηρίζουν ότι οι χειρότερες πτυχές της ανθρωπότητας συνεχίζουν να εμφανίζονται σε αυτές τις πλατφόρμες ως άμεσο αποτέλεσμα του σχεδιασμού των πλατφορμών αυτών.
Αυτές οι πλατφόρμες έχουν σχεδιαστεί για τη βελτιστοποίηση τριών πραγμάτων: i) του χρόνου που περνάμε μπροστά στην οθόνη, ii) του αριθμού νέων χρηστών και, iii) των εσόδων από τις προβολές διαφημίσεων σε άτομα που βρίσκονται μπροστά σε οθόνες.
Όλα αυτά τροφοδοτούν το υποκείμενο επιχειρηματικό μοντέλο τους, το οποίο είναι ουσιαστικά η συλλογή και η δημιουργία εσόδων από τα προσωπικά μας στοιχεία. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό αυτού του μοντέλου είναι να συγκεντρώνει τεράστιες ποσότητες δεδομένων από διάφορα άτομα διατηρώντας τα στις πλατφόρμες για όσο το δυνατόν περισσότερο, να χρησιμοποιεί αυτά τα δεδομένα για να δημιουργεί απίστευτα λεπτομερή προφίλ για τη ζωή και τη συμπεριφορά των ανθρώπων και να δημιουργεί έσοδα από την πώληση αυτών των προβλέψεων σε όποιον θέλει να τους ασκήσει επιρροή.
Όπως προειδοποιήσαμε στην έκθεσή μας για το 2019, το επιχειρηματικό μοντέλο του Facebook και της Google που βασίζεται στην παρακολούθηση, όχι μόνο είναι ασύμβατο με το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή, αλλά αποτελεί και συστημική απειλή για μια σειρά άλλων δικαιωμάτων, όπως η ελευθερία της γνώμης και της έκφρασης, η ελευθερία της σκέψης και το δικαίωμα στην ισότητα και τη μη διάκριση.
Οι αλγόριθμοι στο YouTube καθορίζουν ποιο βίντεο θα παιχτεί στη συνέχεια, ενώ στο Facebook καθορίζουν το περιεχόμενο που βλέπουμε στη ροή μας και ποιες διαφημίσεις θα προβάλλονται σε εμάς. Πολύ συχνά αυτοί οι αλγόριθμοι ενισχύουν την παραπληροφόρηση και το διχαστικό περιεχόμενο, τροφοδοτούν τον ρατσισμό και επηρεάζουν ακόμη και τις δικές μας πεποιθήσεις και απόψεις.
Η ταινία αποκαλύπτει πώς ομάδες που αποτελούνται κυρίως από λευκούς άνδρες στη Silicon Valley έχουν αναλάβει ρητά την εκμετάλλευση των τρωτών σημείων της ανθρώπινης ψυχολογίας μας: την τάση μας να εθιζόμαστε, την ανάγκη μας για κοινωνική επικύρωση και την προκατάληψή μας για το συναισθηματικά φορτισμένο περιεχόμενο. Οι εταιρείες αυτές κατάλαβαν ότι αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να μας κρατήσουν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, να λαμβάνουν όλο και περισσότερα δεδομένα για εμάς, να κάνουν καλύτερες προβλέψεις για εμάς και να επωφελούνται από την πώληση διαφημίσεων.
Με άλλα λόγια, ολόκληρο το οικοσύστημα πληροφοριών που εξυπηρετεί επί του παρόντος το ένα τρίτο του πλανήτη, δημιουργήθηκε όχι για να μας εξυπηρετεί αλλά για να μας χειραγωγεί και να μας χρησιμοποιεί. Οι υπηρεσίες Facebook και Google παρουσιάζονται ως κάτι ”δωρεάν”, αλλά, όπως λέει ο πρώην σχεδιαστής της Google Tristan Harris στην ταινία, ”αν δεν πληρώνετε για ένα προϊόν, είστε το προϊόν”. Και η κυριαρχία των πλατφορμών των εταιρειών αυτών σημαίνει ότι είναι πλέον πραγματικά αδύνατο να χρησιμοποιήσει κανείς το διαδίκτυο χωρίς να ”συναινέσει” στο επιχειρηματικό τους μοντέλο που βασίζεται στην παρακολούθηση.
Αν και η ταινία το χαρακτηρίζει αυτό ως ”κοινωνικό δίλημμα”, δεν χρειάζεται καθόλου να είναι δίλημμα. Παρά τα όσα πιστεύουμε, το διαδίκτυο δεν χρειάζεται να βασίζεται στην παρακολούθηση. Τα άτομα που είχαν εγγραφεί στις πλατφόρμες αυτές από την εποχή που σέβονταν πολύ περισσότερο την προστασία της ιδιωτικής ζωής ή πριν αγοραστούν από το Facebook ή τη Google, έρχονται τώρα αντιμέτωπα με το δίλημμα ανάμεσα στην εγκατάλειψη μιας υπηρεσίας από την οποία εξαρτώνται και στη συνεχή παρακολούθηση. Αυτή δεν είναι - και δεν πρέπει να είναι – μια θεμιτή επιλογή.
Οι κυβερνήσεις πρέπει επειγόντως να εντείνουν και να θεσπίσουν κανονισμούς για την αναμόρφωση του επιχειρηματικού μοντέλου και την προστασία των δικαιωμάτων μας. Αυτό είναι ένα συστηματικό και διαρθρωτικό ζήτημα που δεν θα είναι εύκολο να αντιμετωπιστεί, καθώς απαιτεί έναν συνδυασμό πολιτικών, νομικών και διαρθρωτικών λύσεων.
Οι προσπάθειες για τον καθορισμό πολύ αυστηρότερων ορίων στην παρακολούθηση και τη χρήση προσωπικών δεδομένων δεν θα είναι αρκετές εάν δεν αντιμετωπίζουν τη συγκέντρωση δεδομένων - και την ισχύ- που βρίσκονται στα χέρια του Facebook και της Google. Ταυτόχρονα, όλο και περισσότεροι είναι οι πολιτικοί, οι νομοθέτες και οι ακαδημαϊκοί που προτείνουν ότι οι μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας θα πρέπει να μεταβληθούν ουσιαστικά, ότι δεν θα αντιμετωπιστούν ουσιαστικά οι συστηματικές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εάν δεν ασκηθεί πίεση σε αυτές τις εταιρείες για να λάβουν μέτρα που θα μεταβάλουν ολιστικά το επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται στην παρακολούθηση.
Καμία προσέγγιση δεν θα λειτουργήσει μόνη της, ούτε μπορούμε να λύσουμε αυτό το κοινωνικό δίλημμα. Χρειαζόμαστε ηγεσία και επείγουσα δράση από τις κυβερνήσεις μας για να μας προστατεύσουν από τις καταχρήσεις των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας».
Δείτε την επίσημη ιστοσελίδα του “The Social Dilemma”, εδώ.
Διαβάστε την έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας σχετικά με τον άνευ προηγουμένου κίνδυνο που αποτελεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα η παρεμβατική παρακολούθηση του Facebook και της Google.
Δείτε εδώ την αρχική πηγή του άρθρου