Ο καθένας μας, ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες που κουβαλάει μέσα του, όταν σκέφτεται ή συζητάει γύρω από οποιοδήποτε θέμα συνήθως το συσχετίζει ασυνείδητα πολλές φορές, πάντως το συσχετίζει, φέρνει στα μάτια και στο νου του δηλαδή, εικόνες και ιστορίες που του έχουν αποτυπωθεί απ’ τα συρτάρια του χρόνου. Αυτές οι προσλαμβάνουσες έρχονται με την σειρά τους να «χρωματίσουν» την οπτική κάτω από την οποία σκεφτόμαστε ή συζητάμε το θέμα που μας απασχολεί.
Κάθε φορά που διαβάζω, ακούω ή βλέπω ό,τι αφορά την σχέση του δίπτυχου «αστυνομία – πανεπιστήμιο», δεν ξέρω πώς – θα πρέπει να είναι αυτές οι άτιμες προσλαμβάνουσες του παρελθόντος – με επισκέπτεται κάθε φορά το παρακάτω απόσπασμα από την γεμάτη χιούμορ και αυτοσαρκασμό αφήγηση του Περικλή Κοροβέση στους «Ανθρωποφύλακες» για την «αστυνομική ποιότητα (πολιτικής και πολιτιστικής) σκέψης», περιγράφοντας την έφοδο στο σπίτι του, την έρευνα που έγινε, την κατάσχεση βιβλίων, δίσκων, προσωπικών αντικειμένων και την μεταφορά του στα κρατητήρια της Ασφάλειας:
«…Βιβλία που αγάπαγα και τα είχα πάρει πραγματικά με αίμα, κατασχέθηκαν. Η αλληλογραφία μου, ένα μισοτελειωμένο μονόπρακτο, η γραφομηχανή μου, κατασχέθηκαν. Μια συλλογή τραγουδιών του Πόντου που τα μάζεψα μόνος μου στη Θράκη. Αφηγήσεις προσφύγων της Μικράς Ασίας, λαϊκά τραγούδια, κλασσική μουσική. Κάθε τι που αγάπαγα πάρθηκε.
Από τα μαρξιστικά πήραν τα άπαντα Πλάτωνα και Αριστοτέλη που είχαν την ατυχία να έχουν εκδοθεί από τον Ζαχαρόπουλο. Το όνομά του δεν ξέρω γιατί τους θύμιζε τον Ζαχαριάδη. Τα κατάσχεσαν με την δικαιολογία πως είναι τα άπαντα του Ζαχαριάδη. Τους διευκρίνισα με λεπτότητα πως νομίζω πως κάνουν λάθος και ο Σπανός μου είπε «αλλού αυτά».
Τελικά όμως αυτό σαν να τους δημιούργησε μια αμφιβολία για το τι πρέπει να παίρνουν. Ο Σπανός έδωσε τότε τη γενική οδηγία πως ό,τι χοντρό υπάρχει να το παίρνουνε. Είναι κομμουνιστικό. Έτσι δεν γλύτωσε και ένας οδηγός μαγειρικής που ήταν ντυμένος με χοντρό χαρτί. Ο τηλεφωνικός κατάλογος τη γλίτωσε…»
Με το που ξεκίνησε η ακαδημαϊκή χρονιά 2022-2023 η εμφάνιση των ΟΠΠΙ στην περίμετρο των τριών πανεπιστημιουπόλεων που επελέγησαν αρχικά, απετέλεσε θέμα αιχμής για την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Τι είναι το πανεπιστημιακό άσυλο; Γιατί χρειάζεται; Που αλλού υπάρχει; Τι χρειάζονται οι ΟΠΠΙ; Όταν θα έρθει η ώρα να αντιμετωπίσουν ένα περιστατικό που περιλαμβάνεται στην δικαιοδοσία τους πώς θα αντιδράσουν; Η δράση τους θα λειτουργήσει υπό το κράτος μιας προληπτικής λογικής ή της κατασταλτικής άσκησης βίας;
Το γεγονός ότι οι άοπλοι φοιτητές βοήθησαν στην επιστροφή της δημοκρατίας στην Ελλάδα μπορεί να εξηγήσει γιατί το 1982 η έννοια του πανεπιστημιακού ασύλου κατοχυρώθηκε με νόμο, με τις κρατικές αρχές να απαγορεύεται να εισέρχονται στις πανεπιστημιουπόλεις χωρίς πρόσκληση ή ρητή άδεια των αρχών της πανεπιστημιούπολης.
Μεταγενέστερες τροπολογίες έχουν αμβλύνει την απαγόρευση διατηρώντας παράλληλα την προστασία για την ελευθερία της έρευνας και της διδασκαλίας. Νομικά, οι αστυνομικές δυνάμεις μπορούν ελεύθερα να εισέλθουν στις πανεπιστημιουπόλεις για να διερευνήσουν σοβαρά εγκλήματα ή ελάσσονα παραπτώματα όπως τροχαία ατυχήματα, αλλά το αναπόφευκτο της αντιπαράθεσης με - όχι μόνο – τις αντιεξουσιαστικές φοιτητικές ομάδες τις κάνει απρόθυμες να το πράξουν, καθώς φαίνονται ανίκανες να ξεχωρίσουν τα λεπτά όρια της δικαιοδοσίας τους και να επιλέξουν την πλέον αναίμακτη επέμβαση.
Τον Σεπτέμβριο του 2020, «αναρχικοί» - κοινοί τραμπούκοι, να το πω με δικά μου λόγια -εισέβαλαν στο γραφείο του κ. Δημητρίου Μπουραντώνη, πρύτανη του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, φωτογραφίζοντας τον καθηγητή να ποζάρει με την ταμπέλα που έγραφε «Αλληλεγγύη με καταλήψεις». Ο λαιμός του, με την κρεμασμένη ταμπέλα θύμιζε την «αυτοκριτική» που έκαναν τα θύματα κατά τη διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης της Κίνας ή τις περιφερόμενες γυναίκες - συνεργάτες των Ναζί με τα ξυρισμένα κεφάλια στους δρόμους των χωρών που απελευθερώθηκαν μετά την ήττα της Γερμανίας.
Έχοντας ταράξει την εφησυχασμένη πλευρά και την υπέρμετρη ανεκτικότητα της ακαδημαϊκής κοινότητας και της κοινωνίας επίσης, η αποκρουστική αυτή πράξη συνέβαλε στην αμήχανη λήψη μιας πολιτικής απόφασης από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας για την δημιουργία ενός εξειδικευμένου(;) τμήματος πανεπιστημιακής αστυνομίας, τους ΟΠΠΙ, υπεύθυνους για την επίβλεψη ορισμένων πανεπιστημιουπόλεων της Αθήνας και μίας στη Θεσσαλονίκη.
Με το που ξεκίνησε λοιπόν η ακαδημαϊκή χρονιά 2022-2023 η εμφάνιση των ΟΠΠΙ στην περίμετρο των τριών πανεπιστημιουπόλεων που επελέγησαν αρχικά, απετέλεσε θέμα αιχμής για την ακαδημαϊκή κοινότητα.
Είναι το βάρος της Ιστορίας τόσο ασήκωτο για τα μέτρα των σημερινών κυβερνητικών αρχών έτσι ώστε να μην επιχειρεί να επιλυθεί με συναινετική κοινοβουλευτική διαδικασία το ζήτημα της παραβατικότητας και της εγκληματικότητας των πανεπιστημιουπόλεων επιλέγοντας να «μεταθέσει» την περιφρούρηση τους στις πλάτες των ΟΠΠΙ;
Η εφημερίδα Νιού Υόρκ Τάϊμς ασχολήθηκε με την άφιξη των ΟΠΠΙ με ένα εκτενές αφιέρωμα. Ο τίτλος του άρθρου ήταν «Πανευρωπαϊκή πρωτοτυπία η πανεπιστημιακή αστυνομία στην Ελλάδα». Ζήτησε την άποψη του προεδρεύοντα της Συνόδου των Πρυτάνεων των ελληνικών πανεπιστημίων Πρύτανη του ΠΑΔΑ κ. Παναγιώτη Καλδή :
«Η γενική αίσθηση είναι πως πρόκειται για κάτι που δεν χρειαζόταν» ήταν η λακωνική και σαφής δήλωσή του. Προειδοποίησε δε ότι η εγκαθίδρυση αστυνομικής δύναμης μέσα στα πανεπιστήμια ενέχει και κινδύνους.
Στο ίδιο άρθρο των Νιού Υόρκ Τάϊμς φιλοξενήθηκαν και απόψεις σημαντικών ακαδημαϊκών δασκάλων που τάσσονται υπέρ της εγκατάστασης των ΟΠΠΙ. Τα επιχειρήματα που διατυπώθηκαν ξεκινούσαν από τα ακαλαίσθητα γκράφιτι που ρυπαίνουν με την κιτς αισθητική τους και ενίοτε τη δημοσία αιδώ, τις αφισοκολλήσεις σε κάθε τοίχο και κολώνα κατάλοιπο μιας άλλης ίσως εποχής (που ας σημειωθεί έχει περιορισθεί με την πάροδο των ετών ενώ ταυτόχρονα έχουν εκχωρηθεί ταμπλό στις φοιτητικές παρατάξεις προκειμένου οι αναρτήσεις και οι αφίσες να είναι μην διάσπαρτες όπου να ’ναι ρυπαίνοντας την κοινή αισθητική) και κατέληγαν στην «δικτατορία» ορισμένων παρατάξεων που με τον άλφα ή βήτα τρόπο παρενοχλούν, παρεμποδίζουν και απαξιώνουν τους μη αρεστούς σε αυτές διδάσκοντες και σε ακραίες περιπτώσεις ασκούν σωματική και ψυχολογική βία σε βάρος τους.
Οι ΟΠΠΙ, αυτή η πανευρωπαϊκή καινοφανής πρωτοτυπία είναι που θα λύσει τις παθογένειες των ελληνικών πανεπιστημιουπόλεων;
Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές πρέπει να διδαχθούν, να αντιληφθούν, να κατανοήσουν, να εμπεδώσουν την αντικειμενική αλήθεια: πως όλοι όσοι ζούμε μέσα στον μικρόκοσμο της ακαδημαϊκής κοινότητας, είμαστε φιλοξενούμενοι του εκπαιδευτικού ιδρύματος και όχι συλλογικοί – κατά περίσταση - ιδιοκτήτες του. Το ίδιο ισχύει για εμάς τους διδάσκοντες.
Είχα την τύχη μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων στα οποία συμμετείχα και ως Εράσμους επισκέπτης καθηγητής να επισκεφθώ διάφορα Πανεπιστήμια του κόσμου, από το Πόρτο και την Λισαβώνα της Πορτογαλίας μέχρι το Κουόπιο της Φιλανδίας κι από εκεί ίσαμε το Βλαδιβοστόκ της Ρωσίας και το Αλμάτι του Καζακστάν. Με εξαίρεση την ιδιαίτερη περίπτωση του Ιράν, όσα Πανεπιστήμια επισκέφθηκα, ακόμα κι αυτά που φυλάσσονται χρησιμοποιώντας αυξημένα μέτρα προστασίας για λόγους αποφυγής εσωτερικής τρομοκρατίας από τρομοκρατικές ομάδες, όπως στην περίπτωση της Ρωσίας όπου Τσετσένοι εξτρεμιστές έχουν επιφυλάξει πολλά δεινά στο παρελθόν, διέθεταν μία ολιγομελή ομάδα φυλάκων που επιτηρούσε την είσοδο, ενώ πολλά διέθεταν στην είσοδο μηχανήματα με μπάρα που επέτρεπαν την διέλευση προς τους εσωτερικούς χώρους μόνο με την χρήση ηλεκτρονικής κάρτας. Μέχρι εκεί. Ούτε ΟΠΠΙ, ούτε ΜΑΤ απ’ τη μια, ούτε και αφισοκολλήσεις ατάκτως ερριμμένες στους τοίχους των πανεπιστημιακών διαδρόμων από την άλλη.
Και σε ό,τι αφορά την παραβατικότητα και την εγκληματικότητα στις Πανεπιστημιουπόλεις τι λένε οι αριθμοί;
Σύμφωνα με έρευνες, το ποσοστό εγκληματικότητας στα ελληνικά πανεπιστήμια είναι ανάλογο με αυτό των άλλων χωρών. Πάνω – κάτω τα ίδια με τα Πανεπιστήμια του εξωτερικού δηλαδή. Προς τι λοιπόν οι ΟΠΠΙ ;
Οι Γάλλοι δεν έχουν σε υπόληψη την ευφυΐα των Βέλγων και εμπλέκουν σκωπτικά τους γείτονές τους σε διάφορα ανέκδοτα, όπως κάνουν οι «αυθεντικοί» εδώ ντόπιοι γηγενείς με τα ποντιακά ανέκδοτα. Άλλωστε, «το Βέλγιο είναι μια χώρα που επινοήθηκε από τους Βρετανούς για να εκνευρίσουν τους Γάλλους», σύμφωνα με την ρήση του Ντε Γκωλ.
Σύμφωνα με το γαλλικό ανέκδοτο κατά την διάρκεια του Μάη του ’68, καθώς ο άνεμος εκείνου του Μάη πέρασε τα σύνορα της Γαλλίας και έφθασε και στο Βέλγιο κατά την διάρκεια μιας φοιτητικής διαδήλωσης στις Βρυξέλλες, οι φοιτητές φώναζαν το σύνθημα «CRS = SS» όπως θα φώναζαν εδώ «ΜΑΤ ίσον Ες-Ες» κατ’ αναλογία του «ΜΑΤ - SS – Βασανιστές» (τα CRS τα Δημοκρατικά Σώματα Ασφαλείας είναι τα αντίστοιχα με τα καθ’ ημάς ΜΑΤ).
Στο άκουσμα της φοιτητικής ιαχής «CRS = SS», οι άνδρες των CRS ανταπέδωσαν την ιαχή, φωνάζοντας «Etudiants- diants-diants» δηλαδή «Φοιτητές-τες-τες», εκλαμβάνοντας το «SS» που φώναζαν οι φοιτητές πως ήταν απλώς μια επανάληψη του τελευταίου γράμματος του ακρωνύμιου «CRS», εξ’ ου και η αντίδραση των εκεί βελγικών ΜΑΤ με την εις διπλούν επανάληψη της τελευταίας συλλαβής της λέξης «Φοιτητές»!
Φοιτητές-τες-τες…
Τόσο καλά…
Κι αν ισχύει πως «Από μικρό κι από διαδηλωτή μαθαίνεις την αλήθεια″, τότε τα λόγια ενός διαδηλωτή ”Από τότε που εξελέγη ο Κυριάκος Μητσοτάκης το 2019, συνέχισε να προσλαμβάνει νέους αστυνομικούς ως απάντηση σε κάθε υποτιθέμενο πρόβλημα. Αυτή η πολιτική δεν έφερε παρά περισσότερες ταραχές και κλίμα φόβου″, αντανακλούν στον τρόπο θεώρησης των πραγμάτων εκ μέρους πολλών κυβερνητικών στελεχών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Γιούροστατ για την περίοδο 2016-2018, η Ελλάδα είχε τον δεύτερο υψηλότερο αριθμό αστυνομικών ανά κάτοικο στην Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την Κύπρο.
Για τον εκπρόσωπο του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, «τα στοιχεία της Γιούροστατ είναι ανακριβή γιατί κάθε χώρα ορίζει διαφορετικά την αστυνομική της δύναμη. Στην Ελλάδα πολλές υπηρεσίες επιβολής του νόμου είναι ενωμένες σε ένα ενιαίο σώμα, σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες. Γι′ αυτό φαίνεται ότι η Ελλάδα έχει τόσους πολλούς αστυνομικούς, αλλά στην πραγματικότητα δεν έχει.
Παρόλα αυτά, επενδύουμε και στην ποιότητα της εκπαίδευσης, γιατί τα Πανεπιστήμια δεν είναι ασφαλή μέρη αυτή τη στιγμή. Η αστυνομία στις Πανεπιστημιουπόλεις δεν είναι επιλογή, αλλά απαραίτητη κίνηση», ήταν η επωδός του.
Αν η ισχύει η παρακάτω αυτόκλητη παραδοχή, τότε η Πρυτανική διατύπωση πως «Η γενική αίσθηση είναι πως πρόκειται για κάτι που δεν χρειαζόταν» δείχνει πόσο επίκαιρη και πραγματιστική είναι καθώς και τον δρόμο που θα πρέπει να ακολουθήσει το κυβερνητικό επιτελείο, επανεξετάζοντας την πανευρωπαϊκή του πρωτοτυπία για κάτι που δεν χρειαζόταν. Έστω και μετά τις εκλογές. Αν τις κερδίσει.
Ο τηλεφωνικός κατάλογος πάντως την γλίτωσε. Τα Πανεπιστήμια από τους ΟΠΠΙ θα γλιτώσουν;
***
Μιχάλης Κονιόρδος, Καθηγητής Τμήματος Διοίκησης Τουρισμού στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής