Η ιστορία μας δείχνει ξεκάθαρα, ότι τα μεγάλα βήματα πολιτικής προόδου επιταχύνονται τις περισσότερες φορές μέσα και μετά από κρίσεις. Να μην λησμονούμε ότι η ευρωπαϊκή ιδέα γεννήθηκε μέσα από τα ερείπια που άφησε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και θεμελιώθηκε από την ανασφάλεια και τον φόβο που προκάλεσε ο Ψυχρός Πόλεμος.
Έτσι και σήμερα 62 χρόνια μετά την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης, η Ευρώπη καλείται να αντιμετωπίσει μία κρίση εμπιστοσύνης σε ότι αφορά την αναπτυξιακή δυναμική της και μία πολύ σοβαρή γεωπολιτική αστάθεια που εξελίσσεται στην άμεση περιφέρεια της.
Η απάντηση στην πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη δεν μπορεί να είναι άλλη από το ιστορικό της μονόδρομο. Η Πολιτική Ένωση της Ευρώπης είναι σήμερα κάτι παραπάνω από μία ιστορική αναγκαιότητα. Αποτελεί την μόνη ρεαλιστική και πρακτική απάντηση σε προκλήσεις που πρέπει να απαντηθούν άμεσα.
Μεσολάβησαν δεκαετίες θεσμικής στασιμότητας και έλλειψης πολιτικής βούλησης από τότε που έπεσαν τα τείχη που χώριζαν την Ήπειρό μας και από τότε που ο φρενήρης ρυθμός της παγκοσμιοποίησης καταργούσε τα σύνορα στην ανθρώπινη επικοινωνία και στην οικονομική δράση.
Δεκαετίες στασιμότητας, όπου οι ευρωπαϊκές ηγεσίες δεν τόλμησαν να κάνουν αποφασιστικά βήματα πολιτικής ολοκλήρωση, οικονομικής διακυβέρνησης, έρευνας και καινοτομίας, ανάπτυξης μίας πραγματικά κοινής ευρωπαϊκής εξωτερικής πολιτικής και πολιτική άμυνας.
Δεν τολμήσαμε να παραδεχτούμε ότι σε μία αληθινά παγκόσμια εποχή, το ευρωπαϊκό έθνος-κράτος δεν μπορεί από μόνο του να διαχειριστεί με επιτυχία προκλήσεις που ξεπερνούν τα μέτρα και το βεληνεκές του. Η αδυναμία αυτή σύντομα εξελίχτηκε σε υστέρηση. Οι καιροί ξεπέρασαν την Ευρώπη και για πρώτη φορά στην παγκόσμια ιστορία, η Ευρώπη είδε άλλες περιφερειακές δυνάμεις, από τον άλλοτε λεγόμενο αναπτυσσόμενο κόσμο, να την ξεπερνούν σε ρυθμούς καινοτομίας και προόδου.
Η κρίση που αντιμετωπίζουμε σήμερα, δεν είναι αποτέλεσμα της «υπερτροφικής Ευρώπης» όπως θέλουν να ισχυρίζονται όλοι όσοι φοβούνται το αναπόφευκτο βήμα προς τα εμπρός. Είναι αποτέλεσμα της «λίγης Ευρώπης», της Ευρώπης που δεν ανέπτυξε μια ουσιαστικά πειστική αφήγηση για την θέση της στο παγκόσμιο γίγνεσθαι.
Η κρίση όμως προσφέρει σήμερα μοναδικές ιστορικές ευκαιρίες στην εξέλιξη προς την πολιτική ενοποίηση. Για πρώτη φορά ίσως στην ιστορία της ευρωπαϊκής ενοποίησης είναι τόσο ξεκάθαρο ότι υπάρχουν συγκεκριμένα γεωπολιτικά συμφέροντα που ενώνουν πολιτικά την ευρωπαϊκή οικογένεια.
Η αστάθεια του άμεσου γεωπολιτικού περιβάλλοντος της Ευρώπης, από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής μέχρι την Μαύρη Θάλασσα, επιβάλλει την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας και την ανάπτυξη πειστικών ευρωπαϊκών λύσεων και εργαλείων για την προστασία της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Άμεσα συναρτώμενο με τις γεωπολιτικές εξελίξεις είναι και το ζήτημα της ευρωπαϊκής ενεργειακής αυτονομίας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής βασιζόμενες στην τεχνολογική καινοτομία φαίνεται να κερδίζουν το στοίχημα της ενεργειακής αυτονομίας. Την ίδια στιγμή που η Ρωσία εκμεταλλεύεται προς όφελος της δική της στρατηγικής της αντίληψης, τα ενεργειακά της αποθέματα στη γεωπολιτική σκακιέρα. Η Ευρώπη οφείλει να απαντήσει με μία δική της συγκροτημένη ενεργειακή πολιτική. Μια πολιτική θα αξιοποιήσει σε βάθος χρόνου την ύπαρξη ενεργειακών αποθεμάτων σε ευρωπαϊκό υπέδαφος, επενδύοντας ταυτόχρονα στην έρευνα και την καινοτομία.
Η διαχείριση των παγκόσμιων μεταναστευτικών ρευμάτων είναι μία νέα πρόκληση που απαιτεί πειστικές ευρωπαϊκές απαντήσεις. Το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης μετανάστευσης, με την αναμενόμενη επιδείνωση του, λόγω του εκρηκτικού γεωπολιτικού περιβάλλοντος, είναι μία διαρκής απειλή για τις ευρωπαϊκές αξίες αλλά και για την συνοχή της ευρωπαϊκής κοινωνίας.
Όπως επανειλημμένα έχω δηλώσει από την πρώτη στιγμή που ανέλαβα Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, η «Ευρώπη Φρούριο», δεν είναι η λύση. Αυτή η προοπτική οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην κατάργηση καθοριστικών ευρωπαϊκών κατακτήσεων, όπως είναι η Συνθήκη Schengen. Οδηγεί στην απομόνωση. Η λύση είναι η ανάπτυξη μίας αληθινά ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης, με άξονα την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών της Ένωσης.
Η Ευρώπη δεν μπορεί και δεν πρέπει να κλείσει τα σύνορα της στην μετακίνηση του ανθρώπινου κεφαλαίου. Μπορεί όμως και οφείλει στο όνομα της προάσπισης των θεμελιωδών δικαιωμάτων, της ασφάλειας αλλά και της δημόσιας υγείας να ελέγξει αποτελεσματικά το τι συμβαίνει στα κοινά της σύνορα.
Η προστασία των κοινών Ευρωπαϊκών συνόρων αποκτά επιπρόσθετη σημασία, λόγω και της εμφάνισης νέων μορφών εγκλήματος αλλά και της έξαρσης του φαινομένου των «ξένων μαχητών». Πολίτες που επιλέγουν να αφήσουν την Ευρώπη για να αγωνιστούν σε τρομοκρατικές και μισαλλόδοξες οργανώσεις. Και σε αυτό το σημείο τα έθνη-κράτη δεν μπορούν μόνα τους να εγγυηθούν την ασφάλεια των πολιτών τους. Χρειάζεται περισσότερη συνεργασία, περισσότερη ανταλλαγή πληροφοριών και τεχνογνωσίας, ενίσχυση των Ευρωπαϊκών μηχανισμών ασφάλειας.
Σήμερα, οι Ευρωπαίοι πολίτες είναι ξανά αντιμέτωποι με τον φόβο και την ανασφάλεια. Στην ανασφάλεια και τον φόβο βασίζουν την ύπαρξη τους και οι δυνάμεις που επενδύουν στη διάλυση της Ενωμένης Ευρώπης.
Η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει λάβει ξεκάθαρη εντολή από τους Ευρωπαίους πολίτες.
Να αναστρέψει τη στασιμότητα ανοίγοντας νέες προοπτικές Ευρωπαϊκής ενόρασης.
Να κάνει τα αναγκαία πολιτικά άλματα για να σπάσει ο φαύλος κύκλος της θεσμικής και οικονομικής στασιμότητας.
Να επανέλθει η Ευρώπη στη τροχιά της ιστορικής της εξέλιξης, να δώσει στους Ευρωπαίους πολίτες ασφάλεια, ανάπτυξη και αισιοδοξία.
Να τους εμπνεύσει και πάλι την Ευρωπαϊκή συνείδηση με βάσει την κοινή μας ιστορική καταγωγή.
Σε αυτό τον δρόμο είμαστε όλοι παρόντες και αγωνιζόμαστε γι αυτό.