«Δεν περίμενα να έρθεις στην πρώτη μας συζήτηση. Είχαν περάσει περισσότερα από 20 χρόνια και τώρα επιτέλους είχα την ευκαιρία να λάβω απαντήσεις», ακούγεται να λέει η Ατίγια Καν στο ντοκιμαντέρ «A Better Man».
Μια ζεστή νύχτα του Ιουλίου πριν από 23 χρόνια, η δεκαοκτάχρονη-τότε-Καν έφυγε από το διαμέρισμα όπου κατοικούσε και άρχισε να τρέχει απελπισμένα στους δρόμους της Οτάβα, φοβισμένη για τη ζωή της. Δραπέτευσε από τον πρώην σύντροφό της Στήβ, ο οποίος της ασκούσε καθημερινά βία στα δυο χρόνια συμβίωσής τους. Μετά από όλο αυτό το χρονικό διάστημα, η Καν θέλησε να τον συναντήσει, προσπαθώντας να καταλάβει αν αυτός θυμάται τη σχέση τους και αν έχει μετανιώσει για τις βίαιες πράξεις του.
Με τη συναίνεση του Στήβ, η Καν προχώρησε σε μια γενναία κίνηση: κατέγραψε στην κάμερα αυτή τη συναισθηματικά φορτισμένη πρώτη συνάντησή τους και έτσι ξεκίνησε η δημιουργία του «A Better Man». Μέσα από τον ειλικρινή και μερικές φορές άβολο διάλογο ανάμεσα στο πρώην ζευγάρι, η Καν αναζητά απαντήσεις για τα όσα βίωσε σε τόσο μικρή ηλικία και «κουβαλάει» μέσα της μέχρι σήμερα. Η διαδικασία σηματοδότησε ταυτόχρονα την αρχή για τη θεραπεία της Καν, καθώς και μια σημαντική νέα αφετηρία για τον Στήβ, αφού για πρώτη φορά μίλησε για την κακοποίηση, δείχνοντας πρόθυμος να αντιμετωπίσει το παρελθόν.
Εκτός από την προσωπική ιστορία, το ντοκιμαντέρ των Καν και Λόρενς Τζάκμαν δίνει μια νέα οπτική στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας και μας προτρέπει να δράσουμε κατάλληλα στην κατεύθυνση αυτή. Το «A Better Man» κυκλοφόρησε στις αμερικανικές κινηματογραφικές αίθουσες τον Οκτώβριο του 2017, ταυτόχρονα με την απαρχή του κινήματος #MeToo, ενώ ένα χρόνο μετά «ταξιδεύει» και στην Ευρώπη.
Λίγο πριν την προβολή της ταινίας στην Ελλάδα, η Καν μιλά στη HuffPost Greece για τα γυρίσματα του «A Better Man», τη συμμετοχή του Στήβ και τις ανησυχίες της, τις ανθρώπινες σχέσεις, ενώ συμβουλεύει τις γυναίκες για το πώς θα αποτρέψουν την ενδοοικογενειακή βία.
Η απόφαση να κινηματογραφήσει την ιστορία της
«Όταν ξεκίνησα να δημιουργώ αυτήν την ταινία πριν από πέντε χρόνια, υπήρχε πολλή σιωπή γύρω από το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Το #MeToo βοήθησε να δείξουμε στον κόσμο πόσο συχνή είναι η βία κατά των γυναικών. Αλλά η ενδοοικογενειακή βία εξακολουθεί δυστυχώς να θεωρείται ένα ιδιωτικό ζήτημα. Στην πραγματικότητα είναι ένα δημόσιο ζήτημα. Όλοι έχουμε την ευθύνη να αποτρέψουμε και να σταματήσουμε την ενδοοικογενειακή βία. Πρέπει να συζητήσουμε με τις οικογένειες μας, τους φίλους μας, τις κοινότητες και το εργασιακό μας περιβάλλον. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αποφάσισα να μιλήσω για την υπόθεσή μου δημόσια και να χρησιμοποιήσω το ντοκιμαντέρ ως μέσο έκφρασης της ιστορίας μου. Ήθελα να δημιουργήσω ένα εκπαιδευτικό εργαλείο που θα ξεκινούσε συζητήσεις για ένα θέμα που είναι δύσκολο να συζητηθεί».
«Παρέμεινε σιωπηλός για περίπου 20 δευτερόλεπτα»
«Όταν ζήτησα από τον Στήβ να συμμετάσχει στο “A Better Man” και να συζητήσουμε τη σχέση μας και τη χρήση βίας εναντίον μου, φάνηκε αρκετά έκπληκτος. Παρέμεινε σιωπηλός για περίπου 20 δευτερόλεπτα. Έπειτα μου είπε ότι έκρινε σωστό να γίνει μια ταινία για την ενδοοικογενειακή βία και θα άξιζε τον κόπο αν αυτή βοηθούσε έστω ένα άτομο να αλλάξει την συμπεριφορά του και να πάψει να είναι βίαιος. Είπε επίσης ότι μου το χρωστούσε.
Σε όλη τη διάρκεια των γυρισμάτων, ανησυχούσα συνέχεια μήπως ο Στήβ σταματούσε να έρχεται και αυτό με άγχωνε ιδιαίτερα. Ωστόσο, εμφανιζόταν πάντα. Γνωρίζω ότι η διαδικασία δεν ήταν εύκολη για αυτόν. Δεν ακούμε συχνά άτομα να συζητούν για τη βία που έχουν ασκήσει, ειδικά όταν ο άνθρωπος που έχουν βλάψει κάθεται μπροστά τους. Όμως ο Στήβ ήταν δεσμευμένος σε αυτό το φιλμ. Μόλις συνειδητοποίησε ότι οι συζητήσεις που είχαμε με βοηθούσαν πραγματικά, συμφώνησε να κινηματογραφήσουμε περισσότερες συνομιλίες».
Η επίσκεψη σε ψυχαναλυτή
«Ο Στήβ κι εγώ ήμασταν μόνοι μας στην πρώτη μας συζήτηση μπροστά στην κάμερα. Δεν είχαμε κάποιον να μας καθοδηγήσει. Του έκανα πολλές ερωτήσεις σχετικά με τη βίαιη συμπεριφορά του στο παρελθόν. Σε αυτή την πρώτη συζήτηση, εκείνος άκουγε και δεν αρνήθηκε ποτέ τις πράξεις του. Δυσκολευόταν να θυμηθεί όσα θυμόμουν εγώ και αυτό ήταν πολύ απογοητευτικό. Εκ των υστέρων, κατάλαβα ότι δεν είχε συζητήσει τη χρήση βίας εναντίον μου με κανέναν άλλο. Παρόλο που δεν απαντήθηκαν τα περισσότερα από τα ερωτήματά μου, εξακολουθούσα να αισθάνομαι πολύ καλά λέγοντάς στον Στήβ ορισμένες από τις λεπτομέρειες που θυμόμουν όσον αφορά τις βίαιες πράξεις του εναντίον μου και την επιρροή τους.
Όταν αποφασίσαμε να συνεχίσουμε τις συζητήσεις στην κάμερα, τόσο ο Στήβ όσο κι εγώ συμφωνήσαμε ότι χρειαζόμασταν βοήθεια για να προχωρήσουμε την κουβέντα και να δημιουργήσουμε ένα χώρο σεβασμού και υποστήριξης. Ο Τόντ Αγκούστα-Σκότ είναι επαγγελματίας θεραπευτής με εμπειρία σε θύματα βίας και βίαια άτομα. Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να καθοδηγούνται τέτοιες δύσκολες συζητήσεις από επαγγελματίες. Ήθελα επίσης τη συμμετοχή του Τόντ στην ταινία για να κατανοήσουν οι άνθρωποι την αξία της προσφοράς βοήθειας σε άτομα που ασκούν βία. Εάν θέλουμε να σταματήσουμε τη βία ενάντια στις γυναίκες, πρέπει να μιλήσουμε με τους ανθρώπους που μας βλάπτουν και να μάθουμε όλα αυτά που πρέπει να γνωρίζουν για το πώς να έχουν υγιείς σχέσεις».
«Αυτή η μέριμνα και η συμπόνια με γεμίζει ελπίδα»
«Έχω μάθει τόσα πολλά μέσα από την παραγωγή αυτής της ταινίας και την ανταπόκριση που είχε. Τώρα περισσότερο από ποτέ, πιστεύω ότι οι άνθρωποι που ασκούν βία μπορούν να αλλάξουν και να μάθουν πώς να κάνουν υγιείς, με αμοιβαίο σεβασμό, ομαλές και χωρίς βία, σχέσεις. Για να συμβεί αυτό όμως, χρειαζόμαστε υπηρεσίες και πόρους που θα βοηθήσουν όσους χρησιμοποιούν βία. Πολλοί από εμάς γνωρίζουμε ανθρώπους που ασκούν βία. Βρίσκονται στις οικογένειές μας, τους φίλους, τους συναδέλφους και τους γείτονές μας.
Από τις συζητήσεις μου με το κοινό, έχω παρατηρήσει ότι υπάρχει άγχος στην προσπάθεια να βρεθούν τρόποι υποστήριξης των γυναικών-θυμάτων βίας ώστε να βρουν ασφάλεια, δικαιοσύνη και να αρχίσουν να επουλώνουν τα τραύματά τους. Υπάρχει επίσης έντονη προσπάθεια εύρεσης τρόπων για να βοηθηθούν οι άνθρωποι που ασκούν βία. Αυτή η μέριμνα και η συμπόνια με γεμίζει ελπίδα».
«Για πρώτη φορά, νιώθω ότι θεραπεύομαι»
«Όταν αποφάσισα να γυρίσω την ταινία, πίστευα ότι θα με επηρέαζε αρνητικά. Αυτό όμως δεν με σταμάτησε. Ένιωσα ότι είχα την ευθύνη να κάνω αυτή την ταινία. Αισθάνθηκα ότι ήταν πολύ πιθανό να βοηθούσε κι άλλους. Δεν περίμενα ποτέ ότι η διαδικασία αυτή θα με θεράπευε. Συνειδητοποίησα πολύ νωρίς στη διαδικασία, ότι το να μιλάω με τον Στήβ για την κακοποίηση, ουσιαστικά με βοηθούσε στην επούλωση των τραυμάτων μου. Στο τέλος κάθε συζήτησης, ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολη ήταν, αισθανόμουν καλύτερα. Δεν έχω πια εφιάλτες, τώρα μπορώ να βγω από το σπίτι μου χωρίς να σκέφτομαι ότι θα υποστώ βία και δεν σχεδιάζω πάντα το πώς θα είμαι ασφαλής στους δημόσιους χώρους. Οι κρίσεις πανικού έχουν μειωθεί, είμαι πιο ήρεμη και αναπνέω καλύτερα. Το γεγονός ότι η συζήτηση με το πρόσωπο που με έβλαψε με βοηθούσε να θεραπευτώ, ήταν συγκλονιστικό. Δεν περίμενα από τον Στήβ να αναλάβει την ευθύνη για τη συμπεριφορά του και να θέλει να διορθώσει αυτό που μου δημιούργησε. Είχε ένα σημαντικό και θετικό αντίκτυπο σε μένα».
To «A Better Man» αποτελεί την πρώτη κινηματογραφική δουλειά της Καν ως σκηνοθέτης, καθώς η κύρια απασχόλησή της είναι αυτή της συνηγόρου και συμβούλου για κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά.
Πώς μπορούμε να αποτρέψουμε την κακοποίηση στο σπίτι;
«Συζητώντας με τα παιδιά μας για το πώς είναι οι υγιείς και οι νοσηρές σχέσεις. Πιστεύω ότι αυτό πρέπει να διδάσκεται από την οικογένεια και τους δασκάλους. Ως ενήλικες, είναι καθήκον να αποτελούμε καλά πρότυπα για τα παιδιά, καθώς μαθαίνουν να σέβονται και να είναι ευγενικά, βλέποντας το πώς οι ενήλικες αλληλοεπιδρούν με τους συνανθρώπους.
Η παρέμβαση είναι καθοριστική. Όταν γνωρίζετε γυναίκες που βιώνουν κακοποίηση, πείτε τους ότι βρίσκεστε στο πλευρό τους και νοιάζεστε για εκείνες. Αποφύγετε τις συμβουλές για τι τι πρέπει να κάνουν, αντίθετα ρωτήστε τις αν χρειάζονται κάτι. Ακούστε χωρίς να κρίνετε και ερευνήστε τις τοπικές υπηρεσίες βοήθειας. Εάν χρειάζονται οικονομική υποστήριξη και έχετε την δυνατότητα, μπορείτε να συνεισφέρετε στην πληρωμή της θεραπείας τους ή τη φροντίδα των παιδιών τους, σε περίπτωση που χρειάζονται πρόσβαση σε νομική υποστήριξη ή άλλες υπηρεσίες. Μπορείτε να προσφέρετε το σπίτι σας για κάποιο χρονικό διάστημα, αν αποφασίσουν να εγκαταλείψουν το δικό τους. Όταν άκουγα τη φράση «δεν σου αξίζει αυτό», πραγματικά αισθανόμουν ότι με φροντίζουν.
Εάν γνωρίζετε ανθρώπους που χρησιμοποιούν βία, ενημερώστε τους ότι γνωρίζετε πως δεν συμπεριφέρονται με σεβασμό στον συνεργάτη ή μέλος της οικογένειας και ότι αυτό σας ανησυχεί. Πείτε ότι ενδιαφέρεστε για αυτούς και θέλετε να τους βοηθήσετε. Ενημερώστε τους ότι μπορούν να λάβουν βοήθεια για να μάθουν πώς να μην ασκούν βία στις σχέσεις τους. Ερευνήστε για τις τοπικές δυνατότητες βοήθειας και δώστε τους τις πληροφορίες. Αν χρειάζονται οικονομική στήριξη, μπορείτε να προσφέρετε βοήθεια για τη θεραπεία τους και να παρακολουθήσετε την πορεία της».
«A Better Man» | «Ένας Καλύτερος Άνδρας»
Ατίγια Καν, Λόρενς Τζάκμαν
79΄ | 2017 | ΚαναδάςΠροβολές
- Τετάρτη 28 Νοεμβρίου στις 19:30 στο Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών
- Κυριακή 2 Δεκεμβρίου στις 16:00 στον Κινηματογράφο ΔαναόΓια περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις προβολές σε άλλες πόλεις της Ελλάδας, επισκεφτείτε τη σελίδα.
Η προβολή της ταινίας διοργανώνεται από το Cine Doc, με την υποστήριξη της Πρεσβείας του Καναδά - Embassy of Canada to the Hellenic Republic, σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων και τη Διεθνή Αμνηστία.
* Η Γραμμή SOS 15900 είναι µια υπηρεσία εθνικής εµβέλειας που δίνει τη δυνατότητα στις γυναίκες θύµατα βίας ή σε τρίτα πρόσωπα να επικοινωνήσουν άµεσα µε ένα φορέα αντιµετώπισης της έµφυλης βίας. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε τη σελίδα.