Όλα δείχνουν ότι ο Τούρκος πρόεδρος, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, πλησιάζει στο τέλος της εξουσίας του, και σε αυτό το πλαίσιο οι μεγάλες δυνάμεις κινούνται ήδη στη λογική της «επόμενης ημέρας», δήλωσε ο Δρ. Άγγελος Συρίγος, υφυπουργός Παιδείας και καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, στο πλαίσιο διαδικτυακής ομιλίας που διοργάνωσε το απόγευμα της Πέμπτης το Ελληνικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ)- κάνοντας παράλληλα την εκτίμηση πως η Τουρκία, εάν έμπαινε στη λογική να «δημιουργήσει πρόβλημα» σε Ελλάδα και Γαλλία, θα το έκανε κατά την περίοδο των γαλλικών προεδρικών εκλογών, τον Απρίλιο του 2022.
Πιθανοί διάδοχοι του Ερντογάν
«Έχει 20 χρόνια ως πρωθυπουργός και πρόεδρος, υπάρχουν ισχυρές φήμες για προβλήματα υγείας...στην πραγματικότητα είναι ένας άνθρωπος που αυτή τη στιγμή αναζητά λύση για την επόμενη ημέρα στην Τουρκία. Θα μπορεί να απομακρυνθεί από την εξουσία χωρίς να κινδυνεύει η ζωή του; Θα επιτραπεί στην οικογένειά του να απολαμβάνει τα πλούτη της;» σημείωσε για τον Ερντογάν ο κ. Συρίγος, προσθέτοντας πως, σε εσωτερικό επίπεδο, ο Τούρκος πρόεδρος ασχολείται και με αυτό το θέμα.
Άτυπος διάδοχος, εκτίμησε, φαίνεται ο υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ, τον οποίο χαρακτήρισε ως «βολικό άνθρωπο»: «Είναι άνθρωπος των Αμερικανών, του στρατιωτικού κατεστημένου και αυτός που το βράδυ του πραξικοπήματος, αν και φάνηκε να αμφιταλαντεύεται, γύρισε υπέρ του Ερντογάν, και ανταμείφθηκε» σημείωσε, τονίζοντας πως έχει σημασία να παρατηρείται ό, τι λέει ο Ακάρ, ώστε να κατανοείται τι συμβαίνει στο εσωτερικό της τουρκικής πολιτικής σκηνής.
Άλλος ένας εν δυνάμει υποψήφιος, εκτίμησε ο κ. Συρίγος, είναι ο Χακάν Φιντάν, επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), ωστόσο αποτρεπτικό είναι το ότι είναι κουρδικής καταγωγής.
Στο ευρύτερο πλαίσιο του θέματος, ο κ. Συρίγος είπε πως οι ΗΠΑ φαίνονται να έχουν μπει σε φάση περιορισμού των πιέσεων στην Τουρκία, στη λογική της αναμονής του επόμενου ηγέτη. «Η λογική Μπάιντεν είναι άσε τη διεθνή οικονομία να δράσει όπως ξέρει. Ο Μπάιντεν δεν δείχνει διατεθειμένος να πάρει άλλα μέτρα σε βάρος της Τουρκίας. Αν ο διάδοχος του Ερντογάν φανεί πιο συνεννοήσιμος, θα έχει μόνο να κερδίσει από τη σχέση με την Τουρκία» σημείωσε σχετικά.
Ανησυχητική η ένταση της ρητορικής
Σχολιάζοντας το ευρύτερο πλαίσιο των γεωπολιτικών εξελίξεων, ο κ. Συρίγος, αναφερόμενος στην έντονη ρητορική της Τουρκίας τους τελευταίους τρεις μήνες, είπε ότι «δεν λέει καινούρια πράγματα, τα έχει ξαναπεί στο παρελθόν. Η θεωρία πως τα μεγάλα νησιά μας δόθηκαν υπό τον όρο της αποστρατικοποίησης δεν είναι καινοφανής, την πρωτοείπε το 1998, δύο χρόνια μετά τα Ίμια. Αυτά που είπε ο Τσαβούσογλου, ότι βοηθάμε τρομοκρατικές οργανώσεις, δεν είναι καινούρια πάλι. Όλα όσα λένε είναι πράγματα που έχουν ακουστεί επανειλημμένα. Αυτό που προβληματίζει είναι η ένταση που τα λένε και το ότι τα λένε διαρκώς» είπε, εκτιμώντας ότι δεν είναι κάτι που γίνεται για εσωτερικούς λόγους. «Η Τουρκία ό,τι κάνει το κάνει με σκοπό. Ίσως είναι μια αίσθηση αδυναμίας που έχει στο να μας αντιμετωπίσει με τον τρόπο που θα ήθελε, στρατιωτικά, λόγω κακής οικονομικής κατάστασης, λόγω του εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ και επειδή πολλοί την “περιμένουν στη γωνία”» είπε χαρακτηριστικά ο κ. Συρίγος, προσθέτοντας πως για αυτόν τον λόγο ο Ερντογάν προσπαθεί να αποκαταστήσει σχέσεις με κράτη με τα οποία είχαν επιδεινωθεί.
Σημειώνεται πως την Πέμπτη ο Τούρκος ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επιδόθηκε σε ένα νέο «μπαράζ» εμπρηστικών δηλώσεων, στο πλαίσιο του οποίου κατηγόρησε την Ελλάδα ότι φιλοξενεί στρατόπεδα «τρομοκρατών» του κουρδικού ΡΚΚ και του DHKP-C και ότι παρέχει ασφαλές καταφύγιο σε φυγάδες της οργάνωσης του Φετουλάχ Γκιουλέν και απειλώντας την Κυπριακή Δημοκρατία πως θα «πληρώσει το τίμημα» εάν υπάρξουν επιθέσεις από το κουρδικό YPG εναντίον του ψευδοκράτους και της Τουρκίας.«Το να επιτρέπεται σε τρομοκρατικές οργανώσεις να ανοίγουν γραφεία ισοδυναμεί με το να παίζεις με τη φωτιά» είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ σε δημοσιογράφους σε κοινή συνέντευξη Τύπου με την Εσθονή ομόλογό του, Εύα Μαρία Λίιμετς. Όπως είπε, η Τουρκία θα κάνει τους Ελληνοκύπριους να πληρώσουν «βαρύ τίμημα» εάν τρομοκράτες που συνδέονται με το ΡΚΚ κάνουν επιθέσεις εναντίον Τουρκοκυπρίων ή της Τουρκίας.
Ο Τσαβούσογλου δήλωσε επίσης πως δυτικές χώρες έχουν υποστηρίξει τους «τρομοκράτες» των κουρδικών YPG και PKK, ισχυριζόμενος πως «εμείς δεν υποστηρίξαμε ποτέ τρομοκρατικές οργανώσεις». Στη συνέχεια ισχυρίστηκε πως η Ελλάδα φιλοξενεί στρατόπεδα για «τρομοκράτες του ΡΚΚ και του DHKP-C» οι οποίοι επιστρέφουν εκπαιδευμένοι στην Τουρκία για να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές επιθέσεις. Επίσης κατηγόρησε την Ελλάδα πως παρέχει ασφαλές καταφύγιο σε μέλη της οργάνωσης Γκιουλέν.
«Ξέρουμε την υποστήριξη της ελληνοκυπριακής κυβέρνησης για τις τρομοκρατικές οργανώσεις, περιλαμβανομένου του ΡΚΚ. Δεν είναι μυστικό» είπε ο Τούρκος ΥΠΕΞ, στον απόηχο της άδειας που δόθηκε για άνοιγμα γραφείου του PYD των Κούρδων της Συρίας στη Λευκωσία.
East Med: Πώς ερμηνεύεται η «στροφή» των ΗΠΑ
Ως προς τις πρόσφατες εξελίξεις με τον αγωγό East Med, ο κ. Συρίγος είπε ότι το αμερικανικό non paper δεν έλεγε κάτι νέο, δεδομένου ότι πρόκειται για έναν δύσκολο αγωγό υψηλού κόστους. «Γιατί βγήκε η Αμερική και το είπε τώρα; Προσωπικώς το αποδίδω στη ρευστότητα που υπάρχει στην ευρύτερη περιοχή της Ρωσίας: Υπάρχει τεράστια ένταση με την Ουκρανία, φόβοι ότι οι Ρώσοι θα εισβάλουν, και τα γεγονότα στο Καζακστάν» είπε ο υφυπουργός, εκτιμώντας σχετικά πως «στο Καζακστάν, από ό,τι δείχνουν τα πράγματα, οι Δυτικοί προσπάθησαν να δημιουργήσουν αντιπερισπασμό στη Ρωσία- δεν τους βγήκε, μα προσπάθησαν. Φαίνεται ότι σε αυτό το πλαίσιο χρησιμοποιήθηκαν τουρκικές μυστικές υπηρεσίες για να δημιουργήσουν το κατάλληλο σκηνικό, και εκεί θα ενέτασσα το αμερικανικό non paper- ένα είδος ευχαριστίας στην Τουρκία για τη στάση της στο Καζακστάν, ασχέτως αποτελέσματος».
Όσον αφορά στην ευρύτερη εικόνα, ο κ. Συρίγος χαρακτήρισε «αρκετά στριμωγμένη» τη Ρωσία, θεωρώντας πως θα ήθελε να εισβάλει ή να εκφοβίσει την Ουκρανία, μα φοβάται τις κυρώσεις: «Γνωρίζει ότι είναι δύσκολο να μπουν αυστηρές κυρώσεις λόγω χειμώνα...μα ανησυχεί, οπότε επιδιώκει να έχει καλές σχέσεις με την Τουρκία, διότι είναι ο δεύτερος σε μέγεθος στρατός στο ΝΑΤΟ: Θέλει να “παίζει” με την Τουρκία για να δημιουργεί προβλήματα στο ΝΑΤΟ».
Όπως εξήγησε ο κ. Συρίγος, η Ρωσία «εφάπτεται» της Τουρκίας σε Συρία, Λιβύη και Αζερμπαϊτζάν, θέλει να την έχει κοντά ώστε να δημιουργεί προβλήματα στο ΝΑΤΟ, ενώ παράλληλα θεωρεί ότι δεν κινδυνεύει ιδιαίτερα από την Τουρκία στα τρία αυτά μέτωπα.
Η πολιτική της Τουρκίας
Εξηγώντας την τουρκική πολιτική, ο κ. Συρίγος ανέφερε πως ο Τούρκος πρόεδρος έχει την αίσθηση εδώ και χρόνια ότι η χώρα του είναι εφάμιλλη μιας μικρής «μεγάλης δύναμης», σε μεγέθη πχ Γαλλίας, Γερμανίας και Βρετανίας, και πρέπει να αντιμετωπίζεται έτσι από τους συμμάχους στο ΝΑΤΟ μα και από τις ΗΠΑ.
«Το θέμα που έχει δημιουργηθεί με την Τουρκία είναι πως είναι απλωμένη σε διάφορα μέτωπα» είπε σχετικά, χαρακτηρίζοντας πιο δύσκολο τη Συρία, ενώ, αναφερόμενος στη Λιβύη έκανε λόγο για «Αχίλλειο Πτέρνα» της Τουρκίας, λόγω μεγάλης απόστασης και επιπλέον λόγω του κινδύνου να χαθούν σοβαρά πράγματα αν αποτύχει αυτό που επιχειρεί εκεί.
Ως προς την Ευρώπη, όπως εξήγησε, είναι τρία τα κράτη που συνεργάζονται ευθέως με την Τουρκία σε οπλικά συστήματα: Η Γερμανία, η Ισπανία και η Ιταλία, και υπάρχουν κάποια, πχ η Ουγγαρία, που βλέπουν φιλικά τον Ερντογάν- στην ίδια κατηγορία θεωρείται πως είναι και η Βουλγαρία, λόγω μεγάλης τουρκομουσουλμανικής μειονότητας. Στην υπόλοιπη περιοχή κύριος σύμμαχος της Τουρκίας είναι το Κατάρ, με το οποίο «εμπνεύστηκαν το σχέδιο για ισλαμικές αδελφότητες σε όλη την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Μεσογείου...ήθελε να φτιάξει μια “Οθωμανική Κοινοπολιτεία”. Το σχέδιο αυτό έσπασε στη Συρία, Έκτοτε η Τουρκία με μια σειρά διαδοχικών κινήσεων έχει καταστρέψει σχέσεις με Αίγυπτο, Ισραήλ, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Η επιλογή αυτή δημιούργησε δυνητικούς συμμάχους για την Ελλάδα, που το εκμεταλλεύτηκε».
Αποτέλεσμα, όπως συμπλήρωσε, ήταν η χώρα μας να «ανακαλύψει» ξανά τη γεωγραφική της θέση και η δημιουργία σχημάτων με Γαλλία, ανατολική Λιβύη, ΗΑΕ, Αίγυπτο και Ισραήλ, με σοβαρότερο εξ αυτών, όπως εκτίμησε, αυτό με τη Γαλλία, γιατί έχει στρατιωτική διάσταση. «Κρίσιμη η συμφωνία μας με τη Γαλλία, κρίσιμη και αυτή με τα ΗΑΕ. Δυστυχώς με τις άλλες χώρες, το Ισραήλ και την Αίγυπτο, δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε σημείο για στρατηγικού τύπου σχέση βασισμένη στην άμυνα. Εξαιρετικές οι σχέσεις, μα μας λείπει το στοιχείο ασφάλειας και άμυνας, και δεν ξέρω κατά πόσον οι Ισραηλινοί ή οι Αιγύπτιοι θέλουν να μπουν σε αυτή τη λογική».
Ως προς τη σταδιακή στροφή της Τουρκίας προς την αποκατάσταση σχέσεων με τα κράτη της περιοχής, ο κ. Συρίγος εκτίμησε πως χρειάζεται πολύς δρόμος ακόμη, ενώ, ερωτηθείς για το αν η Γαλλία θα βοηθούσε την Ελλάδα σε κάποια κρίσιμη στιγμή, απάντησε πως «έχουμε στρατηγική σχέση, εάν θα μας βοηθήσει την κρίσιμη στιγμή θα εξαρτηθεί από τα δεδομένα της συγκεκριμένης στιγμής. Ας θεωρήσουμε δεδομένο ότι με την Τουρκία εμείς θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Όπως πχ στον Έβρο το 2020. Πρώτα βγήκαμε εμείς μπροστά, συγκρατήσαμε την τουρκική προσπάθεια, και αφού το πετύχαμε, ήρθαν Ευρωπαίοι επίτροποι, η ηγεσία της ΕΕ και είπαν τι καλά κάναμε».
Ως προς τις σχέσεις με τις ΗΠΑ , ο κ. Συρίγος ανέφερε πως οι Αμερικανοί αυτοί τη στιγμή επικεντρώνουν στην ουκρανική κρίση και θέλουν ισορροπίες έναντι Ελλάδας και Τουρκίας, ώστε να μην ωθηθεί η Τουρκία να κάνει απρόοπτες κινήσεις στο μέτωπο της Ουκρανίας. Επίσης, μιλώντας για τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη, έκανε λόγο για μια «αμηχανία» ως προς το πώς θα αντιμετωπίσουν την Τουρκία, περιλαμβανομένης της νέας γερμανικής κυβέρνησης, και εκτίμησε πως «το μοναδικό πρόσωπο που αυτή τη στιγμή ενοχλεί εμφανώς την Τουρκία και τον Ερντογάν είναι ο πρόεδρος Μακρόν ο οποίος αντιμετωπίζει εκλογές τον Απρίλιο του 2022. Έχοντας αυτά κατά νου θα έλεγα ότι αν η Τουρκία μπει στη λογική να δημιουργήσει κάποιο πρόβλημα στην Ελλάδα και στη Γαλλία, θα επιχειρούσε να το κάνει κατά την περίοδο των γαλλικών εκλογών, πιστεύοντας ότι με αυτόν τον τρόπο θα “μείωνε” τη Γαλλία και κατ’επέκταση θα μείωνε τις πιθανότητες του Μακρόν να επανεκλεγεί». Ως προς την αντιπαράθεση Τουρκίας και Γαλλίας, γενικότερα εξήγησε πως η Γαλλία θεωρεί πως η Τουρκία εμπλέκεται στην ευρύτερη ζώνη επιρροής της στη βόρεια Αφρική, κάτι που την ενοχλεί πολύ.
Αναφερόμενος στα νέα εξοπλιστικά προγράμματα, ο κ. Συρίγος σημείωσε πως μετά από πολυετές χρονικό διάστημα ήταν δυνατή η απόκτηση κάποιων όπλων. Αυτό σημαίνει στην πράξη ότι «τελειώνει η περίοδος που βλέπαμε απλώς την Τουρκία να απομακρύνεται από εμάς εξοπλιστικά...προσπαθούμε στοιχειωδώς να καλύψουμε την πολύ μεγάλη διαφορά, σε αυτό μας βοηθάει και το εμπάργκο όπλων που έχουν θέσει οι Αμερικανοί στους Τούρκους για νέα όπλα- και τα εξαιρετικά όπλα που πήραμε από τη Γαλλία- με αποτέλεσμα να μας δίνει τη δυνατότητα να καλύψουμε στοιχειωδώς το κενό» είπε χαρακτηριστικά.