Στην ομιλία του στην ΔΕΘ ο Πρωθυπουργός έθεσε το περίγραμμα των δράσεων αποκατάστασης των καταστροφών που προκάλεσε η πρόσφατη θεομηνία στον θεσσαλικό κάμπο. Ενώ η καταγραφή των ζημιών κι οι προσπάθειες αποτροπής των υγειονομικών συνεπειών είναι ακόμα σε εξέλιξη, οι πρώτες εκτιμήσεις αποτιμούν το μέγεθος των ζημιών σε πάνω από 4 δισ. ευρώ, ενώ το σύνολο των φυσικών καταστροφών αυτού του καλοκαιριού ξεπερνάει τα 6 δισ. ευρώ. Με αυτά τα δεδομένα τα 2,25 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκαν στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής βοήθειας από την επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την προηγούμενη εβδομάδα υπολείπονται των πραγματικών αναγκών.
Άλλωστε η ευρωπαϊκή αρωγή εξαντλείτε στα 400 εκατ. ευρώ επιπλέον χρήματα από το Ταμείο Αλληλεγγύης, δεδομένου ότι τα υπόλοιπα χρήματα αποτελούν πόρους των διαρθρωτικών ταμείων (Ταμείο Συνοχής & Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) που η χώρα δεν μπόρεσε ν’ απορροφήσει την προηγούμενη περίοδο και θα έχανε, καθώς και εγκεκριμένα κονδύλια από την νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική που θα δοθούν εμπροσθοβαρώς καθώς και από το Ταμείο Ανάκαμψης μετά το πρόσφατο αίτημα αναθεώρησης του.
Σύμφωνα με τον Πρωθυπουργό, έχουν ήδη εκταμιευτεί 25 εκατ. ευρώ ως αποζημιώσεις για την κάλυψη άμεσων αναγκών αντικατάστασης οικοσκευών, εξοπλισμού επιχειρήσεων και αγροτών, ενώ έπεται ένα πλέγμα ενισχύσεων στους πληγέντες που περιλαμβάνει: επιδοτήσεις για κάλυψη στεγαστικών αναγκών, κτιριακές αποκαταστάσεις σε συνδυασμό με αναστολή φορολογικών, ασφαλιστικών υποχρεώσεων και της εξυπηρέτησης δανείων, καθώς και επιδότηση όσων αναστέλλεται η σύμβαση εργασίας τους.
Ωστόσο το εγχείρημα είναι πολύ πιο περίπλοκο αφού ακόμα μεγάλα κομμάτια της πληττόμενης περιοχής είναι καλυμμένα από λάσπη, άλλα έχουν υποστεί καθιζήσεις και σε άλλα έχουν συσσωρευτεί τόνοι φερτών υλικών, με αποτέλεσμα περίπου 720 χιλ. στρέμματα –από τα 4 εκατ. της αγροτικής γης στον Θεσσαλικό κάμπο- να θεωρούνται κατεστραμμένα και θα πρέπει να προστεθούν στα 1,2 εκατ. στρέμματα που ερημοποιήθηκαν μέσα στην προηγούμενη δεκαετία.
Δεδομένων των άμεσων επιπτώσεων στον πρωτογενή τομέα και ιδιαιτέρως στην παραγωγή βαμβακιού, οσπρίων, ζωοτροφών, γάλακτος και κτηνοτροφικών προϊόντων, σε συνθήκες υψηλού πληθωρισμού στις τιμές των τροφίμων, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο αναδασμών με παραχώρηση νέων αγροτικών εκτάσεων στους πληγέντες, παράλληλα με την ενίσχυση των υπηρεσιών ελέγχου για την πάταξη της αισχροκέρδειας και του «μαυραγοριτισμού» που ενδημεί.
Η εφαρμογή σύγχρονων πρακτικών χαμηλών εισροών με χλωρή λίπανση και αμειψισπορά με ψυχανθή καθώς και η εισαγωγή πολυετών καλλιεργειών θα μπορούσε να επαναφέρει μέρος της ερημοποιημένης αγροτικής γης σε εκμεταλλεύσιμη. Η κοινή και συνεργατική χρήση αγροτικού και κτηνοτροφικού εξοπλισμού (τρακτέρ, μηχανημάτων και πρώτων υλών), θα μπορούσαν να εφαρμοστούν προκειμένου ν αντιμετωπιστούν οι σχετικές απώλειες στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος ενίσχυσης των επιχειρήσεων και των εκμεταλλεύσεων στον πρωτογενή τομέα.
Tο μεγαλύτερο στοίχημα όμως αποτελεί η αποκατάσταση των βασικών υποδομών, δρόμων γεφυριών και ιδιαιτέρως της πολύπαθης σιδηροδρομικής γραμμής Αθηνών-Θεσσαλονίκης, προκειμένου να αντιμετωπιστεί αμεσότερα το πλήγμα στην εναπομένουσα τοπική οικονομία και στην εγχώρια εφοδιαστική αλυσίδα.
Ο νέος Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας υπό την αιγίδα του υπουργείου Υποδομών και περιβάλλοντος θα πρέπει άμεσα να δώσει ώθηση στα λιμνάζοντα έργα για την αντιπλημμυρική προστασία, την άρδευση και την ταμίευση των νερών, αξιοποιώντας τα ποσά που αναφέρονται λεπτομερώς ανά μέτρο στις εγκεκριμένες τεχνικές μελέτες της 1ης αναθεώρησης του σχεδίου διαχείρισης λεκανών απορροής του ΥΔ Θεσσαλίας, ήδη από το 2018.
Παράλληλα θα πρέπει να εξεταστεί από ειδικούς ο κίνδυνος των πλημμυρικών φαινομένων με το ενδεχόμενο μετεγκατάστασης χωριών και οικισμών που έχουν καταστραφεί ολοσχερώς, σε μεγαλύτερο υψόμετρο και με πιο σταθερές υποδομές.
Τέλος απαιτείται η συνολική αποτίμηση των ζημιών και των αποκαταστάσεων για την λειτουργία του τοπικού κοινωνικού κράτους και των δικτύων ύδρευσης, ηλεκτρικής ενέργειας και τηλεφωνίας.
Είναι προφανές πως αλλά αυτά απαιτούν νέους πόρους αλλά και ανακατεύθυνση κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης του ΕΣΠΑ και του Κρατικού προϋπολογισμού με περιορισμό παρασιτικών και αναποτελεσματικών έργων που χρηματοδοτούνται επί δεκαετίες. Η αύξηση των πόρων του Αποθεματικού για τις φυσικές καταστροφές από 300 σε 600 εκατ. € με την εφαρμογή τέλους στην ημερήσια διαμονή στις τουριστικές επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στα πολυτελή ξενοδοχεία, δεν αρκεί.
Η εθελοντική προσφορά της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, των εφοπλιστών, των μεγάλων κατασκευαστικών εταιριών και των παραγωγών ενέργειας, θα πρέπει να αντικατασταθεί από ειδική φορολογία επί του τζίρου, κατά το πρότυπο του ειδικού φόρου 0,2% στο συνολικό τζίρο των Τραπεζών που επέβαλε η Σλοβενία για την αντιμετώπιση των πρόσφατων φυσικών καταστροφών της.
Η ασφάλιση μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων από αντίστοιχες καταστροφές είναι επιβεβλημένη ενώ θα πρέπει να εξεταστούν με κοινωνική ευαισθησία ζητήματα που αφορούν στην επέκταση του μέτρου στις κατοικίες δεδομένων των πολύ υψηλών επιβαρύνσεων τους την τελευταία δεκαετία, την αφερεγγυότητα των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιριών και τα υψηλά ασφάλιστρα σε περιοχές υψηλού κινδύνου.
Τελευταία επισήμανση η ριζική ανασυγκρότηση του συστήματος πολιτικής προστασίας. Η αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού των εθελοντών που δραστηριοποιούνται κάθε φορά θα πρέπει να συνδυαστεί με συγκεκριμένα πρωτόκολλα εμπλοκής του στρατού καθώς και συστηματική εκπαίδευση αντιμετώπισης κρίσεων και χρήσης προωθημένων τεχνολογικών συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης ακραίων φαινομένων (drones, αισθητήρες θερμότητας- στάθμης νερών κοκ).
Το μεγαλύτερο στοίχημα της Πολιτείας το επόμενο διάστημα είναι να πείσει τον πληθυσμό στο Θεσσαλικό κάμπο και στον Έβρο να παραμείνει στον τόπο του και ότι το αθηνοκεντρικό Κράτος, παρά τις διαχρονικές αβελτηρίες του, μεριμνά για την ασφάλεια και το μέλλον του. Η μεγάλη ανταπόκριση του λαού μας στην αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στους πληγέντες είναι μια αισιόδοξη νότα ενότητας και αλληλεγγύης στις μεγάλες εθνικές μας κρίσεις.