Η είδηση πως ένα νέο στέλεχος του κορονοϊού Sars-Cov-2 με την παράλληλη εκτόξευση των κρουσμάτων, οδήγησε την Αγγλία στη λήψη ακόμη πιο σκληρών μέτρων, φαίνεται να σπέρνει τον πανικό στις χώρες της ΕΕ. Η μια μετά την άλλη οι χώρες ανακοινώνουν πως αναστέλλουν τις πτήσεις από Βρετανία ενώ σήμερα, Δευτέρα, συνεδριάζει εκτάκτως η Επιτροπή Διαχείρισης Κρίσεων της ΕΕ για να ληφθούν αποφάσεις σε κεντρικό επίπεδο.
Αξίζει βέβαια να επισημανθεί ότι η μετάλλαξη αυτή - με την κωδική ονομασία Ν501Υ (VUI-202012/01)- δεν προέκυψε τώρα που έλαβε τα μέτρα η βρετανική κυβέρνηση.
Όπως δήλωσε ο επιστημονικός σύμβουλος αυτής, Πάτρικ Βάλανς, εμφανίσθηκε στα μέσα του Σεπτεμβρίου στο Λονδίνο ή στο Κεντ. Αλλά τώρα έχει εξελιχθεί σε «κυρίαρχη» μορφή του κορονοϊού και απαντάται στο 62% των κρουσμάτων που έχουν καταγραφεί στο Λονδίνο τον Δεκέμβριο και στο 43% στην νοτιοανατολική Αγγλία (έναντι μόνο 28% στα μέσα Νοεμβρίου).
Εκτιμάται δε πως εξαιτίας της υψηλής μεταδοτικότητας που έχει - 70% σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του βρετανού πρωθυπουργού Μπόρις Τζόνσον - ίσως ευθύνεται για την αύξηση των κρουσμάτων στην Αγγλία, που την περασμένη εβδομάδα παρουσίασε ελλείψεις σε κλίνες σε αρκετά νοσοκομεία.
Τι γνωρίζουμε για το νέο στέλεχος
Κατά πρώτον θα πρέπει να ξεκαθαριστεί πως οι ιοί, και κυρίως οι κορονoϊοί, μεταλλάσσονται συνεχώς, οπότε δεν αποτελεί έκπληξη η συγκεκριμένη ή κάθε άλλη μετάλλαξη που έχει παρατηρηθεί στον Sars-Cov-2.
H Δρ Muge Cevik, μέλος της συμβουλευτικής ομάδας New and Emerging Respiratory Virus Threats (Nervtag), δήλωσε ότι έχουν παρατηρηθεί μέχρι τώρα περισσότερες από 4.000 μεταλλάξεις του Sars-Cov-2, εκ των οποίων λίγες φαίνεται να είναι σημαντικές.
Ο επικεφαλής αρχίατρος της Αγγλίας, Chris Whitty, δήλωσε ότι η νέα παραλλαγή που ανακαλύφθηκε σε νοτιοανατολικές περιοχές της χώρας μπορεί να είναι έως και 70% πιο μεταδοτική και θα μπορούσε να αυξήσει την τιμή R κατά 0,4 ή περισσότερο.
Βάσει των μέχρι τώρα δεδομένων δεν φαίνεται όμως να αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης σοβαρότερης μορφής νόσησης ή το ποσοστό θνησιμότητας.
Σε μια σύνοψη δε των εξελίξεων από αρμόδια επιτροπής την Αγγλίας- Nervtag (New and Emerging Respiratory Virus Threats Advisory)- οι ειδικοί αναφέρουν μάλιστα πως δεν καν βέβαιο ότι η παραλλαγή του ιού επιφέρει σημαντική αύξηση της μεταδοτικότητας σε σύγκριση με άλλες παραλλαγές, δείχνοντας προφανώς επιφυλακτικότητα έναντι των αναφορών περί 70% υψηλότερης μεταδοτικότητας.
Προειδοποίησαν, ωστόσο, ότι τα δεδομένα ήταν προκαταρκτικά και βασίζονται στη μοντελοποίηση. Τα αποτελέσματα εξαρτώνται από την ποιότητα και την ποσότητα των δεδομένων που λαμβάνονται. «Αυτή τη στιγμή, δεν μπορούμε να εντοπίσουμε μια αιτιώδη σχέση, έχουμε μόνο ένα αποτέλεσμα συσχέτισης», αναφέρει η δρ. Muge Cevik σχετικά με το νέο στέλεχος και την αύξηση των κρουσμάτων.
Τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί πάντως μέχρι στιγμής συμφωνούν με την αντίληψη ότι η παραλλαγή είναι πιο μολυσματική ή μπορεί να εξαπλωθεί πιο αποτελεσματικά, αλλά δεν υπάρχει εργαστηριακή επιβεβαίωση αυτού ή κάποια άποψη ως προς το γιατί εξαπλώνεται ταχύτερα, όπως δήλωσε με τη σειρά του, σύμφωνα με τον Guardian o Stuart Neil, καθηγητής ιολογίας στο King’s College London.
Η παραλλαγή συσχετίστηκε με 10% έως 15% των περιπτώσεων σε ορισμένες περιοχές πριν από μερικές εβδομάδες, αλλά την περασμένη εβδομάδα αυξήθηκε στο περίπου 60% των περιπτώσεων στο Λονδίνο, όπως είπε.
Αξίζει να σημειωθεί πως δεν έχει υπάρξει κάποια αλλαγή σε όσα γνωρίζουμε για τον τρόπο μετάδοσης του ιού και τα βέλτιστα μέτρα προστασίας.
Τι δεν γνωρίζουμε με σιγουριά
Προς το παρόν οι επιστήμονες ανησυχούν περισσότερο για τις αλλαγές στην πρωτεϊνική ακίδα - το τμήμα του ιού που του επιτρέπει να διεισδύει στα κύτταρα στους πνεύμονες, στο λαιμό και στη ρινική κοιλότητα αλληλεπιδρώντας με έναν υποδοχέα που ονομάζεται ACE-2, όπως εξηγεί ο Neil.
Η μετάλλαξη στην πρωτεϊνική ακίδα μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα του ιού να αλληλεπιδρά με το ACE-2, δίνοντάς του ένα πλεονέκτημα ανάπτυξης.
Από την άλλη πλευρά, η ακίδα είναι το μέρος του ιού για το οποίο τα εμβόλια έχουν σχεδιαστεί για να αναπτύξουν αντισώματα, έτσι τίθεται το ερώτημα εάν αυτή η μετάλλαξη θα μπορούσε να εμποδίσει το εμβόλιο να κάνει τη δουλειά του.
«Είναι κάτι που πραγματικά πρέπει να παρακολουθείται». Εξ ου και οι εργαστηριακές αναλύσεις που θα γίνονται με την ανάπτυξη του νέου στελέχους στα εργαστήρια και την μελέτη της ανοσοαπόκρισης και την αντίδραση στα εμβόλια για την Covid 19 που έχουν ήδη αναπτυχθεί.
Μια άλλη μεγάλη ανησυχία είναι ότι δεν είναι ακόμη σαφές ποιοι και πόσοι παράγοντες οδήγησαν στην μετάδοση τις τελευταίες εβδομάδες, όπως αναφέρει η Cevik.
Είναι πιθανό η παραλλαγή του ιού να έχει επηρεάσει τη δυνατότητα μετάδοσης, αλλά έχουν επίσης παρατηρηθεί υψηλοί ρυθμοί μετάδοσης σε περιοχές της Αγγλίας όπου υπήρχαν αυστηρότεροι περιορισμοί απ′ ότι στις περιοχές που εντοπίζεται το νέος στέλεχος.
«Μερικές φορές επανέρχεται στο άβολο ζήτημα περί κοινωνικων ανισοτήτων. το lockdown δεν βοηθά άτομα που δνε μπροούν να εργαστούν από το σπίτι».
Πόσο σίγουροι είμαστε για τα εμβόλια
Τι λένε όμως οι επιστήμονες; Θα λειτουργήσουν τα εμβόλια ενάντια στη νέα παραλλαγή;
Σχεδόν σίγουρα ναι, ή τουλάχιστον για τώρα, είναι η απάντηση.
Και τα τρία κορυφαία εμβόλια αναπτύσσουν μια ανοσοαπόκριση ενάντια στην υπάρχουσα ακίδα, όπως ήδη αναφέραμε, εξ ου και η ανησυχία.
Τα εμβόλια εκπαιδεύουν το ανοσοποιητικό σύστημα για να επιτεθούν σε διάφορα μέρη του ιού, οπότε παρόλο που ένα μέρος της ακίδας μπορεί να μεταλλαχθεί, τα εμβόλια θα πρέπει να εξακολουθούν να είναι αποτελεσματικά.
”Αλλά προστεθούν περισσότερες μεταλλάξεις, τότε αρχίζετε να ανησυχείτε”, επισημαίνει ο καθηγητής Ravi Gupta. ”Ο ιός είναι δυνητικά σε μια πορεία για να ξεφεύγει από τα εμβόλια, έχει κάνει τα πρώτα δύο βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Αυτό συμβαίνει όταν ο ιός αλλάζει, ώστε να αποφεύγει την πλήρη επίδραση του εμβολίου και έτσι συνεχίζει να μολύνει ανθρώπους. Αυτό μπορεί να είναι το πιο ανησυχητικό στοιχείο του τι συμβαίνει με τον ιό. Αυτή η παραλλαγή είναι η τελευταία που δείχνει ότι ο ιός συνεχίζει να προσαρμόζεται καθώς μολύνει όλο και περισσότερους από εμάς.
Μια παρουσίαση του καθηγητή David Robertson, από το Πανεπιστήμιο της Γλασκόβης την Παρασκευή, όπως αναφέρει το BBC, κατέληξε στο συμπέρασμα: ”Ο ιός πιθανότατα θα είναι σε θέση να δημιουργήσει μεταλλάξεις για να διαφύγει του εμβολίου.”
Αυτό θα μας έφερνε σε μια θέση παρόμοια με την αντιμετώπιση πχ του ιού της γρίπης, όπου τα εμβόλια πρέπει να προσαρμόζονται στα νέα δεδομένα τακτικά.
Ευτυχώς, όμως, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες τα εμβόλια που έχουμε είναι πολύ εύκολο να τροποποιηθούν.
Το ερώτημα εδώ βέβαια είναι τι θα συμβεί εάν επικρατήσει το κακό σενάριο-στο οποίο αναφέρθηκαν επιστήμονες ανωτέρω. Για ναι μεν η προσαρμογή του εμβολίου μπορεί να είναι εφικτή, αλλά αναμφίβολα γεννιούνται ερωτήματα ως προς το ενδεχόμενο πιθανών καθυστερήσεων εάν κάτι τέτοιο κριθεί αναγκαίο.
Ειδικότερα το θέμα των εμβολίων απασχόλησε ειδικούς σε επίπεδο ΕΕ, οι οποίοι φαίνεται πως κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα εμβόλια που έχουν ήδη αναπτυχθεί κατά του κορονοϊού παραμένουν αποτελεσματικά απέναντι στην νέα μετάλλαξη του ιού. «Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε αυτήν την στιγμή και έπειτα από συνομιλίες μεταξύ των ειδικών των ευρωπαϊκών αρχών», το νέο στέλεχος «δεν έχει επιπτώσεις στα εμβόλια», που παραμένουν «εξ ίσου αποτελεσματικά», όπως είπε ο υπουργός Υγείας της Γερμανίας Γενς Σπαν.