Η επιθετική και προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας στο διεθνές σύστημα και η εχθρική ρητορική του Προέδρου της Ταγίπ Ερντογάν, αλλά και ανώτερων κυβερνητικών στελεχών, έχουν προκαλέσει ανησυχία στην Ελλάδα με δύο ερωτήματα να κυριαρχούν: το αν θα γίνει πόλεμος και το ποια πρέπει να είναι η στάση της χώρας μας απέναντι στην γείτονα.
Όσο και αν είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για το μέλλον, η απάντηση στην πρώτη ερώτηση, με βάση τα ισχύοντα σήμερα και χωρίς την επέλευση κάποιου τυχαίου ή απρόβλεπτου γεγονότος, θα πρέπει να είναι αρνητική. Και τούτο διότι η ηγεσία της Τουρκίας, ακόμη και αν επιθυμούσε τη σύγκρουση, από το μια γνωρίζει ότι θα υποστεί πολύ μεγάλο κόστος και, κυρίως, από την άλλη έχει μία σειρά προβλημάτων να αντιμετωπίσει στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, καθώς και άλλες πολιτικές και ιδεολογικές προτεραιότητες.
Στο εσωτερικό, το πρώτο και σημαντικότερο πρόβλημά της, που ονομάζω και «αχίλλειο πτέρνα», είναι η οικονομία της, η οποία τελεί σε «υπερθέρμανση» και διαρκώς επιδεινώνεται. Το δεύτερο, γνωστό από παλιά, είναι το Κουρδικό και η δράση του PKK, το τρίτο, που φαίνεται να έχει κοπάσει, είναι η ισλαμιστική τρομοκρατία, και το τέταρτο η εσωτερική διαμάχη λόγω της εκκαθάρισης των πολιτικών αντιπάλων του Ερντογάν. Στο εξωτερικό η Τουρκία έχει εμπλακεί στον πόλεμο της Συρίας, θεωρεί απειλή την οργάνωση και τυχόν αυτονόμηση των εκεί Κούρδων, ενώ, ασφαλώς υπάρχει και το ζήτημα του ιρακινού Κουρδιστάν.
Αυτά τα ζητήματα ή ανάγκες προσδιορίζουν τις προτεραιότητες για τον Ερντογάν, ο οποίος, επιπλέον, έχει επωμισθεί και την υλοποίηση του ιδεολογικού προτάγματος του νεο-οθωμανισμού στο εσωτερικό, με κοινωνικές εκ των άνω κατευθυνόμενες αλλαγές, αλλά κυρίως στο εξωτερικό. Πρόκειται για την ιδεολογία ανασύστασης της επιρροής της Τουρκίας στην ευρύτερη περιοχή, όπως παλαιότερα των Οθωμανών, που οδηγεί διαρκώς και ακατάπαυστα την Τουρκία σε διαμάχες με τους γείτονές της, αλλά και πιο πέρα με χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ, τα κράτη της ΕΕ, ακόμη και τις ΗΠΑ, που απειλήθηκαν με «οθωμανικό χαστούκι».
Όλα τα παραπάνω, σε συνδυασμό, με τις επερχόμενες εκλογές του 2019, οδηγούν την τουρκική ηγεσία σε νευρικότητα και σε τριβές με τους περισσότερους γείτονες, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Από εμάς η Τουρκία επιζητεί την ικανοποίηση περιστασιακών αιτημάτων, την επιβολή κόστους διά της φθοράς, αλλά και την επίτευξη αλλαγών σε ζητήματα που αφορούν το Αιγαίο ή άλλα, χωρίς όμως να είναι έτοιμη να υποστεί το κόστος που θα σήμαινε μία ανοιχτή σύγκρουση με την Ελλάδα. Διότι πάρα πολύ απλά, γνωρίζουν οι Τούρκοι ότι η Ελλάδα δεν είναι Αφρίν, που ακόμη και αυτό έκαναν, εναντίον ατάκτων στρατιωτικών μονάδων, πενήντα οκτώ μέρες για να ελέγξουν. Με δεδομένη την ισχύ της χώρας μας, ακόμη και σε αυτήν την δύσκολη οικονομική συγκυρία, γνωρίζει η γείτων πως το κόστος στην ξηρά, στην θάλασσα και στον αέρα θα είναι πολύ μεγάλο αν αναλάβει την οποιαδήποτε εναντίον μας προσπάθεια.
Και εμείς; Εμείς πρέπει να μάθουμε να ζούμε με την απρόβλεπτη γείτονα και να την αντιμετωπίσουμε με νηφάλια αποφασιστικότητα. Τι σημαίνει όμως «νηφάλια αποφασιστικότητα»;
Σημαίνει ότι, χωρίς κατευνασμό, δεν παρασυρόμαστε από δηλώσεις του οποιουδήποτε αξιωματούχου ή από προκλήσεις και, σε κάθε περίπτωση, αντιδρούμε, μόνο εφόσον κρίνουμε ότι πρέπει, αναλογικά, προοδευτικά και κλιμακωτά. Σημαίνει ότι απαντούμε στον τόπο, στον χρόνο, με τα μέσα (πολιτικά ή οικονομικά ή στρατιωτικά ή συνδυασμό) και με τον τρόπο που εμείς διαλέγουμε, μάλιστα δε, γνωρίζοντας ότι έχουμε το πλεονέκτημα και την πρωτοβουλία στις συγκεκριμένες κινήσεις, οι οποίες θα επιφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Σημαίνει ότι της επιβάλλουμε κόστος διαφόρων μορφών, ξεκινώντας από τα πεδία της πολιτικής, της οικονομίας και της επικοινωνίας (εικόνας), χωρίς όμως να αποκρύπτουμε και το στρατιωτικό. Σημαίνει επίσης ότι κάθε κίνηση θα πρέπει να υπακούει σε μία επιμέρους ή γενικότερη πολιτική απέναντι στην Τουρκία, την οποία θα πρέπει να εκπονήσουμε και όλοι να συμφωνήσουμε. Διότι, για να θυμηθούμε τον Κλαούζεβιτς, ο πόλεμος και γενικότερα η χρήση των στρατιωτικών μέσων δεν είναι και δεν πρέπει να είναι τίποτε άλλο παρά η συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα. Σημαίνει τέλος ότι δηλοποιούμε στην αντίπαλη πλευρά την ικανότητά μας και την απόφασή μας να δράσουμε, ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια παρερμηνείας των προθέσεών μας και των ικανοτήτων μας.
Η νηφαλιότητα είναι κρίσιμη γιατί, όπως προειδοποίησε ο Θουκυδίδης, μία πολεμική σύγκρουση είναι άγνωστο το πώς θα εξελιχθεί (ἄδηλα
γὰρ τὰ τῶν πολέμων, 2.11). Ο ίδιος όμως υπογράμμισε ότι και η αποφασιστικότητα είναι απαραίτητη, καθώς τον όποιο επιδρομέα αποτρέπουν εκείνοι που είτε δρουν προληπτικά είτε δεν του αφήνουν καμία αμφιβολία ότι θα αντισταθούν (6.24).
Αναδημοσίευση από το ΑΠΕ - ΜΠΕ