Πώς άλλαξε η πανδημία τον εργασιακό μας χώρο; Σε ποιο βαθμό επηρεάστηκε το επαγγελματικό μας περιβάλλον από την πρωτόγνωρη κατάσταση με τις διαδοχικές καραντίνες που ζήσαμε τα τελευταία χρόνια; Ποιες οι λειτουργικές του ανάγκες στην post-Covid εποχή και πώς αυτές μπορούν να καλυφθούν;
Ο αρχιτέκτονας Γιώργος Τσολάκης εξηγεί:
«Οι χώροι εργασίας είναι αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο από την πανδημία. Άλλαξαν καταρχήν οι άνθρωποι. Ο άνθρωπος που έφυγε από το σπίτι του στην πρώτη καραντίνα, είναι εντελώς διαφορετικός από τον ίδιο άνθρωπο που γύρισε μετά από τρεις μήνες καραντίνας. Κι αυτό αποτυπώνεται στα κτίρια και στις ανάγκες των εταιρειών από τους χώρους εργασίας. Αυτό που επικρατούσε μέχρι πρότινος, ήταν open plan γραφεία με ελάχιστα κλειστά meeting rooms και μεγάλες επιφάνειες που μπορούμε να έχουμε το μέγιστο δυνατό αριθμό εργαζομένων. Μετά από τις διαδοχικές, σχεδόν, καραντίνες πλέον η ανάγκη είναι για πολύ μικρότερες ομάδες ανθρώπων για εργαζόμενους οι οποίοι έρχονται στο γραφείο, όχι μόνο για να δουλέψουν, αλλά και να επικοινωνήσουν με τους συναδέλφους τους ανθρώπους γιατί ήταν κλεισμένοι στο σπίτι τους για πάρα πολύ καιρό.
Υπάρχουν άτομα σε πολυεθνικές εταιρείες που εδώ και δύο χρόνια δούλευαν από το σπίτι τους. Έτσι το γραφείο παύει να έχει μόνο τη λειτουργία του χώρου εργασίας αλλά πλέον, είναι και ένας χώρος κοινωνικοποίησης. Με αποτέλεσμα να μπαίνουν νέες έννοιες στον χώρο εργασίας όπως είναι οι καθιστικοί χώροι, οι χώροι επικοινωνίας και οι χώροι των μικρών συναντήσεων που δεν θα αποκαλούσα meetings. Αυτές οι συναντήσεις δεν θα γίνονται μέσα σε αυστηρές αίθουσες αλλά στο ενδιάμεσο των χώρων εργασίας. Το παλιό chat μπροστά από το μηχάνημα που έδινε αυτόματα καφέ, έχει γίνει πλέον σημαντικό γιατί πολλοί από τους ανθρώπους που συμμετέχουν σε αυτό έχουν καιρό να δουν συνάνθρωπο τους, όταν βγαίνουν από το σπίτι τους. Οι εταιρείες καλούνται να δημιουργήσουν τις συνθήκες έτσι ώστε να έχει την ίδια αίσθηση, είτε ο εργαζόμενος είναι στο σπίτι του, είτε είναι σε γραφείο και να μπορεί να εργάζεται και στα δύο χωρίς να επηρεάζεται η παραγωγικότητα του. Αυτό έχει ως συνέπεια να σπάει σιγά-σιγά το open plan, να δημιουργούνται υποενότητες εργασίας οι οποίες εμπλουτίζονται με άλλους χώρους, όπως ένα lounge, ένας χώρος καθιστικού, ένας χώρος με φυτά, ένας άλλος χώρος στον οποίο μπορείς να συννενοηθείς με έναν ή δύο ανθρώπους παραπάνω, όπου είναι ένα άλλου είδους εργασίας.
Σχεδιάζουμε τώρα 7-8 κτίρια γραφείων. Πολλά από αυτά είναι call cells που προορίζονται για εμπορικές χρήσεις. Τα γραφεία που σχεδιάζουμε, για να δώσω ένα παράδειγμα είναι μια εταιρεία, που σχεδιάσαμε τα κτίρια της στο Μαρούσι το 2019 με το ”παλιό” μοντέλο. Υπήρχε ένα “open plan”, χωρούσαν περίπου 110 άτομα ανά όροφο, μια πάρα πολύ ωραία είσοδος, meeting rooms για συνεδριάσεις και συναντήσεις και ένας πάρα πολύ ωραίος χώρος διοίκησης. Όταν επέστρεψαν για πρώτη φορά από το lockdown, συνειδητοποίησαν πως αυτή η κατάσταση δεν τους ενδιέφερε. Παρότι ήταν δέκα φορές καλύτερα από τα προηγούμενα γραφεία τους. Δεν τους ενδιέφερε να είναι εκατό άτομα σε ένα χώρο. Έτσι καθώς η εταιρεία επεκτεινόταν διαρκώς, ο επόμενος χώρος γραφείων που φτιάξαμε για αυτούς το 2021, σχεδιάστηκε με εντελώς διαφορετικό τρόπο. Πλέον σε κάθε επίπεδο, δεν είχαμε 110 άτομα αλλά 80. Είχαμε ομάδες εργασίας όχι πάνω από δέκα -δεκαπέντε άτομα, μικρά meetings, μικρές συναντήσεις και ειδικά πάρα πολλά σημεία συνάντησης μεταξύ των εργαζόμενων: καναπέδες, πολυθρόνες, φυτά εσωτερικού χώρου, βιβλία στοιβαγμένα σε βιβλιοθήκες, μπήκαν μέσα στο σχεδιασμό και δημιούργησαν νησίδες συναντήσεων και κοινωνικότητας ανάμεσα στους εργαζόμενους. Υπήρχαν εργαζόμενοι που επέλεξαν να επισκεφτούν την εταιρεία στα τωρινά της γραφεία και όχι στα προηγούμενα.
Οι σχέσεις, επομένως, μεταξύ των εργαζόμενων πιστεύω ότι έχουν γίνει πιο ”βελούδινες” επειδή υπάρχει αυτή η ενισχυμένη ανάγκη για επικοινωνία γιατί είναι κλεισμένοι περισσότερο καιρό στο σπίτι. Άρα υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη για κοινωνικότητα που ικανοποιεί ο καινούργιος εργασιακός χώρος.
Ο χώρος εργασίας επηρεάζεται από το είδος αυτής της εργασίας. Όταν ένας άνθρωπος εργάζεται μια μέρα στο γραφείο και τέσσερις μέρες στο σπίτι του, αλλάζει το είδος του εργασιακού του χώρου. Υπήρχαν οι φωτογραφίες των αγαπημένων προσώπων, ένα βάζο με λουλούδια στοιχεία που έδιναν την ταυτότητα του εργαζομένου στον χώρο του. Τώρα αυτά έχουν εκλείψει. Για να δώσουν τη θέση τους σε άλλες ποιότητες, όπως αυτήν της κοινωνικότητας που αναφέρθηκα. Πλέον ο άνθρωπος δεν έχει την ανάγκη να κάτσει στο γραφείο να δημιουργήσει τον χώρο του. Ο οποίος είναι πλέον στο σπίτι του. Είναι στο χώρο του καθιστικού απέξω. Ζούμε λοιπόν σε ενδιάμεσες καταστάσεις μεταξύ κατοικίας και εργασίας.
Ο ρόλος μας ως αρχιτέκτονες, είναι να ακούμε τα μηνύματα που μας μεταφέρει ή ίδια η κοινωνία και μέσα από αυτά να απαντάμε στα ερωτήματα τα οποία μας τίθενται. Το να σχεδιάζεις με βάση τις ιδέες που έχεις εσύ για τον χώρο είναι κάτι το οποίο, θα το πω απλά, δεν χρειάζεται κανείς. Αυτό που χρειαζόμαστε πλέον, είναι η προσωποποιημένη απάντηση στο ερώτημα που θέτει η κοινωνία. Το ίδιο ισχύει για το γραφείο, το ίδιο για το σπίτι…Πριν από εκατό χρόνια όταν επέλεγε κανείς να αγοράσει αυτοκίνητο υπήρχαν τρεις επιλογές. Τώρα υπάρχουν εκατό χιλιάδες επιλογές. Αυτό σημαίνει ότι η εξειδίκευση έχει περάσει σε άλλο επίπεδο».
