Το έγκλημα, ως κοινωνικό φαινόμενο, δεν παύει ποτέ να εξελίσσεται, ποσοτικά και ποιοτικά, ακολουθώντας τις εξελίξεις στην ίδια την κοινωνία. Αναπτύσσεται και προσαρμόζεται στα εκάστοτε νέα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά δεδομένα, χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους και τρόπους δράσης με απώτερο σκοπό το παράνομο κέρδος. Τα οργανωμένα δίκτυα αναζητούν τις νέες ευκαιρίες που αναδύονται στο διεθνές περιβάλλον και τις αξιοποιούν χωρίς περιορισμούς και συναισθηματισμούς ως προς τις συνέπειες των εγκληματικών δραστηριοτήτων τους. Και τέτοιες ευκαιρίες παρουσιάζονται σε κάθε εποχή, κυρίως δε σε εποχές κρίσεων, όπως και στη σημερινή εποχή του κορονοϊού!
Έτσι, λοιπόν, λόγω της πανδημίας δημιουργείται υψηλή ζήτηση για ορισμένα αγαθά και φαρμακευτικά προϊόντα, υπάρχει μειωμένη κινητικότητα καθόσον οι πολίτες παραμένουν σπίτι χρησιμοποιώντας πολύ περισσότερο τις νέες τεχνολογίες και το διαδίκτυο, πολλοί εργάζονται από την οικία τους βασιζόμενοι σε διάφορες ψηφιακές εφαρμογές, ενώ όλη αυτή η κοινωνική απομόνωση επηρεάζει αρνητικά την ανθρώπινη ψυχολογία, κυρίως μάλιστα των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Δυστυχώς, όλες αυτές οι δυσμενείς συνέπειες της πανδημίας, καθίστανται αυτομάτως ιδανικές ευκαιρίες για τα οργανωμένα εγκληματικά δίκτυα, τα οποία εκμεταλλεύονται δεόντως τον ανθρώπινο πόνο και φόβο.
Προσφάτως, τόσο η Interpol όσο και η Europol, δημοσίευσαν τις δικές τους προειδοποιήσεις, εκτιμήσεις, συστάσεις και συμβουλές προς τις διωκτικές αρχές των κρατών, προκειμένου να λάβουν τα απαραίτητα μέτρα για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση και, κυρίως, την πρόληψη των εγκληματικών δραστηριοτήτων που εκδηλώνονται πλέον παγκοσμίως, με σοβαρές συνέπειες για την ασφάλεια των πολιτών.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Europol, καθ’ όλη την περίοδο της πανδημίας αναμένονται αυξημένα κρούσματα απάτης. Οι απατεώνες εκμεταλλεύονται τις ανησυχίες και τους φόβους των θυμάτων τους και με διάφορα τεχνάσματα και μεθόδους, όπως η δήθεν παροχή-προσφορά αγαθών που βρίσκονται σε έλλειψη ή με το πρόσχημα της δήθεν αναγκαίας απολύμανσης οικιών και κοινόχρηστων χώρων, αποκτούν πρόσβαση στις οικίες ανύποπτων πολιτών. Ήδη, σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη, έχουν αναφερθεί κλοπές με πρόσβαση των δραστών σε οικίες δηλώνοντας ψευδώς ότι είναι ιατρικό προσωπικό και παρέχουν ενημερωτικό υλικό και προϊόντα υγιεινής ή ακόμη ότι διεξάγουν ιατρικά τεστ για τον κορωνοϊό! Δυστυχώς, θύματα πέφτουν και ολόκληροι οργανισμοί και επιχειρήσεις, όπως προέκυψε σε πρόσφατη έρευνα της Europol, σύμφωνα με την οποία καταβλήθηκαν 6,6 εκατ. € σε εταιρεία της Σιγκαπούρης για αγορά αντισηπτικών και μασκών FFP3, αλλά το εμπόρευμα δεν παραλήφθηκε ποτέ!
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Interpol, έχει ήδη σημειωθεί σημαντική αύξηση περιστατικών εγκληματικότητας στον κυβερνοχώρο από οργανωμένα δίκτυα που στοχεύουν οργανισμούς και ανυποψίαστα θύματα, χρησιμοποιώντας κακόβουλα λογισμικά και διάφορα ενημερωτικά τεχνάσματα για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού, προκειμένου να υποκλέψουν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και κωδικούς τραπεζικών λογαριασμών. Μάλιστα, τα κακόβουλα λογισμικά που χρησιμοποιούνται στοχεύουν όχι μόνο τους υπολογιστές ανυποψίαστων πολιτών, που αυτή την περίοδο λόγω του εγκλεισμού και της κοινωνικής απομόνωσης χρησιμοποιούνται συχνότερα, αλλά και ολόκληρες νοσοκομειακές υποδομές και μονάδες υγείας. Στην Τσεχία, προσφάτως, αναφέρθηκε κυβερνοεπίθεση (cyberattack) στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Brno αναγκάζοντας το να κλείσει ολόκληρο το δίκτυο πληροφορικής, να αναβάλει τις επείγουσες χειρουργικές επεμβάσεις σε ασθενείς και να δρομολογήσει την εισαγωγή νέων ασθενών σε άλλο κοντινό νοσοκομείο.
Εν κατακλείδι, η εποχή του κορωνοϊού σηματοδοτεί την απαρχή νέων εξελίξεων στο χώρο του εγκλήματος. Δυστυχώς, στην αντιμετώπιση της πανδημίας και του ανθρώπινου πόνου, είμαστε υποχρεωμένοι να αντιμετωπίσουμε και τις νέες μεθόδους και μορφές εγκληματικότητας, οι οποίες δεν γνωρίζουν σύνορα. Πέραν του γεγονότος ότι ο κάθε πολίτης οφείλει να είναι ενήμερος παραμένοντας σε εγρήγορση και ενημερώνοντας άμεσα τις αρμόδιες κρατικές αρχές για κάθε ύποπτο περιστατικό, η Πολιτεία οφείλει παράλληλα να δώσει έμφαση στην ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για την καλύτερη δυνατή προστασία του από τις νέες μορφές του εγκλήματος. Και στην προκειμένη περίπτωση, ο ρόλος των ΜΜΕ πρέπει και μπορεί να είναι καθοριστικός στον τομέα της ενημέρωσης των πολιτών, συμβάλλοντας έτσι στην πρόληψη-που είναι και το μείζον ζητούμενο-αυτών των νέων μορφών εγκληματικότητας στην εποχή του κορωνοϊού.-
Ο κ. Ευάγγελος Στεργιούλης είναι Διδάκτωρ Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και ε.α. Υποστράτηγος της Ελληνικής Αστυνομίας. Υπηρέτησε στην έδρα της Ευρωπαϊκής Αστυνομικής Υπηρεσίας-Europol, στη Χάγη, ως υπεύθυνος εξωτερικών και δημοσίων σχέσεων και διετέλεσε προϊστάμενος των Εθνικών Γραφείων Interpol και Europol. Έχει διδάξει στις Αστυνομικές Ακαδημίες της Ελληνικής και Κυπριακής Αστυνομίας, καθώς και στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.