Η τελευταία σούπερ έκρηξη στο ηφαίστειο Γέλοουστοουν, που συνέβη πριν από 631.000 χρόνια, δεν ήταν μια τεράστια έκρηξη. Αντίθετα, νέα έρευνα υποδηλώνει ότι επρόκειτο για μια σειρά από εκρήξεις ή πολλαπλές οπές που εκτοξεύονταν ηφαιστειακό υλικό σε γρήγορη διαδοχή.
Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση 2022 της Γεωλογικής Υπηρεσίας των ΗΠΑ (USGS) Yellowstone Volcano Observatory, που δημοσιεύθηκε στις 4 Μαΐου, η επιτόπια έρευνα κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους παρείχε νέα γεωλογικά στοιχεία ότι «ο σχηματισμός της Καλντέρας του Γέλοουστοουν ήταν πολύ πιο περίπλοκος από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως». Η καλντέρα είναι ένας μεγάλος κρατήρας που σχηματίζεται μετά την κατάρρευση ενός ηφαιστείου μετά από έκρηξη.
Το Γέλοουστοουν είναι ένα από τα μεγαλύτερα ηφαιστειακά συστήματα στον κόσμο. Βρίσκεται πάνω από ένα από τα «καυτά σημεία» της Γης - περιοχές στον μανδύα όπου τα καυτά νέφη ανεβαίνουν και σχηματίζουν ηφαίστεια στον φλοιό από πάνω. Έχει προκαλέσει τρεις εκρήξεις που σχηματίζουν καλντέρα τα τελευταία 3 εκατομμύρια χρόνια: η έκρηξη Huckleberry Ridge Tuff, πριν από 2,1 εκατομμύρια χρόνια, η έκρηξη των καταρρακτών Mesa, πριν από 1,3 εκατομμύρια χρόνια και η έκρηξη Lava Creek, 631.000 χρόνια πριν.
Τι είναι οι υπερ-εκρήξεις;
Τα γεγονότα Huckleberry Ridge Tuff και Lava Creek θεωρούνται υπερ-εκρήξεις επειδή απώθησαν πάνω από 240 κυβικά μίλια (1.000 κυβικά χιλιόμετρα) υλικού. Ο τελευταίος ήταν υπεύθυνος για το σχηματισμό της καλντέρας Γέλοουστοουν.
Οι καταρράκτες Mesa εξερράγησαν 67 κυβικά μέτρα (280 κυβικά χιλιόμετρα) υλικού, επομένως -ενώ εξακολουθεί να είναι περίπου 10 φορές μεγαλύτερη από την έκρηξη του όρους Αγία Ελένη το 1980- δεν θεωρείται υπερ-έκρηξη.
Προηγούμενη έρευνα έδειξε ότι η σούπερ έκρηξη του Lava Creek δεν ήταν ασυνήθιστη. καταθέσεις στην περιοχή Sour Creek Dome ανατολικά του εθνικού πάρκου υποδηλώνουν ότι της γιγαντιαίας έκρηξης είχε προηγηθεί τουλάχιστον μία έκρηξη. Ο ιγνιμβρίτης (ηφαιστειακός βράχος που σχηματίστηκε μέσω των εναποθέσεων του θερμού μίγματος υλικού που εκτοξεύτηκε κατά τη διάρκεια μιας έκρηξης) που βρέθηκε στην τοποθεσία είχε κρυώσει εντελώς πριν λάβει χώρα η κύρια, χαρτογραφημένη έκρηξη του κολπίσκου λάβας.
Για να κατανοήσουν καλύτερα το χρονοδιάγραμμα της έκρηξης, οι επιστήμονες πέρασαν το 2022 επαναχαρτογραφώντας και συλλέγοντας δείγματα στο Sour Creek Dome.
«Ήταν πάντα γνωστό ότι υπήρχαν τουλάχιστον δύο γεωλογικές μονάδες [ένας όγκος βράχου διαφορετικός από αυτούς που τον περιέβαλλαν] από την έκρηξη, και θεωρήθηκε ότι υπήρχε ελάχιστο έως καθόλου χρονικό διάστημα μεταξύ τους», είπε ο Μισέλ Πόλαντ επιστήμονας-υπεύθυνος στο Παρατηρητήριο Yellowstone Volcano, είπε στο Live Science σε ένα email.
«Τώρα, πιστεύουμε ότι υπάρχουν περισσότερες μονάδες. Και απλά δεν είμαστε σίγουροι ποιο μπορεί να ήταν το χρονικό κενό, αν υπήρχε.»
Μέχρι στιγμής, η ομάδα έχει βρει τέσσερις μη αναγνωρισμένες στο παρελθόν μονάδες ιγνιμπρίτη στο Sour Creek, υποδηλώνοντας τουλάχιστον τέσσερις εκρηκτικούς παλμούς. Βρήκαν επίσης δύο κατασκευές που φαίνεται να είναι εκρηκτικές οπές, οι οποίες μπορεί να ήταν οι πηγές αυτών των πετρωμάτων.
«Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει ότι είτε πολλές οπές ήταν ενεργές και/ή υπήρχε χρονικός διαχωρισμός μεταξύ των εκρήξεων», είπε η Πολωνία. «Αλλά δεν έχουμε ακόμη τα δεδομένα που χρειαζόμαστε για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις».
Το 2020, οι επιστήμονες ανακάλυψαν την έκρηξη Huckleberry Ridge Tuff -η οποία εκτόξευσε περισσότερο από τη διπλάσια ποσότητα ηφαιστειακού υλικού από το Lava Creek- ήταν επίσης ένα γεγονός σταδιακό. Η ανάλυση των πετρωμάτων στην τοποθεσία υποδηλώνει ότι υπήρξαν τρεις ξεχωριστές εκρήξεις, με εβδομάδες έως μήνες μεταξύ των δύο πρώτων και χρόνια έως δεκαετίες μεταξύ της δεύτερης και της τρίτης.
Το ηφαίστειο Γέλοουστοουν δεν αναμένεται να εκραγεί σύντομα. Ωστόσο, το εύρημα ότι η έκρηξη Lava Creek μπορεί να ακολούθησε ένα παρόμοιο μοτίβο με αυτό της έκρηξης Huckleberry Ridge Tuff θα μπορούσε να δώσει μια ιδέα για το τι να περιμένουμε εάν και πότε το Γέλοουστοουν εκραγεί.
«Αυτές οι μεγάλες εκρήξεις που σχηματίζουν καλντέρα μπορεί να μην είναι μεμονωμένα γεγονότα στο Γέλοουστοουν, αλλά έχουν πολλαπλές φάσεις», είπε η Πολωνία.
Οι ερευνητές στο ηφαίστειο σχεδιάζουν τώρα να πραγματοποιήσουν λεπτομερείς εξετάσεις των μονάδων που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα και των ορίων μεταξύ τους. Αυτό θα τους επιτρέψει να ζωγραφίσουν μια πιο λεπτομερή εικόνα του πώς έμοιαζε η έκρηξη του Lava Creek - και ίσως ακόμη και την πυροδότησε.