Το ξέσπασμα του Έμπολα στην Αφρική έφερε τον συγκεκριμένο ιό – θεωρούμενο ως έναν από τους τρομακτικότερους «φονιάδες» του κόσμου της επιδημιολογίας - στο επίκεντρο της δημοσιότητας παγκοσμίως.
Όσον αφορά στην ελληνική διάσταση του ζητήματος, ο ιός απασχόλησε έντονα την επικαιρότητα το απόγευμα της Δευτέρας, λόγω υποψίας για κρούσμα Έμπολα σε μέλος πληρώματος εμπορικού πλοίου το οποίο είχε αποπλεύσει στις 3 Νοεμβρίου από το Κόνακρι της Γουϊνέας- ωστόσο όπως αποδείχθηκε το συγκεκριμένο περιστατικό, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση του Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ΚΕΕΛΠΝΟ), εν τέλει δεν ενέπιπτε στον ορισμό ύποπτου κρούσματος.
Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η φύση του περιστατικού (υποψία κρούσματος σε πλοίο) επέτρεπε την έγκαιρη κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών, οι οποίες και προέβησαν στις προβλεπόμενες ενέργειες. Ωστόσο, ποιος είναι ο υπάρχων σχεδιασμός στο υποθετικό ενδεχόμενο μιας ύποπτης «κατάρρευσης» ασθενούς σε μια πολυσύχναστη περιοχή όπως το κέντρο της Αθήνας- και πού θα έπρεπε να απευθυνθούν οι πολίτες;
Όπως ανέφερε στη HuffPost Greece ο Δημήτρης Ηλιόπουλος, υπεύθυνος του Κέντρου Επιχειρήσεων (ΚΕΠΙΧ) του ΚΕΕΛΠΝΟ, σε αυτή την περίπτωση ο πρώτος φορέας στον οποίον πρέπει να απευθυνθούν οι πολίτες είναι το ΚΕΠΙΧ, στα τηλέφωνα 5212000 και 5212054.
«Αυτό που κάνει το ΚΕΠΙΧ σε συνεργασία με τα αρμόδια γραφεία του οργανισμού – δηλαδή το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και το Γραφείο Ταξιδιωτικής Ιατρικής- είναι να εξετάσει αρχικά εάν ένα πιθανό κρούσμα είναι όντως κρούσμα- δηλαδή αν εμπίπτει στον ορισμό κρούσματος. Αυτό γίνεται βάσει επιδημιολογικού ιστορικού – χώρα προέλευσης- και επίσης βάσει της κλινικής του εικόνας, δηλαδή των συμπτωμάτων του» εξηγεί ο κ. Ηλιόπουλος.
Στη συνέχεια, εάν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο, ακολουθεί ενημέρωση και άλλων φορέων (Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας- ΕΚΕΠΥ) και μετά και της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας Υγείας του υπουργείου Υγείας. Ακολούθως κινητοποιείται ο μηχανισμός των υπολοίπων φορέων, με το ΕΚΑΒ να αναλαμβάνει την παραλαβή και μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο αναφοράς.
Όσον αφορά στα νοσοκομεία αναφοράς σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, όπως επεσήμανε η Αγορίτσα Μπάκα, υπεύθυνη γραφείου επιστημονικών συνεργατών του ΚΕΕΛΠΝΟ, έχουν καθοριστεί κανονική κλίνη στο «Αμαλία Φλέμινγκ- Σισμανόγλειο» και μία κλίνη ΜΕΘ στο «Σωτηρία».
«Έχουμε δώσει οδηγίες και όλοι έχουν ενημερωθεί- δηλαδή εάν το ΕΚΑΒ κληθεί, τότε θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ατομικής προστασίας και ο ασθενής θα οδηγηθεί σε τμήμα επειγόντων περιστατικών που εφημερεύει, το οποίο θα είναι έτοιμο για το χείριστο σενάριο, με επαρκή μέσα ατομικής προστασίας. Στη συνέχεια, αναλόγως με την πρώτη ιατρική εκτίμηση, θα αποφασιστεί εάν πρόκειται όντως για ύποπτο κρούσμα και πρέπει να μεταφερθεί στο καθορισμένο νοσοκομείο νοσηλείας» εξηγεί η κα Μπάκα.
Τον έλεγχο των δειγμάτων αναλαμβάνουν το Εργαστήριο Μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ και το αντίστοιχο εργαστήριο μικροβιολογίας της Ιατρικής Σχολής Αθηνών. Όσον αφορά στα άτομα τα οποία πιθανώς να έχουν έρθει σε επαφή με τον ασθενή, ακολουθεί η κατανομή τους σε ομάδες κινδύνου. «Όσα άτομα έχουν έρθει σε στενή επαφή, δηλαδή σε αποστάσεις μικρότερες του ενός μέτρου, ανήκουν στο συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον, ή/ και έχουν έρθει σε επαφή με σωματικά υγρά κατά τη διάρκεια της εμφάνισης συμπτωμάτων θεωρούνται άτομα υψηλής επικινδυνότητας και τους δίνεται οδηγία για παρακολούθηση διάρκειας 21 ημερών, η οποία αφορά στη θερμοκρασία τους και οποιοδήποτε άλλο σύμπτωμα μπορεί να εμφανίσουν» αναφέρει ο κ. Ηλιόπουλος.
Όπως επισημαίνει η κα Μπάκα, το ΚΕΕΛΠΝΟ αναλαμβάνει κυρίως την εκτίμηση κινδύνου, με σκοπό να αξιολογηθεί ο κίνδυνος ενός πιθανού περιστατικού και να δοθούν κατευθύνσεις. «Στο ενδεχόμενο μιας κατάρρευσης ασθενούς είναι λίγο δύσκολο να γίνει εκτίμηση ενδελεχώς επειδή προέχει η επείγουσα περίθαλψη του ασθενούς, η οποία ακολουθείται από τη σχετική έρευνα» αναφέρει σχετικά.
Σε αυτή την περίπτωση ο σχεδιασμός ανήκει στο ΕΚΕΠΥ- ωστόσο, εάν υπάρχει ειδοποίηση από πριν, όπως στο περιστατικό της Δευτέρας, τότε το ΚΕΕΛΠΝΟ παίζει μεγαλύτερο ρόλο, καθώς υπάρχει έτοιμο ερωτηματολόγιο για να γίνει προκαταρκτική διερεύνηση πάνω στο αν πραγματικά πρόκειται για ύποπτο περιστατικό- οπότε και ακολουθεί ενεργοποίηση του ΕΚΕΠΥ και του ΕΚΑΒ.
Επίσης, το ΚΕΕΛΠΝΟ αναλαμβάνει την ιχνηλάτηση και διερεύνηση επαφών και υπάρχει συγκεκριμένο πρωτόκολλο βάσει του οποίου καθορίζονται οι επαφές υψηλού κινδύνου. Τα σχετικά πρωτόκολλα έχουν διαμορφωθεί με βάση συστάσεις από το ευρωπαϊκό και το αμερικανικό CDC, τον ΠΟΥ και άλλους αντίστοιχους φορείς ευρωπαϊκών κρατών.
Ειδικά για τον Έμπολα, στο πλαίσιο των σχεδιασμών, λειτουργεί στο ΚΕΕΛΠΝΟ το Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης επί 24ωρου βάσεως. Σύμφωνα με εκπρόσωπο του Κέντρου, τα άτομα τα οποία ήρθαν σε επαφή με το περιστατικό τίθενται σε απομόνωση μέχρι να γίνουν γνωστά τα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων, και, σε περίπτωση που αυτά είναι θετικά, τίθενται σε απομόνωση για το προαναφερθέν χρονικό διάστημα των 21 ημερών.
Γενικότερα, όπως εκτιμάται, η εισαγωγή του ιού Έμπολα στην Ελλάδα δεν αποτελεί απίθανο ενδεχόμενο, αλλά, σύμφωνα με το ΚΕΕΛΠΝΟ, δεν υπάρχει κίνδυνος να προκληθεί έξαρση. Όπως διευκρινίζεται, για τη μη επέκταση της νόσου συνηγορούν ο τρόπος μετάδοσής της, το σύστημα επιδημιολογικής επιτήρησης που εφαρμόζεται και το εξειδικευμένο ιολογικό εργαστήριο για τη διάγνωση αιμορραγικών πυρετών, το οποίο είναι σε λειτουργία από το 1980.