Με μεγαλοπρέπεια αλλά και συγκίνηση έγινε στο Φανάρι η πανηγυρική Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία για τη Θρονική εορτή του Αγίου Ανδρέα, παρουσία του Πάπα Φραγκίσκου και της συνοδείας του, κατά τη διάρκεια της οποίας το Σύμβολο της Πίστεως ("Πιστεύω") στην αρχική ελληνική εκδοχή του διαβάστηκε από τον άρχοντα του Οικουμενικού Πατριαρχείου κ. Θεόδωρο Αγγελόπουλο.
Στη λειτουργία παρέστη, επίσης, ο αντιπρόεδρος της ελληνικής κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών Ευάγγελος Βενιζέλος, από το παραθρόνιο. Στον ναό παραβρέθηκαν, οι 'Αρχοντες του Πατριαρχείου απ' όλο τον κόσμο, μεταξύ των οποίων και ο επιχειρηματίας Θεόδωρος Αγγελόπουλος, ομάδες πιστών από τις χριστιανικές κοινότητες της Πόλης, εκπρόσωποι του διπλωματικού σώματος στην Κωνσταντινούπολη, αλλά και μεγάλη καθολική αντιπροσωπεία, η οποία συνόδευε τον Πάπα στην επίσκεψή του στην Τουρκία.
Στο τέλος της λειτουργίας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης και ο Πάπας αντήλλαξαν τα καθιερωμένα μηνύματα, που ανταλλάσσουν μετά την άρση του Σχίσματος των Εκκλησιών στη δεκαετία του '60. Από τον εξώστη του Πατριαρχικού Οίκου, οι δύο θρησκευτικοί ηγέτες θα χαιρετίσουν τους πιστούς.
Την πανηγυρική θεία λειτουργία, καθώς και τις τελετές που θα ακολουθήσουν, μεταδίδει σε ολόκληρο τον κόσμο η δημόσια τηλεόραση ΝΕΡΙΤ, ενώ εκατοντάδες δημοσιογράφοι και τηλεοπτικά συνεργεία βρίσκονται στο Φανάρι για να καλύψουν την επίσκεψη του Πάπα.
Οι δύο Προκαθήμενοι σε συνάντηση τους στον Πατριαρχικό Οίκο συνυπόγραψαν κοινή διακήρυξη για τη συνάντηση τους, που θέτει την κατεύθυνση της πορείας που θα ακολουθήσουν οι δύο Εκκλησίες, της Ανατολής και της Δύσης αναφορικά με τους διαχριστιανικούς διαλόγους.
Οι δύο θρησκευτικοί ηγέτες απευθύνουν έκκληση για ειρήνευση στη Μέση Ανατολή, καλώντας τους ισχύρους της γης να συμβάλουν προς πάσα κατεύθυνση, ενώ παράλληλα καταδικάζουν τον θρησκευτικό φανατισμό.
Στο κοινό ανακοινωθέν -που οι δύο Εκκλησίες και οι δύο προκαθήμενοι είχαν επεξεργαστεί κατά διάρκεια της προετοιμασίας της επίσημης επίσκεψης- τονίζεται η ανάγκη για τη συνέχιση του ενδοχριστιανικού διαλόγου στην παράδοση που έχει ξεκινήσει μετά την άρση σχίσματος, αλλά και για πρώτη φορά τίθενται ευθέως πολιτικά ζητήματα, όπως η επιβίωση των χριστιανών της Μέσης Ανατολής. Οι χριστιανικές κοινότητες απειλούνται με πλήρη εξαφάνιση, τονίζεται στο ανακοινωθέν, στο οποίο επισημαίνεται: «Δεν είναι δυνατόν να αποδεχτούμε μια Μέση Ανατολή χωρίς χριστιανούς».
Μετά την υπογραφή της κοινής διακήρυξης ακολούθησε γεύμα στο οποίο παρακάθισε και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός Εξωτερικών, Ευάγγελος Βενιζέλος. Μετα το πέρας του γεύματος ο Πάπας ολοκλήρωσε την επίσκεψή του και αποχώρησε εν μέσω κωδωνοκρουσιών και ισχυρών μέτρων ασφαλείας.
Ακολουθεί η κοινή δήλωση που υπέγραψαν στην Αίθουσα του Θρόνου ο Πάπας Φραγκίσκος και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος:
Ἡμεῖς, ὁ Πάπας Φραγκίσκος καί ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ἐκφράζομεν τήν βαθεῖαν πρός τόν Θεόν εὐγνωμοσύνην μας διά τήν δωρεάν τῆς νέας ταύτης συναντήσεώς μας, ἡ ὁποία μᾶς παρέχει τήν δυνατότητα, παρουσίᾳ τῶν μελῶν τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, τοῦ κλήρου καί τῶν πιστῶν τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, νά ἑορτάσωμεν ἀπό κοινοῦ τήν ἑορτήν τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου τοῦ Πρωτοκλήτου καί αὐταδέλφου τοῦ Ἀποστόλου Πέτρου. Ἡ μνήμη τῶν Ἀποστόλων, οἱ ὁποῖοι ἐκήρυξαν τήν καλήν ἀγγελίαν τοῦ Εὐαγγελίου εἰς τόν κόσμον διά τοῦ κηρύγματος καί τῆς μαρτυρίας τοῦ μαρτυρίου των, ἐνισχύει ἐντός ἡμῶν τήν ἐπιθυμίαν νά συνεχίσωμεν τήν κοινήν ἡμῶν πορείαν πρός τήν ὑπέρβασιν, ἐν ἀγάπῃ καί ἀληθείᾳ, τῶν ἐμποδίων, τά ὁποῖα μᾶς διαιροῦν.
Κατά τήν εὐκαιρίαν τῆς συναντήσεώς μας εἰς Ἱεροσόλυμα τόν παρελθόντα Μάϊον, κατά τήν ὁποίαν ἐμνήσθημεν τοῦ ἱστορικοῦ ἐναγκαλισμοῦ τῶν ἀοιδίμων προκατόχων ἡμῶν Πάπα Παύλου Ϛ’ καί Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, ὑπεγράψαμεν κοινήν δήλωσιν. Σήμερον, κατά τήν εὐτυχῆ νέαν ταύτην ἀδελφικήν ἡμῶν συνάντησιν, ἐπιθυμοῦμεν νά ἐπαναβεβαιώσωμεν τάς κοινάς ἡμῶν προθέσεις καί ἀνησυχίας.
Ἐκφράζομεν τήν εἰλικρινῆ καί σταθεράν ἀποφασιστικότητά μας, ὑπακούοντες εἰς τό θέλημα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, νά ἐντείνωμεν τάς προσπαθείας μας διά τήν προώθησιν τῆς πλήρους ἑνότητος ὅλων τῶν Χριστιανῶν καί, ὑπεράνω ὅλων, μεταξύ τῶν Καθολικῶν καί τῶν Ὀρθοδόξων. Ὡσαύτως, προτιθέμεθα νά στηρίξωμεν τόν θεολογικόν διάλογον, ὁ ὁποῖος ἤρχισεν ἀκριβῶς πρό τριάκοντα πέντε ἐτῶν ὑπό τοῦ Οἰκουμενικού Πατριάρχου Δημητρίου καί τοῦ Πάπα Ἰωάννου Παύλου Β’ ἐδῶ εἰς τό Φανάριον, καί ὁ ὁποῖος ἀσχολεῖται κατ’ αὐτάς μέ τά πλέον δύσκολα ζητήματα, τά ὁποῖα ἐσημάδευσαν τήν ἱστορίαν τῶν διαιρέσεών μας καί ἀπαιτοῦν προσεκτικήν καί λεπτομερῆ μελέτην. Πρός τόν σκοπόν αὐτόν παρέχομεν τήν διαβεβαίωσιν τῆς διαπύρου προσευχῆς μας ὡς Ποιμένων τῆς Ἐκκλησίας, ζητοῦντες ἀπό τούς πιστούς μας νά ἑνώσουν τάς προσευχάς των μέ τάς ἰδικάς μας «ἵνα πάντες ἕν ὦσιν, ἵνα ὁ κόσμος πιστεύσῃ» (Ἰω. ιζ΄, 21).
Ἐκφράζομεν τήν κοινήν ἡμῶν ἀνησυχίαν διά τήν τρέχουσαν κατάστασιν εἰς τό Ἰράκ, τήν Συρίαν καί ὅλην τήν Μέσην Ἀνατολήν. Εἴμεθα ἡνωμένοι ἐν τῇ ἐπιθυμίᾳ μας διά εἰρήνην καί σταθερότητα καί εἰς τήν θέλησιν νά προωθήσωμεν τήν ὑπέρβασιν τῶν συγκρούσεων διά τοῦ διαλόγου καί τῆς καταλλαγῆς. Ἐνῷ ἀναγνωρίζομεν τάς προσπαθείας, αἱ ὁποῖαι ἤδη καταβάλλονται πρός προσφοράν βοηθείας εἰς τήν περιοχήν, συγχρόνως καλοῦμεν ὅλους ὅσοι ἔχουν εὐθύνην διά τάς τύχας τῶν λαῶν νά ἐπιτείνουν τήν δέσμευσίν των ἔναντι τῶν κοινοτήτων αἱ ὁποῖαι ὑποφέρουν, περιλαμβανομένων καί τῶν χριστιανικῶν, καί νά τάς ἐνισχύσουν νά παραμείνουν εἰς τήν χώραν τῆς καταγωγῆς των. Δέν δυνάμεθα νά ἀποδεχθῶμεν μίαν Μέσην Ἀνατολήν χωρίς Χριστιανούς, οἱ ὁποῖοι ὁμολογοῦν τό Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ ἐκεῖ ἐπί δύο χιλιάδες χρόνια. Πολλοί ἀπό τούς άδελφούς καί τάς ἀδελφάς μας διώκονται καί ὑπεχρεώθησαν βιαίως νά ἐγκαταλείψουν τάς ἑστίας των. Φαίνεται ὅτι ἀκόμη καί ἡ ἀξία τῆς ἀνθρωπίνης ζωῆς ἔχει χαθῆ· τό ἀνθρώπινον πρόσωπον δέν ὑπολογίζεται πλέον καί δύναται νά θυσιασθῇ δι᾿ ἄλλους σκοπούς. Καί, τό τραγικώτερον, πάντα ταῦτα συναντοῦν τήν ἀδιαφορίαν τῶν πολλῶν. Ὅπως μᾶς ὑπενθυμίζει ὁ Ἅγιος Παῦλος, «εἴτε πάσχει ἕν μέλος, συμπάσχει πάντα τά μέλη, εἴτε δοξάζεται ἕν μέλος, συγχαίρει πάντα τά μέλη» (Α’ Κορ. ιβ΄, 26). Τοῦτο ἀποτελεῖ τόν νόμον τῆς Χριστιανικῆς ζωῆς, καί μέ τήν ἔννοιαν αὐτήν δυνάμεθα νά εἴπωμεν ὅτι ὑπάρχει ἐπίσης καί ἕνας οἰκουμενισμός τῆς ὀδύνης. Ὅπως ἀκριβῶς τό αἷμα τῶν μαρτύρων ὑπῆρξε τό σπέρμα τῆς δυνάμεως καί ἀναπτύξεως τῆς Ἐκκλησίας, κατά τόν ἴδιον τρόπον ἡ συμμετοχή εἰς τάς καθημερινάς θλίψεις ἠμπορεῖ νά ἀποβῇ ἀποτελεσματικόν ὄργανον ἑνότητος. Ἡ τρομερά κατάστασις τῶν χριστιανῶν καί ὅλων ὅσοι ὑποφέρουν εἰς τήν Μέσην Ἀνατολήν καλεῖ ὄχι μόνον εἰς συνεχῆ προσευχήν, ἀλλά καί εἰς τήν κατάλληλον ἀνταπόκρισιν ἐκ μέρους τῆς διεθνοῦς κοινότητος.
Αἱ σοβαραί προκλήσεις, τάς ὁποίας ἀντιμετωπίζει ὁ κόσμος εἰς τήν παροῦσαν κατάστασιν, ἀπαιτοῦν τήν ἀλληλεγγύην ὅλων τῶν ἀνθρώπων καλῆς θελήσεως, καί διά τοῦτο ἀναγνωρίζομεν ὡσαύτως τήν σπουδαιότητα τῆς προωθήσεως ἐποικοδομητικοῦ διαλόγου μετά τοῦ Ἰσλάμ ἐπί τῇ βάσει ἀμοιβαίου σεβασμοῦ καί φιλίας. Ἐμπνεόμενοι ἀπό κοινάς ἀξίας καί ἐνισχυόμενοι ἀπό γνήσια ἀδελφικά αἰσθήματα, Μουσουλμάνοι καί Χριστιανοί καλοῦνται νά ἐργασθοῦν ἀπό κοινοῦ χάριν τῆς δικαιοσύνης, τῆς εἰρήνης καί τοῦ σεβασμοῦ τῆς ἀξιοπρεπείας καί τῶν δικαιωμάτων κάθε προσώπου, ἰδιαιτέρως εἰς τάς περιοχάς ἐκείνας, ὅπου ἄλλοτε ζοῦσαν ἐπί αἰῶνας μέ εἰρηνικήν συνύπαρξιν, καί ἤδη ὑφίστανται ἀπό κοινοῦ τήν τραγικότητα τῆς φρίκης τοῦ πολέμου. Ἐπί πλέον, ὡς Χριστιανοί Ἡγέται, καλοῦμεν ὅλους τούς θρησκευτικούς ἡγέτας νά ἐπιδιώξουν καί ἐνισχύσουν τόν διαθρησκειακόν διάλογον καί νά καταβάλουν κάθε προσπάθειαν διά τήν οἰκοδόμησιν ἑνός πολιτισμοῦ εἰρήνης καί ἀλληλεγγύης μεταξύ ἀνθρώπων καί λαῶν. Ἐνθυμούμεθα, ἐπίσης, ὅλους τούς λαούς, οἱ ὁποῖοι δοκιμάζονται ἀπό τά δεινά τοῦ πολέμου. Ἰδιαιτέρως προσευχόμεθα διά τήν εἰρήνην εἰς τήν Οὐκρανίαν, χώραν μέ ἀρχαίαν Χριστιανικήν παράδοσιν, καί ἀπευθύνομεν ἔκκλησιν πρός ὅλα τά ἐμπλεκόμενα μέρη νά ἀκολουθήσουν τήν ὁδόν τοῦ διαλόγου καί τοῦ σεβασμοῦ τοῦ Διεθνοῦς Δικαίου πρός τόν σκοπόν τοῦ τερματισμοῦ τῶν συγκρούσεων, ὁ ὁποῖος θά ἐπιτρέψῃ εἰς ὅλους τούς Οὐκρανούς νά ζήσουν μέ ἁρμονίαν.
Ἡ σκέψις μας στρέφεται πρός ὅλους τούς πιστούς τῶν Ἐκκλησιῶν μας ἀνά τόν κόσμον, τούς ὁποίους χαιρετοῦμεν παραθέτοντες αὐτούς εἰς τόν Σωτῆρα μας Χριστόν, ὥστε νά εἶναι ἀκάματοι μάρτυρες τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ὑψώνομεν τήν διάπυρον προσευχήν μας πρός τόν Κύριον ὅπως χαρίσῃ τήν δωρεάν τῆς εἰρήνης ἐν ἀγάπῃ καί ἑνότητι εἰς ὅλην τήν ἀνθρωπίνην οἰκογένειαν.
«Αὐτός δέ ὁ Κύριος τῆς εἰρήνης δῴη ὑμῖν τήν εἰρήνην διά παντός ἐν παντί τρόπῳ. Ὁ Κύριος μετά πάντων ὑμῶν» (Β’ Θεσσ. γ΄, 16).