Μεταξύ των μαθητών, κυρίως του Λυκείου, στο Ειδικό Κατάστημα Κράτησης Νέων Αυλώνας αυτές τις μέρες, τις περισσότερες συζητήσεις μονοπωλεί το «θέμα του Νίκου». Όλοι θέλουν να μάθουν νέα του, να ενημερωθούν για την κατάσταση της υγείας του αλλά και περιμένουν να δουν πως θα αντιδράσει ο «έξω κόσμος» στη μάχη που επέλεξε να δώσει.
«Το θέμα του Νίκου είναι και το θέμα του σχολείου όλες αυτές τις μέρες» και πως θα μπορούσε να είναι αλλιώς αφού «αρκετά από αυτά τα παιδιά γνωρίζουν το Νίκο. Ήταν φίλοι, ζούσαν, κοιμόντουσαν μαζί και μοιράζονταν ώρες και μέρες ολόκληρες. Έχουν ένα προσωπικό δέσιμο μαζί του» λέει στη HuffPost Greece ο διευθυντής του σχολείου, Πέτρος Δαμιανός.
Την ίδια αγωνία για τη ζωή του Ν.Ρωμανού μοιράζονται και οι εκπαιδευτικοί στα σχολεία του Αυλώνα. Παράλληλα όμως υπάρχει και ένας μεγάλος προβληματισμός. Οι καθηγητές ανησυχούν πως η όλη υπόθεση θα αποθαρρύνει τους μαθητές που έτρεφαν ελπίδες να σπουδάσουν και να κερδίσουν πίσω τη ζωή τους. Κάποιοι εξ αυτών ταυτίζονται με τη δοκιμασία του Ν.Ρωμανού και η άρνηση στο δικό του αίτημα για εκπαιδευτική άδεια φαντάζει ως μια απόρριψη και των δικών τους προσπαθειών και ακυρώνει τις φιλοδοξίες τους.
Η απογοήτευσή του είναι εμφανής και στην επιστολή συμπαράστασης μερικών συμμαθητών του Ν.Ρωμανού την οποία μοιράστηκε η μητέρα του Παυλίνα Νάσιουτζικ στη συνέντευξή της στη HuffPost Greece:
"Αυτά τα δύο χρόνια που τον γνώρισα κατάλαβα πως πρόκειται για ένα παιδί με ελεύθερο πνεύμα, δυνατό μυαλό. Εξαιρετικό παιδί και με ευαισθησίες. Μου άρεσε. Το χαιρόμουν" «Ένας μαθητής, ένας συγκρατούμενος, ένας φίλος, τηρεί τους τύπους και τους κανόνες και ας μην τους συμμερίζεται. Μα η τυπικότητα στις υποχρεώσεις του δεν επιφέρει και την αντίστοιχη τυπική αναγνώριση από την Πολιτεία. Ακόμη περιμένει...Ο μαθητής ο συγκρατούμενος ο φίλος μου ο Νίκος πέτυχε στις Πανελλήνιες. Τί τα θελες ρε Νίκο; Η παράσταση άρχισε. Μια ολόκληρη κοινωνία βρήκε άλλοθι και έκρυψε τη δική της ενοχή. Ένας υπουργός ήθελε να σε βραβεύσει και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε προσκάλεσε να σε τιμήσει. Εξύμνησε την επιτυχία σου ως επιτυχία της Παιδείας μέσα στο σωφρονιστικό σύστημα. Ένα προσωπείο υψώθηκε. Έπεισε κάποιους ανυποψίαστους. Μα όταν τα φώτα της δημοσιότητας, όταν η θεατρική πράξη ολοκληρώθηκε, όταν η κοινή γνώμη για μια ακόμη φορά αποπλανήθηκε, τότε το προσωπείο έπεσε. Κράτα γερά φίλε Νίκο για μια ανάσα ελευθερίας. Συμπαράσταση και αλληλεγγύη στο δίκαιο αγώνα του Νίκου Ρωμανού για τη διατήρηση του πιο ευγενικού ίσως θεσμού στην ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης για το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου στη μόρφωση».
Η επιβράβευση της Πολιτείας δεν μπορεί να τελειώνει στην έγγραφή στη σχολή
Κάπως έτσι η συζήτηση φτάνει και στο ρόλο της Πολιτείας. Ο κ.Δαμιανός δεν είναι δογματικός. Αναγνωρίζει στον υπουργό Δικαιοσύνης, Χαράλαμπο Αθανασίου ότι με την κίνησή του να επισκεφθεί ο ίδιος τις φυλακές για να βραβεύσει τους επιτυχόντες ήταν υψηλού συμβολισμού και πέρασε ένα μήνυμα για το ρόλο της εκπαίδευσης στις φυλακές. «Όλο αυτό όμως δεν μπορεί να τελειώνει στην εγγραφή του μαθητή σε μια σχολή αλλά στη φοίτησή του» υποστηρίζει ο κ.Δαμιανός γιατί «μόνο έτσι θα πείσουμε και άλλους μαθητές να ακολουθήσουν» και επιμένει: «αυτά τα παιδιά έχουν τη δύναμη να πετύχουν αρκεί να τα βοηθήσουμε και μετά αυτά θα δώσουν δύναμη και στα επόμενα».
Η αξία της επιβράβευσης των μαθητών αυτών των σχολείων με την χορήγηση της εκπαιδευτικής άδειας είναι εξαιρετικά σημαντική. «Είναι πολλά τα παιδιά που έχουν διάθεση, όνειρα και φιλοδοξίες να βρουν ξανά τη ζωή και να ξεκινήσουν από την αρχή, προσπαθούν πολύ. Όταν μάλιστα το σχολείο έχει να τους επιδείξει τα επιτεύγματα άλλων μαθητών που κατάφεραν να κατακτήσουν τους στόχους τους και να φοιτήσουν πχ σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, αυτό λειτουργεί ως ένα πρόσθετο κίνητρο και οι παλιέ επιτυχίες σαν ένας φάρος ελπίδας» μας λέει ο κ.Δαμιανός περιγράφοντας τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να «κερδίσουν» πίσω τα «παιδιά» όπως τα αποκαλεί.
"Αυτά τα παιδιά έχουν τη δύναμη να πετύχουν αρκεί να τα βοηθήσουμε και μετά αυτά θα δώσουν δύναμη και στα επόμενα" Γιατί όμως, κατά την κρίση του το αίτημα του Ν.Ρωμανού απορρίφθηκε; Ο ίδιος γνωρίζει καλά το Σωφρονιστικό Κώδικα και τους περιορισμούς που υπάρχουν για τους κρατούμενους που έχουν υποθέσεις στο στάδιο της προδικασίας. Με την εμπειρία όμως αρκετών ετών μέσα σε σωφρονιστικά καταστήματα έχει μια διαφορετική άποψη. «Κατά τη γνώμη μου το θέμα δεν έχει να κάνει με ανακριτές, εισαγγελείς και συμβούλια των φυλακών. Όλοι αυτοί είναι άνθρωποι και εφαρμόζουν του νόμους ως οφείλουν. Κάποιοι άλλοι μπορεί να ενέκριναν το αίτημα. Ποιος όμως θα αναλάβει την ευθύνη όταν οι άνθρωποι που έδωσαν έξι φορές άδεια στο Χριστόδουλου Ξηρό, ταλαιπωρούνται μέχρι σήμερα με πειθαρχικές διαδικασίες επειδή την τελευταία φορά δεν επέστρεψε;». Σπεύδει βέβαια να συμπληρώσει πως δεν είναι δική του αρμοδιότητα πει τί θα πρέπει να γίνει αλλά πιστεύει βαθύτατα «πως θα πρέπει να δοθούν τα απαραίτητα εργαλεία σε όσους λαμβάνουν αυτές τις αποφάσεις ώστε και να επιτρέπεται η αναγνώριση των προσπαθειών των μαθητών και να δίνονται οι απαραίτητες εκπαιδευτικές άδειες».
Η υπόθεση του Ν.Ρωμανού, βέβαια δεν είναι το μόνο ζήτημα στο οποίο πρέπει να «απαντήσουν» οι εκπαιδευτικοί στον Αυλώνα στους μαθητές που θέλουν να φέρουν πίσω στο σχολείο.
Η δύσκολη επιστροφή στα θρανία και το αβέβαιο μέλλον
Αυτή η επιστροφή είναι ούτως ή άλλως δύσκολη. Τα περισσότερα δεν είχαν τις καλύτερες εμπειρίες κατά το σχολικό τους βίο. «Ήταν παιδιά ζωηρά, παιδιά που ενοχλούσαν και συχνά αποβάλλονταν ή οι Σύλλογοι Γονέων ζητούσαν τη μετεγγραφή τους σε άλλο σχολείο…Συχνά το παρατούσαν τελείως. Και τώρα εμείς, οι εκπαιδευτικοί σε όλα τα σχολεία που λειτουργούν σε καταστήματα κράτησης νέων προσπαθούμε να τα φέρουμε πίσω. Ένα πρώτο κίνητρο είναι η μείωση ποινής για κάθε ημέρα που παρακολουθούν μαθήματα. Αλλά πέρα από αυτό είναι δύσκολο να πειστούν πως εάν πχ περάσουν σε μια σχολή η ζωή τους, όταν θα επανενταχθούν στην κοινωνία, θα είναι καλύτερη».
Η εξήγηση συνοψίζεται σε δύο λέξεις «ποινικό μητρώο». Γνωρίζουν καλά, όπως μας μεταφέρει ο κ.Δαμιανός, πως όταν θα διεκδικήσουν μια θέση εργασίας και ο υποψήφιος εργοδότης δει το ποινικό τους μητρώο έχουν ελάχιστες πιθανότητες να προσληφθούν. Και αυτό είναι ένα μεγάλο ζήτημα, το οποίο συνδέεται τόσο με το θέμα της εκπαίδευσης μέσα στις φυλακές όσο και με το μείζον θέμα της επανένταξης. «Κοροϊδεύουμε τους εαυτούς μας πως θα μπορέσουν να αποκατασταθούν επαγγελματικά όταν υπάρχει το ποινικό μητρώο. Μου λένε τα παιδιά: να πάω να σπουδάσω οικονομολόγος αλλά το πολύ- πολύ να με βάλουν κηπουρό στο Δήμο».
"Όσο υπάρχει το θέμα του ποινικού μητρώου τα παιδιά μου λένε: να πάω να σπουδάσω οικονομολόγος, αλλά το πολύ- πολύ να με βάλουν κηπουρό στο Δήμο"
Για το θέμα αυτό μάλιστα, όπως μας ενημερώνει, υπάρχει και μια συζήτηση που έχει ανοίξει για το ποινικό μητρώο νεαρών παραβατών, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα τουλάχιστον για κάποια αδικήματα, το ποινικό μητρώο που χορηγείται για την ενημέρωση του εργοδότη να είναι διαφορετικό από το δικαστικό ποινικό μητρώο ώστε ορισμένες από τις πράξεις που τους οδήγησαν στα σωφρονιστικά καταστήματα να μην ακολουθούν όσους τις διέπραξαν και σε όλη την ενήλικη ζωή τους.
«Επειδή όμως πολλά παιδιά έχουν διάθεση, όνειρα και φιλοδοξίες να βρουν ξανά τη ζωή και να ξεκινήσουν από την αρχή, προσπαθούν πολύ. Όταν μάλιστα το σχολείο έχει να τους επιδείξει τα επιτεύγματα άλλων μαθητών που κατάφεραν να κατακτήσουν τους στόχους τους και να φοιτήσουν πχ σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, αυτό λειτουργεί ως ένα πρόσθετο κίνητρο και οι παλιές επιτυχίες σαν ένας φάρος ελπίδας» μας λέει ο κ.Δαμιανός περιγράφοντας τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να «κερδίσουν» πίσω τα «παιδιά» όπως τα αποκαλεί.
Μου άρεσε αυτό το παιδί, το χαιρόμουν
Η συζήτηση κλείνει όπως ξεκίνησε. Με το Νίκο Ρωμανό για τον οποίο ανησυχεί ο διευθυντής του σχολείου του και εύχεται ο αγώνας του να είναι επιτυχής. Εξάλλου όπως μας λέει «ο Νίκος είναι αγωνιστής» ενώ μας περιγράφει έναν πολύ καλό, πάντα συνεργάσιμο με τους καθηγητές του και αγαπητό μεταξύ των συμμαθητών του. Τους κέρδισε όπως άλλωστε είχε κερδίσει και τον ίδιο τον κ.Δαμιανό. «Αυτά τα δύο χρόνια που τον γνώρισα κατάλαβα πως πρόκειται για ένα παιδί με ελεύθερο πνεύμα, δυνατό μυαλό. Εξαιρετικό παιδί και με ευαισθησίες. Μου άρεσε. Το χαιρόμουν».
Κάποιοι μπορεί να αναρωτιούνται, βασιζόμενοι πάντα στις λιγοστές εικόνες και πληροφορίες που έχουμε για το Νίκο Ρωμανό, πως είναι δυνατόν αυτή η εικόνα να συμβαδίζει με το αγόρι που έκανε τη ληστεία στο Βελβεντό και με κάθε ευκαιρία καταφέρεται κατά του κράτους και αντιδρά σε κάθε μορφή εξουσίας. Ο κ.Δαμιανός όμως ως εκπαιδευτικός που έχει ζήσει χρόνια πλάι σε παιδιά με παραβατική συμπεριφορά ξέρει να διακρίνει τις πράξεις τους από τον χαρακτήρα τους και ξέρει και να ελπίζει. «Με τις θέσεις του μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί…αλλά τα παιδιά οφείλουν να είναι ελεύθερα και ανεξάρτητα και να ακολουθούν την καρδιά τους και εμείς οφείλουμε να ελπίζουμε πως όταν θα έρθει η ώρα θα μπορέσουν να μας οδηγήσουν σε κάτι καλύτερο».