Η ιστορία της Αριστεράς στην Ελλάδα θα μπορούσε για πολλούς να συμπυκνωθεί σε λίγες λέξεις: «ένας φαύλος κύκλος σύνθεσης και διάσπασης». Συχνά άλλωστε οι προηγούμενες γενιές κάνουν λόγο για την «κατάρα της Αριστεράς» που ενώ έχει αποδείξει πως ενωμένη μπορεί να μεγαλουργήσει, έχει επιλέξει τόσες και τόσες φορές, την αυτοκαταστροφή της.
Η κατανόηση αυτή της ιδιαιτερότητας, είναι και το «κλειδί» για να παρακολουθήσει κανείς και να κατανοήσει πως γεννήθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ, ποιες ήταν οι μεγάλες δυσκολίες που φαίνεται πως κατάφερε να υπερβεί και να φτάσει σήμερα να δίνει περιεχόμενο στο σύνθημα «Πρώτη φορά κυβέρνηση Αριστεράς».
Κοινή μήτρα πολλών Αριστερών κομμάτων αποτελεί το Κομμουνιστικό Κόμμα, το παλαιότερο κόμμα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο με έτος γέννησης το 1918. Μετά την πτώση της Χούντας το 1974 κατεβαίνει στις εκλογές μαζί με δύο ακόμη κόμματα (ΕΔΑ και ΚΚΕ Εσωτερικού) και τα επόμενα χρόνια κεντρικό σύνθημα είναι η λέξη «Αλλαγή» η οποία δεν απουσιάζει και από τη σημερινή ρητορική του ΣΥΡΙΖΑ.
Το σύνθημα όμως όπως και το περιεχόμενο αυτού, οι ψηφοφόροι επέλεξαν να το αναζητήσουν τελικά στη μεγάλη πολιτική δύναμη που αναδύθηκε στη χώρα από το 1981, το ΠΑΣΟΚ.
Οι καταβολές, οι διασπάσεις και η τελική ρήξη
Στο χώρο της Αριστεράς καταγράφεται το 1989 μια νέα προσπάθεια με τη συγκρότηση του κόμματος του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου. Μια συμμαχία του ΚΚΕ και της ΕΑΡ, που ήταν η μετεξέλιξη του ΚΚΕ Εσωτερικού, και άλλων μικρότερων φορέων του ίδιου πολιτικού χώρου.
Πολιτικές επιλογές όμως του Συνασπισμού, όπως η συμμετοχή σε κυβέρνηση με το συντηρητικό κόμμα της ΝΔ το 1989, ήταν η αφορμή για νέες διασπάσεις ενώ καταλυτική δύναμη για αυτές ήταν και οι εξελίξεις στις τότε Σοσιαλιστικές χώρες. Οι προσπάθειες για τη μετατροπή του Συνασπισμού σε ενιαίο κόμμα απέτυχαν. Το ΚΚΕ αποχώρησε από τον Συνασπισμό. Οι δρόμοι των δύο κομμάτων χώρισαν οριστικά και σήμερα ένας από τους σφοδρότερους επικριτές του ΣΥΡΙΖΑ είναι το ΚΚΕ.
Ο Συνασπισμός, βασικός κορμός του ΣΥΡΙΖΑ
Ο Συνασπισμός, αν και συχνά φάνηκε να περνά Συμπληγάδες, επιβίωσε και αποτέλεσε τον βασικό κορμό του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ως «συμμαχία» αριστερών πολιτικών φορέων, γεννήθηκε το 2004.
Σήμερα, πρόεδρος του ενιαίου πια κόμματος είναι ο δημοφιλής, Αλέξης Τσίπρας και σύμβολό του είναι ένα πεντάκτινο αστέρι, ως δηλωτικό ενότητας, μαζί με τρεις σημαίες : μια κόκκινη για την κλασική αριστερά, μια πράσινη για την οικολογία και μια μοβ για τα κινήματα.
Στην ιδρυτική διακήρυξή του ΣΥΡΙΖΑ, η οποία έχει σφραγιστεί από αναφορές στην εποχή των Μνημονίων, της σκληρής λιτότητας και της ανθρωπιστικής κρίσης, περιγράφεται και ο στόχος του κόμματος:
«Μαχόμενος πάντα για την ενότητα ολόκληρης της Αριστεράς, ο ενιαίος πλέον ΣΥΡΙΖΑ διεκδικεί σήμερα κυβέρνηση της Αριστεράς που θα στηρίζεται σε μια νέα, πλατιά και ισχυρή κοινωνική και πολιτική πλειοψηφία ώστε να υπηρετηθούν αποτελεσματικά τα λαϊκά συμφέροντα. Τα συνθήματα που βροντοφώναξαν σε δρόμους και σε πλατείες οι λαοί του κόσμου: «Ο άνθρωπος πάνω από τα κέρδη» και «Ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός» ο ΣΥΡΙΖΑ τα μετατρέπει σε πολιτική πρόταση και στρατηγικό στόχο».