Ένα ταξίδι στην ΝΑ Τουρκία, κρύβει σίγουρα πολλές εκπλήξεις. Ίσως μάλιστα περισσότερες όταν συνοδεύεις μια ανθρωπιστική αποστολή και κατά συνέπεια έρχεσαι σε επαφή με ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων από διάφορους χώρους.
Αυτό πάντως που σίγουρα δεν είχα φανταστεί ήταν πως ενώ βρίσκονται στα βάθη της Τουρκίας θα συζητούσαμε με Κούρδισσες για την ισότητα των δύο φύλων, τη θέση της γυναίκας στα κέντρα λήψης αποφάσεων και κυρίως πως θα προβληματιζόμουν θέτοντας στον εαυτό μου το ερώτημα: «μήπως εδώ είναι πιο προοδευτικοί από εμάς στη Δύση;». Δεν είμαι σίγουρη για την απάντηση, αλλά γεγονός αποτελεί πως στις περιοχές της Τουρκίας όπου υπερτερεί το κουρδικό στοιχείο κάτι έχει αλλάξει…
Από τα πρώτα πράγματα που μάθαμε κατά τις επαφές της αποστολής στο Σουρούτς όπου φιλοξενούνται πρόσφυγες από το Κομπάνι είναι πως στην περιοχή της Ροζάβα - τις τρεις ντε φάκτο αυτόνομες κουρδικές περιοχές εντός της Συρίας- εφαρμόζεται το σύστημα της συμπροεδρίας όπως και σε όλες τις κουρδικές περιοχές εντός της Τουρκίας. Ένας άνδρας και μια γυναίκα ασκούν παράλληλα και ισότιμα το ίδιο αξίωμα. Στις εκλογές «κατέρχονται» ως ζεύγη υποψηφίων ενώ προβλέπεται και ποσόστωση της τάξεως του 40%.
Το όλο δε θέμα της «ισότητας» των δύο φύλων ήταν κάτι που επαναλαμβανόταν διαρκώς σε όποια συνάντηση και εάν είχαμε, επίσημη ή μη. Σίγουρα βοηθά σε αυτό και ο ρόλος των γυναικών στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους. Άνδρες και γυναίκες μάρτυρες τιμώνται το ίδιο ενώ το όνομα της Αρίν Μιρχάν το συναντάς σε τοίχους και του ακούς από τα χείλη των νεαρών γυναικών.
Σε κάθε περίπτωση, όλο αυτό το νεωτερικό σύστημα που μας παρουσιαζόταν ήθελε κάποιες διευκρινίσεις.
Φαιζά, η δύναμη της αποφασιστικότητας
Η κ.Φαϊζα Αμπντί, είναι η συμπρόεδρος του νομοθετικού συμβουλίου στο Κομπάνι. Πάντα ήρεμη, ευγενική και πρόθυμη να εξηγήσει για τα θέμα της ισότητας τόσο στη Ροζάβα όσο και γενικότερα στις κουρδικές περιοχές της Τουρκίας.
Όπως αντιλαμβανόμαστε από τα λεγόμενά της, το κρίσιμο σημείο για την διεκδίκηση της ισότητας από πλευράς των γυναικών, ήταν ο αποδεκατισμός των Κούρδων ανταρτών από τις Τουρκικές δυνάμεις. Οι γυναίκες «ήρθαν» να καλύψουν τα κενά που άφησαν και ο ίδιος ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν έθεσε το θέμα.
«Αρχικά υπήρχε μια ποσόστωση για όλα τα αιρετά όργανα της τάξεως του 40% αλλά σύντομα καταλάβαμε πως αυτό δεν ήταν αρκετό». Έτσι, όπως μας εξηγεί προχώρησαν σε αυτό το σύστημα των συμπροεδριών όπου ένας άνδρας και μία γυναίκα υπηρετούν από κοινού και ισότιμα το ίδιο αξίωμα. «Αρχικά αυτό το σύστημα δεν άρεσε και πολύ στους άνδρες αλλά τελικά το αποδέχθηκαν…»
Όταν η λέξη «φεμινισμός» μπαίνει στη συζήτηση, η κ.Αμπντί είναι κάθετη. «Όχι βέβαια. Εμείς δεν θέλουμε κάτι τέτοιο. Δεν θέλουμε να είμαστε ανώτερες κανενός. Θέλουμε μόνο να έχουμε τα ίδια δικαιώματα όπως και υποχρεώσεις».
Φυσικά δεν αποφεύγει να μιλήσει και για τις γυναίκες πολεμίστριες. «Έχουμε στρατιωτική εκπαίδευση, ξέρουμε πως να αντιδράσουμε και να πάρουμε τα όπλα. Είμαστε ενεργές έως και τα 50 έτη, αν και σε διαφορετικό βαθμό η κάθε μία. Αυτοπροστατευόμαστε και δεν επιτρέπουμε βιαιότητες σε βάρος μας».
Απευθυνόμενη, τέλος, στις γυναίκες στην Ελλάδα, ζητά να στηρίξουν τον αγώνα της Ροζάβα, «πρωτίστως ηθικά» και να κατανοήσουν «πως δεν είμαστε αδύναμες. Ίσως πιο μικροκαμωμένες. Αλλά η δύναμή μας είναι η αποφασιστικότητά μας η οποία υπερκαλύπτει την πιθανή υστέρηση σε μυϊκή δύναμη. Κερδίσαμε ένα στρατό. Είναι μια παρακαταθήκη για όλες τις γυναίκες. Λέμε πως δεν θα γίνουμε σκλάβες κανενός».
Πέρα όμως από τις γυναίκες που έχουν εκλεγεί σε κάποιο αξίωμα, στην ΝΑ και Α Τουρκία πραγματικά συναντά κανείς γυναίκες που μάχονται για αυτή την ισότητα η κάθε μια με τον δικό της τρόπο και πρωτίστως με τη στάση ζωής που επέλεξε να ακολουθήσει.
Τσία, «σκληρό καρύδι» ετών 27
Με το που συστηθήκαμε και άρχισε να μας μιλά, ήμουν σίγουρη πως είναι ένα απίστευτα δυνατό πλάσμα. Μιλούσε κοφτά, καθαρά, αποφασιστικά. Σίγουρη για κάθε της λέξη. Η Τσία είναι από το Ντιγιάρμπακιρ, δασκάλα στο επάγγελμα και εδώ και πέντε μήνες εγκαταστάθηκε στο Σουρούτς για να βοηθήσει τους Κούρδους αδελφούς της από το Κομπάνι. Είναι υπεύθυνη για τις τρεις αποθήκες όπου συγκεντρώνεται όλη η ανθρωπιστική βοήθεια και φροντίζει, βάσει των αναγκών, για τη διανομή της αλλά και μέλος της μη κυβερνητικής οργάνωσης Rojava Solidarity Association.
«Το πιο δύσκολο απ’ όλα είναι πως είμαι γυναίκα και έχω από κάτω μου δεκάδες άνδρες. Πολλές φορές γίνομαι περισσότερο σκληρή απ’ όσο πρέπει. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς όμως».
Όταν τη ρωτάω για την οικογένειά τους μου λέει χωρίς να περιμένει καν να ολοκληρώσω την ερώτηση. «Ναι, ναι ξέρω. Οι δικοί μου δεν ήθελαν να έρθω εδώ για κανένα λόγο. Τους καταλαβαίνω αλλά υπεύθυνη για τις αποφάσεις που σχετίζονται με τη ζωή μου είμαι μόνο εγώ…Η κοινωνία εδώ είναι ακόμη πατριαρχική, δεν πρόκειται όλα να αλλάξουν έτσι εύκολα. Γίνονται βήματα για την ισότητα ανδρών-γυναικών αλλά θέλει πολύ αγώνα».
Είναι ένας αγώνας όμως στον οποίο πιστεύει βαθιά, όπως μας εξηγεί και όταν «τελειώσει επιτέλους αυτός ο βρόμικος πόλεμος θα μπορέσουν να μπουν τα θεμέλια για μια πραγματικά διαφορετική κοινωνία η οποία θα βασίζεται στις αρχές της Ροζάβα» όπου βασικό «συστατικό» είναι η ισότητα των δύο φύλων και η οικολογία.
Η τολμηρή εθελόντρια Ντενίζ
Η Ντενίζ σπούδασε κοινωνιολογία στο πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης και τώρα κάνει το μεταπτυχιακό της στο Columbia των ΗΠΑ. Αν και έντονα πλέον πολιτικοποιημένη, μέχρι πριν από μερικούς μήνες δεν είχε σαφή εικόνα για το τί συμβαίνει σε αυτή τη γωνιά του πλανήτη. Αλλά όταν «ένας συμφοιτητής μου ήρθε στο Κομπάνι, και συντρόφευσε τους μαχητές κάποια πράγματα άλλαξαν…όταν σκοτώθηκε από το ΙΚ ήρθαμε για την τελετή. Τότε κατάλαβα πως πρέπει να μείνω εδώ, να καταλάβω τι συμβαίνει και να βοηθήσω».
Με τη πρώτη ευκαιρία λοιπόν, επιστρέφει στο Σουρούτς και προσφέρει εργασία στο κέντρο εθελοντών που λειτουργεί στο πολιτιστικό κέντρο της πόλης ενώ βασικό της μέλημα είναι η λειτουργία ενός κέντρου πληροφοριών και παροχής διευκολύνσεων σε μεταφράσεις για όσους φτάνουν στο Σουρούτς, προκειμένου όσα συμβαίνουν στην περιοχή να μπορούν να «βγουν» εκτός συνόρων και να γίνει γνωστός ο αγώνας που βρίσκεται σε εξέλιξη. Για μια ακόμη φορά, ένα από τα πράγματα που με ξαφνιάζουν είναι η παρρησία με την οποία εκφράζει την άποψή της σε μια χώρα όπου η ελευθερία του λόγου δοκιμάζεται. Σχεδόν τρόμαξα όταν την άκουσα να αναφέρεται φωναχτά και ανοιχτά στο ρόλο της Τουρκίας, να καταγγέλλει πως «χάιδεψε» το IK «ελπίζοντας να το στρέψει κατά τον Κούρδων, μέχρι που τελικά το τέρας που δημιούργησε ήταν ανεξέλεγκτο»…Αναφέρεται με άνεση σε μια σειρά πληροφοριών που έχουν φτάσει στο Σουρούτς για τουρκικές μεθοδεύσεις που ουσιαστικά διευκόλυναν τους τζιχαντιστές και προκάλεσαν προβλήματα στους κατοίκους αλλά και στους μαχητές του Κομπάνι.
Πίσω βέβαια από αυτές τις γυναίκες, υπάρχουν εκείνες που μένουν στους καταυλισμούς των προσφύγων ή στα χωριά όπου φιλοξενούνται πολλοί κάτοικοι του Κομπάνι. Όλες δίνουν από τη δική τους πλευρά μια σκληρή μάχη. Πρώτιστο καθήκον να είναι δυνατές για τις οικογένειές τους και τους μαχητές τους. Εκεί συναντάς γυναικεία πρόσωπα, δυνατά, χαμογελαστά, σκληρά αλλά πάντα υπερήφανα.