Ο εικαστικός Αλέξανδρος Μαγκανιώτης μας ξεναγεί στην έκθεση του «Αλφάβητος: Η εικόνα των γραμμάτων», στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης
Η κεντρική ιδέα, η ραχοκοκαλιά της έκθεσης είναι η αλφάβητος η ίδια, 24 γράμματα, 24 σχέδια. Έχουμε ένα εργαλείο επικοινωνίας, όπως είναι τα γράμματα της ελληνικής αλφαβήτου, και κάθε γράμμα γίνεται σύμβολο, που όταν αποκτά τη δική του εικόνα σχηματίζει τη γραμμένη λέξη. Τη λέξη σαν εικόνα πλέον...
Η ιδέα του ανθρωπο-ζωόμορφου έχει ρίζες στη μυθολογία, ήταν ένας τρόπος να περιγραφούν οι υπερφυσικές δυνάμεις. Σήμερα, τα σύμβολα είναι διαφορετικά. Ο ανθρώπινος χαρακτήρας, που δηλώνουν τα ρούχα μπλέκεται με αυτόν του ζώου και ένα νέο υβρίδιο προκύπτει. Αυτά τα άνθρωπο-ζωόμορφα-σώματα στέκονται στο χώρο, παίρνουν διάφορες στάσεις που, ακόμη και αν τα σώματα τους πραγματικά υπήρχαν, θα ήταν πολύ δύσκολο τελικά να τις πάρουν. Αυτό το αδύνατο παραπέμπει στην πολιτική, στην κοινωνική ζωή και στην κουλτούρα, ως εμπόδια για την υπέρβαση της κατάστασής τους, στους κανόνες, τελικά, του παιχνιδιού. Κι είμαστε όλοι μέρη σ’ αυτό το παιχνίδι...
Τα ζώα είναι πολύ δυνατά ως εικόνες και φέρνουν μαζί τους πολλούς και ετερόκλητους συνειρμούς. Ήθελα κάπως να εκφράσω αυτό που είχε ορίσει ο Φρόιντ σαν "δυσφορία μέσα στον πολιτισμό". Έτσι, κεφάλια ζώων ξεπηδούν μέσα από ανθρώπινα ρούχα ή παπούτσια, ένας υάκινθος ξεπροβάλει μέσα από ένα σακάκι, εκεί που θα περίμενε κανείς να δει ένα κεφάλι. Μας καλουπώνουν τα ρούχα; Μας δίνουν status; Μας χαρακτηρίζουν; Σίγουρα πάντως δεν μας προφυλάσσουν απλά από το κρύο.
Μέσα από τη δουλειά μου, επιχειρώ τη διερεύνηση αυτών των θεμάτων που έχουν να κάνουν με τη δική μου ταυτότητα, το περιβάλλον μου, το οικογενειακό παρελθόν μου, τους ρόλους που καλούμαι να παίξω στην καθημερινή μου ζωή, όπως σχηματοποιούνται από την οικογένεια ή επιβάλλονται από την κοινωνία γενικότερα. Πόσο λειτουργούμε με συμβάσεις ή πέφτουμε θύματα των κλισέ; Κατηγοριοποιούμε ανθρώπους, μας φοβίζει το διαφορετικό ή μας έλκει;
Η εξέλιξη της δουλειάς μέσα στα τελευταία τέσσερα χρόνια είναι αρκετά βιωματική. Η αρχή έγινε με την αλφάβητο, γεννήθηκαν οι μορφές, μεγάλωσαν, κάποιες διαμόρφωσαν σχέσεις, το Άλογο ερωτεύτηκε τη Ζέβρα. Η επικαιρότητα μαζί με την ιδέα του να μεταναστεύσω στο Βερολίνο με οδήγησαν στο μεγαλύτερο έργο της έκθεσης, το "Μια διαταραχή της μνήμης". Σε αυτό αποτυπώνονται οι ελληνογερμανικές σχέσεις τα τελευταία διακόσια χρόνια, από την πρόθεση του Όθωνα να χτίσει το παλάτι του πάνω στην Ακρόπολη, έως την εμμονή του νεοέλληνα με τα γερμανικά αυτοκίνητα. Τώρα, κινούμαι σαν άλλος Οδυσσέας, έχω βγει μεσοπέλαγα και παλεύω να βρω το σπίτι μου, σε έναν διαρκή νόστο αυτογνωσίας.
Η έκθεση, ως παιχνίδι φαντασίας μιλάει σε όλες τις ηλικίες, από τον καθένα έχω ακούσει πολύ διαφορετικά πράγματα, τα παιδιά είναι πιο ανοιχτά, για παράδειγμα ένας πιτσιρικάς σε ερώτηση «τι βλέπεις εδώ;» αντί για το χταπόδι απάντησε ένα φάντασμα! Ή μια κοπέλα, που απομόνωσε τη φράση από τον απόπλου του Οδυσσέα που γράφει "να επισκεφτείς τους νεκρούς σημαίνει να επιβιώσεις το αδύνατο" (to visit the dead is to survive the impossible).
Χαίρομαι που στη ζωή μου έχω καταφέρει να κάνω αυτό που μου αρέσει. Περνώντας από την αρχιτεκτονική στα εικαστικά. Δημιουργώντας κάτι διακριτό και αναγνωρίσιμο, αυτό που κάποιος θα έλεγε «το προσωπικό μου στίγμα». Από κει κι έπειτα, το μέλλον είναι ανοιχτό, οπότε είναι καλό να είσαι ανοιχτός στις πιθανότητες.
Θα έλεγα ότι μου αρέσει να ζω στη Γη, αλλά και αυτό με δυσκολία το καταφέρνω μια και είμαι διαρκώς σε έναν ενδιάμεσο-ονειρικό κόσμο. Η Αθήνα, πάντως, είναι η πόλη που μέσα στο χαοτικό της περιβάλλον νιώθω σπίτι μου και σημαντικό πολύ θεωρώ ότι οι παππούδες μου ήρθαν όλοι από διαφορετικά μέρη και συναντήθηκαν εδώ.Μου αρέσουν πολύ τα ταξίδια, και το ιδανικό μου είναι να ταξιδεύω με όχημα τη δουλειά μου, χωρίς να είναι πάντα απαραίτητο... Επόμενος σταθμός, πάντως, η Αθήνα τον Ιούνιο για την ατομική μου έκθεση...
«Αλέξανδρος Μαγκανιώτης: Αλφάβητος: Η Εικόνα των Γραμμάτων», Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Θεσσαλονίκης (Αποθήκη Β1, λιμάνι), Η έκθεση βρίσκεται σε εξέλιξη και θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Μαΐου