Είναι οι «επίλεκτοι» αστυνομικοί του ελληνικού CSI. Αυτοί που όταν ένας δολοφόνος αποδειχθεί «τζίνιους» και εξαφανίσει όλα του τα ίχνη αναλαμβάνουν δράση. Αυτό έγινε στην υπόθεση του φριχτού εγκλήματος με θύμα την 4χρονη Άννυ.
Ο πατέρας του κοριτσιού σφουγγάρισε με χλωρίνη όλα τα ίχνη από το χώρο του εγκλήματος και με γυμνό μάτι δεν φαινόταν τίποτα ύποπτο.
Οι επιστήμονες της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών (Δ.Ε.Ε.) της ΕΛ.ΑΣ. κατάφεραν, όμως, να βρουν κηλίδες αίματος σε όλο το σπίτι παίζοντας καθοριστικό ρόλο στην εξιχνίαση του εγκλήματος.
Η «HuffPost Greece» μπήκε στα άδυτα του ελληνικού CSI στα υπερσύγχρονα γραφεία της λεωφόρου Αθηνών και αποκαλύπτει μέσα από τις περιγραφές των «πρωταγωνιστών» πως το τέλειο έγκλημα τελικά μπορεί να μην είναι και τόσο… τέλειο.
Όταν ενημερώθηκε ο διοικητής της Διεύθυνσης τι έχει συμβεί στην υπόθεση της Άννυ, τρεις από τους «επίλεκτους» αστυνομικούς, πτυχιούχοι τεχνολόγοι του Τμήματος Ιατρικών Εργαστηρίων, μετέβησαν με τον εξοπλισμό τους στον τόπο της δολοφονίας. Από την εμπειρία τους ήξεραν ότι θα χρησιμοποιήσουν τη περίφημη μέθοδο της «χημειοφωταύγειας».
Έκλεισαν τα φώτα και όλα τα παράθυρα βυθίζοντας το σπίτι στο σκοτάδι. Ψέκασαν με χημικές ουσίες –«αντιδραστήρια»- τα επίμαχα σημεία ξέροντας ότι όταν οι ουσίες αυτές έρθουν σε επαφή με το σίδηρο που περιέχει το αίμα τότε παράγεται φως που είναι ορατό στο σκοτάδι. Έτσι οι αστυνομικοί είδαν τις κηλίδες αίματος να φωσφορίζουν και στη συνέχεια άρχισαν να συλλέγουν το υλικό με εξειδικευμένο τρόπο και εργαλεία προκειμένου να είναι αξιοποιήσιμο.
Στις εγκαταστάσεις της υπηρεσίας αποδείχθηκε εργαστηριακά ότι το αίμα ανήκει στο 4χρονο κοριτσάκι. Το πτώμα δεν βρέθηκε ποτέ και έτσι στο δικαστήριο οι πραγματογνωμοσύνες της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών είναι αυτές που θα βοηθήσουν τους δικαστές να «φωτίσουν» ένα έγκλημα που χωρίς την επιστημονική έρευνα μπορεί να έμενε για πάντα χωρίς τιμωρία.
Η «χημειοφωταύγεια» χρησιμοποιείται από το 2010 και δίνει τη δυνατότητα εντοπισμού αίματος σε ρούχα ή άλλες επιφάνειες ακόμα και όταν έχει γίνει προσπάθεια καθαρισμού. Παρόμοια μέθοδος χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό μη ορατών κηλίδων βιολογικού υλικού με τη χρήση υπεριώδους φωτός.
Ο «φάκελος Άννυ» είναι μία μόνο από τις περίπου 20.000 υποθέσεις που χειρίζονται οι 380 καταρτισμένοι αστυνομικοί του ελληνικού CSI. Δεν υπάρχει εγκληματική ενέργεια – από τρομοκρατικές επιθέσεις μέχρι υποθέσεις παιδεραστίας- που να εξιχνιαστεί χωρίς τη συνδρομή τους. Ενδεικτικό παράδειγμα η απαγωγή του 26χρονου Μάριου Παπαγεωργίου το 2012 στην Καλλιθέα, περίπτωση στην οποία η πραγματογνωμοσύνη των «επιστημόνων» που βρήκαν «αόρατες» κηλίδες αίματος στο όχημα των δραστών στάθηκε καταλυτική για την εξέλιξη της δίκης.
«Άλλο οι ταινίες, άλλο η πραγματικότητα»
«Η δουλειά μας είναι να παρέχουμε στοιχεία που είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα και αδιαμφισβήτητα. Αυτό πολλές φορές δεν γίνεται όπως το φαντάζεται ο κόσμος, που αποκτά κυρίως άποψη από τις σχετικές ταινίες. H πραγματικότητα απέχει από το περιεχόμενο της σειράς που παρουσιάζεται ως CSI, καθώς η επιβεβαίωση της ταύτισης μεταξύ των πειστηρίων απαιτεί περισσότερο χρόνο από αυτόν που παρουσιάζεται στην τηλεοπτική σειρά.
Επιπλέον, στις τηλεοπτικές σειρές παρουσιάζεται σχεδόν όλη η πλειάδα των αστυνομικών αρμοδιοτήτων μέχρι τη δικαστική αρχή (chain of custody), συγχέοντας συνήθως την προανακριτική αρχή με την εγκληματολογική υπηρεσία», εξηγεί στη «Huff Poste Greece» η διευθύντρια της Υποδιεύθυνσης Βιολογικών και Βιοχημικών Εξετάσεων και Αναλύσεων, υποστράτηγος κ. Πηνελόπη Μηνιάτη.
Ο Κωνσταντίνος Μαζίτσος και η Αριστέα Μεθενίτη είναι δύο από τους βασικούς συνεργάτες της κ. Μηνιάτη και επικεφαλής δύο νευραλγικών Τμημάτων.
«Εξετάζουμε όλα τα είδη βιολογικών υλικών, όπως ιστοί, αίμα, οστά και στοματικά επιχρίσματα με όργανα τελευταίας τεχνολογίας», λέει ο κ. Μαζίτσος.
Οι γυναίκες και οι άνδρες της Δ.Ε.Ε. ήταν που ανίχνευσαν το DNA του Χριστόδουλου Ξηρού πάνω σε ένα καλώδιο της βόμβας που είχε σταλεί με στόχο τον διοικητή του Αστυνομικού Τμήματος Ιτέας, επίθεση την οποία ανέλαβε η «Συνωμοσία των Πυρήνων της Φωτιάς». Σε διπλανό χώρο στο Τμήμα Εργαστηρίων Δικαστικής Γραφολογίας έγινε η ανάλυση των σημειώσεων της Αγγελικής Σπυροπούλου για το σχέδιο ανατίναξης των φυλακών Κορυδαλλού και η ταυτοποίηση κειμένων με πρόσωπα.
Αρκετό καιρό πριν στο Τμήμα Εξέτασης Ψηφιακών και Ηχητικών Πειστηρίων οι αστυνομικοί είχαν «διαβάσει» το usb της λίστας Λαγκάρντ βλέποντας όλη τη διαδρομή του και το κατά πόσο είχαν αφαιρεθεί ή όχι ονόματα ατόμων.
Ο διοικητής
«Εδώ η δουλειά είναι πολυεπίπεδη και γίνεται αθόρυβα. Η υπηρεσίας μας συμβάλει σε όλες τις μεγάλες υποθέσεις.
Οι πραγματογνωμοσύνες είναι αυτές που αποδεικνύουν πράγματα. Βλέπουμε για παράδειγμα στην Προανάκριση υλικό από κάμερες ασφαλείας να απεικονίζει έναν κακοποιό την ώρα του εγκλήματος. Η υπηρεσία μας είναι αυτή που θα κάνει την πραγματογνωμοσύνη για να ταυτίσει –αν ταυτίζεται- το πρόσωπο που φαίνεται με τον δράστη», επισημαίνει ο Δημήτρης Παπαναγιώτου, διοικητής στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών.
Ερωτηθείς για το αν έχει τον πρώτο λόγο ο ανθρώπινος παράγοντας ή ο σύγχρονος εξοπλισμός απαντά: «Η σημαντικότητα των μηχανημάτων είναι αναμφισβήτητη αλλά όσο προηγμένα και αν είναι τα μηχανήματα το αποτέλεσμα που παράγουν εξαρτάται από την κρίση του εκάστοτε πραγματογνώμονα. Η μίξη ανθρώπινου και υλικού παράγοντα είναι αυτή που παράγει τα έγκριτα αποτελέσματα της Δ.Ε.Ε. Οι αστυνομικοί είναι γενικών καθηκόντων, απόφοιτοι της Αστυνομικής Ακαδημίας, αρκετοί έχουν μεταπτυχιακά και διδακτορικά και όλοι τους συμμετέχουν σε εκπαιδεύσεις και διεθνή συνέδρια, απόρροια Ευρωπαϊκών ή διεθνών αποφάσεων».
Το οπλοστάσιο της «17Ν»
Οι άνδρες του ελληνικού CSI που ασχολούνται με τα όπλα είναι αυτοί που ξενυχτούν για να βγάλουν τα αποτελέσματα των βαλλιστικών εξετάσεων μετά από ένοπλες επιθέσεις.
Σε πολλές υποθέσεις δίνουν μάχη με το χρόνο προκειμένου να εξετάσουν αν τα όπλα είναι «καθαρά» ή όχι, καθώς οι έρευνες θα προσανατολιστούν από τις απαντήσεις τους.
Μόνο 12 αστυνομικοί σε όλη την Ελλάδα έχουν την ειδικότητα εξεταστή πυροβόλων όπλων, μπορούν δηλαδή να βάλουν την υπογραφή τους σε αποτελέσματα βαλλιστικών εξετάσεων. Η πραγματογνωμοσύνη για ένα όπλο μπορεί να πάρει ακόμα και μέρες προκειμένου τα αποτελέσματα να είναι επιστημονικά τεκμηριωμένα.
Η ένταξη ενός αστυνομικού στο Τμήμα Εργαστηρίων Πυροβόλων Όπλων και Ιχνών Εργαλείων απαιτεί τουλάχιστον τρία χρόνια σκληρής εκπαίδευσης.
«Τα εγκληματολογικά εργαστήρια της ΕΛ.ΑΣ. ήρθαν πρώτα σε διαγωνισμό βαλλιστικών εξετάσεων που έγινε πριν από δύο χρόνια από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εγκληματολογικών Ινστιτούτων ανάμεσα σε Διευθύνσεις Εγκληματολογικών Ερευνών 49 κρατών από όλο τον κόσμο. Είμαστε μία υπηρεσία που δεν έχει δικαίωμα στο λάθος», τονίζουν ο προϊστάμενος του Τμήματος Αθανάσιος Κωστορρίζος και ο συνεργάτης του κ. Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος.
Το Τμήμα των όπλων απέκτησε πρόσφατα τρία προηγμένης τεχνολογίας συγκριτικά μικροσκόπια που χρησιμοποιούνται στις βαλλιστικές εξετάσεις. Κόστισαν περίπου 270.000 ευρώ, χρήματα που προέρχονται από κονδύλι της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στον ίδιο όροφο στεγάζεται μία μοναδική συλλογή σπάνιων και συλλεκτικών όπλων, στην οποία περιλαμβάνεται το οπλοστάσιο της «17 Νοέμβρη». Τα όπλα με τα οποία η τρομοκρατική οργάνωση πραγματοποίησε δολοφονίες πολιτικών –όπως ο Παύλος Μπακογιάννης- εκδοτών και επιχειρηματιών.
«Είναι μία μοναδική συλλογή. Πρόκειται για όπλα από τους βαλκανικούς και παγκόσμιους πολέμους, όπλα από την Επανάσταση του 1821, το περίφημο όπλο «Μυλωνά» (1872) του ελληνικού Στρατού, επινόησης του αρχιτεχνίτη Ευστάθιου Μυλωνά (το μοναδικό ελληνικό όπλο που πέρασε στη διεθνή βιβλιογραφία). Έχουμε, επίσης, όπλα συγκεκαλυμμένα σαν αυτά που βλέπουμε στις ταινίες του Τζέιμς Μποντ. Όπλα τηλέφωνα, στυλό, μπαστούνια, μπρελόκ», προσθέτει ο κ.Κωστορρίζος.
Εντυπωσιακό είναι ότι στο αρχείο του Τμήματος με τους κάλυκες με τους οποίους γίνεται η ταυτοποίηση όπλων υπάρχουν ακόμα οι κάλυκες από το πρώτο 45αρι της «17 Ν». Πέρα από τους ιστορικούς λόγους για τους οποίους κρατούνται υπάρχουν και οι τυπικοί λόγοι, καθώς το συγκεκριμένο 45αρι δεν βρέθηκε ποτέ από την Αστυνομία. Μπορεί να μη χρησιμοποιηθεί ποτέ αλλά το καθήκον των αστυνομικών είναι να έχουν τους κάλυκες στο αρχείο τους.
Αυτά είναι τα «ρομπότ» της ΕΛ.ΑΣ.
Η ψηφιοποίηση του αρχείου της Διεύθυνσης Εγκληματολογικών Ερευνών και η απόκτηση ρομποτικών μηχανημάτων είναι οι δύο λόγοι για τους οποίους θα αναβαθμιστούν οι επιχειρησιακές δυνατότητες της ΕΛ.ΑΣ.
Το ελληνικό CSI φτιάχνει μία ηλεκτρονική τράπεζα δεδομένων που θα περιέχει στοιχεία 1.000.000 σεσημασμένων ατόμων. Οι αστυνομικοί θα έχουν πρόσβαση μέσω του «Police online» στην τράπεζα αυτή. Ανάλογα με το βαθμό τους θα είναι «απλοί χρήστες» (πρόσβαση σε περιορισμένα στοιχεία), «εξειδικευμένοι χρήστες» (πρόσβαση σε αναλυτικότερα στοιχεία και δυνατότητα εμπλουτισμού του ψηφιοποιημένου αρχείου) ή «master χρήστες» (πρόσβαση σε όλα τα δεδομένα).
Σχεδόν ταυτόχρονα από τα τέλη του 2015 θα λειτουργήσει και το σύστημα αυτόματης αναγνώρισης δαχτυλικών αποτυπωμάτων, τα οποία θα υπάρχουν καταχωρημένα στο ψηφιακό αρχείο και έτσι θα υπάρχει δυνατότητα άμεσης δαχτυλοσκοπικής εξακρίβωσης.
Αυτό θα γίνεται με τη βοήθεια 100 «ρομπότ» που θα μοιραστούν σε αστυνομικές υπηρεσίες ανά την Ελλάδα, στα οποία θα βάζει πάνω το χέρι του ο ύποπτος και αμέσως θα «ξεκλειδώνει» το παρελθόν του.
Η συνδρομή της τεχνολογίας δεν σταματά εδώ. Μέσα στους επόμενους μήνες θα τεθεί σε λειτουργία η «Αναζήτηση Λανθανόντων Αποτυπωμάτων». Δηλαδή θα γίνεται ηλεκτρονική και γρήγορη ταυτοποίηση αποτυπωμάτων –ακόμα και «ορφανών»- που έχουν βρεθεί σε χώρους εγκλημάτων με αυτά του υπόπτου που προσάγεται ή συλλαμβάνεται. Ο εκσυγχρονισμός που περιγράφεται κόστισε συνολικά 12.000.000 ευρώ, τα οποία δόθηκαν από κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Για το στάδιο της επεξεργασίας των DNA η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών διαθέτει στα εργαστήριά της πέντε υπερσύγχρονα ρομπότ που αποκτήθηκαν πρόσφατα. Τα τρία είναι γερμανικά και επεξεργάζονται το γενετικό υλικό ατόμων προκειμένου να προκύψει ο κατάλληλος γενετικός τύπος και στο επόμενο στάδιο το τελικό DNA. Τη δουλειά των ρομπότ αυτών την έκαναν μέχρι πριν από λίγα χρόνια άνθρωποι καταναλώνοντας χιλιάδες εργατοώρες.
Τα άλλα δύο ρομπότ αναλαμβάνουν το τελευταίο στάδιο της εξέτασης και αποδίδουν το τελικό DNA. Μπορούν να «διαβάζουν» 24 DNA σε μόλις 45 λεπτά.
2.500 ορφανά αποτυπώματα από τρομοκρατικά χτυπήματα
Ψηφιακή τράπεζα δεδομένων με 6.500 DNA ατόμων έχει δημιουργήσει η Δ.Ε.Ε., σε μία προσπάθεια να αναβαθμίσει τις δυνατότητές της.
Πρόκειται για γενετικό υλικό που συλλέχθηκε σε τόπους σοβαρών εγκλημάτων και καταχωρήθηκε στο αρχείο της ΕΛ.ΑΣ. με σειριακό κωδικό και όχι με τα ονόματα των ατόμων στα οποία ανήκει για λόγους διασφάλισης προσωπικών δεδομένων.
Όταν γίνει ταυτοποίηση DNA που υπάρχει στη ψηφιακή τράπεζα με κάποιο που βρέθηκε σε σκηνή εγκλήματος μόνο τότε με άδεια του διευθυντή της υπηρεσίας δίνεται πρόσβαση στο ονοματεπώνυμο του υπόπτου στην προϊσταμένη της αρμόδιας υποδιεύθυνσης.
Οι αστυνομικοί κρατούν αρχείο και με τα «ορφανά» δακτυλικά αποτυπώματα. Συνολικά υπάρχουν 15.000 «ορφανά» αποτυπώματα που συλλέχθηκαν από το 2005 και μετά, εκ των οποίων τα περίπου 2.500-3.000 αφορούν σε υποθέσεις τρομοκρατίας. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι όλα ανήκουν σε υπόπτους για τρομοκρατία, αν η συλλογή τους ήταν εστιασμένη σε επίμαχα σημεία και έγινε από εκπαιδευμένους αστυνομικούς.
Το αρμόδιο Τμήμα Εθνικού Αρχείου Δεδομένων Γενετικού Τύπου εποπτεύεται από Εισαγγελέα Εφετών.