λύνουμε τα σκοινιά
και τραγουδάμε τη θάλασσα
Γιάννης Ρίτσος
Το ναυπηγείο του κ. Θοδωρή Τσίκη στο Πέραµα είναι από τα λίγα όπου φτιάχνονται ξύλινα παραδοσιακά σκάφη. Κόντρα στη μόδα των πλαστικών επιμένει να τα κατασκευάζει και να τα συντηρεί.
Η HuffPost Greece επισκέφτηκε το πατροπαράδοτο ναυπηγείο του κ.Τσίκη μέσα στο οποίο υπάρχει ακαταστασία. Σκαλωσιές, κόλλες, πριόνια και ένα δεκαπεντάμετρο σκάφος που μοντάρεται σιγά σιγά εδώ και ένα χρόνο.
Η παράδοση ξεκινά από τον παππού Θοδωρή Τσίκη, Συμιακό καραβομαραγκό, από οικογένεια ναυτικών και σφουγγαράδων. Ο μαστρο Θοδωρής εργάστηκε από το 1912 στα καρνάγια του Πειραιά, στον Άγιο Διονύση και μετά στο Πέραμα, χτίζοντας μικρά αλιευτικά καΐκια.
"Εκείνη την εποχή δημιουργήθηκε το Πέραμα" αναφέρει ο κ. Τσίκης και προσθέτει , "Δεν υπήρχε πόλη εδώ. Δημιουργήθηκε γύρω από δύο κοινωνικές ομάδες αυτή των προσφύγων της Μικράς Ασίας και των καραβομαραγκων."
Και η δικιά μου οικογένεια εργαζόταν σε αυτά τα ναυπηγεία μέχρι τη στιγμή που ο πατέρας μου το 1972 έφτιαξε αυτό εδώ το ναυπηγείο. Ο ίδιος σαν τεχνίτης ξεκίνησε από τα παιδικά του χρόνια και κατά κοινή ομολογία ήταν ένας από τους καλύτερους τεχνίτες.
Πως μάθαιναν τη τέχνη του καραβοµαραγκου οι παλιοί; "Μέσα από την δουλειά. Αρχικά γινόντουσαν παραγιοί. Καθόντουσαν δίπλα στους τεχνίτες και μάθαιναν τα εργαλεία, τα υλικά και σιγά σιγά άρχιζαν και τα δούλευαν. Μέχρι 25 ετών είχαν γίνει είδη τεχνίτες".
Ρωτάω τον κ. Τσίκη ποιά είναι η διαφορά της τεχνοτροπίας σήμερα; "Τότε όλα τα ξύλα ήταν κομμένα από κομμάτια δένδρου ή κλαδιά με φυσικές καμπυλότητες. Τότε χρησιμοποιούσαν τα εγχώρια ξύλα, πεύκα ενώ σήμερα χρησιμοποιούμε κυρίως ξένα ξύλα".
Ο ίδιος ξεκίνησε και αυτός σαν παραγιός όπως και όλοι σε αυτό το επάγγελμα: "Από τα δέκα μου ήμουν εδώ στο ναυπηγείο της Κυριακές. Όταν τελείωσα το Λύκειο ταυτόχρονα με τις σπουδές μου ήμουν βοηθός. Όταν έφυγε από τη ζωή ο πατέρας μου το 1997 συνέχισα μόνος μου την δουλειά."
Πριν μια δεκαετία ωστόσο λόγω κάμψης στον τομέα των ξύλινων σκαφών και την καταστροφή των αλιευτικών παραδοσιακών καϊκιών, μεγάλο τμήμα του ναυπηγείου διατέθηκε για την ναυπήγηση μεταλλικών θαλαμηγών και εμπορικών πλοίων. "Στο διάστημα αυτό σπουδάζω ναυπηγική και εμπλουτίζω τις αρχές της τέχνης που διδάχθηκα από τον πατέρα μου, εργαζόμενος δίπλα στο σπουδαίο ναυπηγοξυλουργό Δημήτρη Ντεβεντέρη και στη συνέχεια στο εκσυγχρονισμένο ναυπηγείο του Μανώλη Ψαρρού συμμετέχοντας σε μεγάλο πλήθος σημαντικών έργων ναυπήγησης και επισκευής".
"Συνήθως αυτός που έρχεται σε εμένα έχει ψάξει την αγορά και ξέρει τη διαφορά ενός ξύλινου σκάφους και ενός πολυεστερικού" αναφέρει ο κ. Τσίκης.
Τι απαντάτε όμως όταν σας ρωτούν για το κόστος: "Έχω μια πολύ απλή συμβουλή. Φτιάξε κάτι πιο μικρό, αυτό που μπορεί να αντέχει η τσέπη σου” και συμπληρώνει "Η συμβουλή μου είναι κατασκευάστε ένα μικρό καλοφτιαγμένο ξύλινο σκάφος. Όταν είναι ποιοτικά φτιαγμένο θέλει λιγότερη συντήρηση".
Ποια είναι τα πλάνα σας για το μέλλον: "Θέλω να φτιάξω ένα σύγχρονο ναυπηγείο που να κατασκευάζει παραδοσιακά σκάφη. Δεν εννοώ Hi-tech, στην νοοτροπία εννοώ. Στη καλή σχέση με τον πελάτη, στην προώθηση μέσω του ίντερνετ, με σωστές προδιαγραφές περιβαλλοντικές. Το δεύτερο που θέλω είναι μέσα σε αυτό το ναυπηγείο να υπάρχει μαθητεία. Όταν ένας χώρος είναι σύγχρονος και σε εγκαταστάσεις και σε νοοτροπία προσελκύει πιο εύκολα και τον μαθητευόμενο.
Η συζήτηση πάει στην καταστροφή των αριθμό των παραδοσιακών ξύλινων σκαφών που μειώθηκε πολύ µετά την απαγορευτική κοινοτική οδηγία για τις αλιευτικές άδειες.
Περισσότερα από δέκα χιλιάδες ξύλινα παραδοσιακά σκάφη έχουν καταστραφεί με απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με την οποία επιδοτείται η καταστροφή των αλιευτικών εργαλείων για την αντιμετώπιση της υπεραλιείας των θαλασσών.
Θεωρήθηκε και το σκάφος αλιευτικό εργαλείο, κι έτσι καταστρέφεται και αυτό.Ωστόσο, κάποια από αυτά, όπως επισημαίνει ο κ. Τσίκης, είναι μοναδικά ως προς τον τύπο και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους. "Δεν μπαίνουμε καν στον κόπο να τα αποτυπώσουμε πριν τα καταστρέψουμε. Κατά τη γνώμη μου, δεν στέκει αυτό ούτε πολιτιστικά ούτε οικονομικά. Πρόκειται για μεγάλη καταστροφή, χωρίς σεβασμό στο υλικό, στην πρώτη ύλη. Θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για άλλη χρήση, όπως αναψυχής, τουριστική. Κι όλα αυτά έγιναν τελικά για έναν σκοπό. Να αποσυρθούν τα ξύλινα και να πουλήσουν οι άλλοι Ευρωπαίοι τα δικά τους σκάφη, τα πλαστικά".