«31η Ιουλίου 2015. Στο ιατρικό περιοδικό The Lancet δημοσιεύονται τα ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα για ένα από τα υποψήφια εμβόλια κατά του θανατηφόρου ιού Έμπολα. Η προεπισκόπηση αναφέρει πως το εμβόλιο είναι αποτελεσματικό 100%. Η ελπιδοφόρα επιστημονική ανακάλυψη, ήρθε εν μέσω της μεγαλύτερης επιδημίας η οποία ξεκίνησε πιθανότατα στη Γουινέα τον Δεκέμβριο του 2013 και μέχρι τον Ιούλιο του 2015 κόστισε περισσότερες από 11.000 ζωές πολιτών της Δυτικής Αφρικής…». Είναι μία από τις «μεγάλες» εκείνες ειδήσεις που δυστυχώς δεν μας…απασχολούν αρκετά. Εξάλλου το πρόβλημα αφορά κάποιους άλλους, αρκετά μακριά. Στον αιώνα της πληροφορίας και υπό τον βομβαρδισμό των ειδήσεων συχνά η σπουδαιότητά τους δεν γίνεται στο βαθμό που θα έπρεπε αντιληπτή. Κι όμως, η 31η Ιουλίου αποτελεί μια μεγάλη ημέρα για την επιστημονική κοινότητα αλλά και την ανθρωπότητα, που ίσως να είναι και η αρχή για να μπορούμε στο μέλλον- ίσως μάλιστα το άμεσο- να κάνουμε λόγο για ένα από τα μεγάλα ιατρικά επιτεύγματα της εποχής μας. Εφόσον βέβαια εφόσον οι περαιτέρω δοκιμές επιβεβαιώσουν τα μέχρι τώρα θετικά αποτελέσματα. Και τότε, ποιος ξέρει τι άλλο θα «γράψει» η ιστορία…
Η δοκιμή του εμβολίου, όπως εξηγούν στη HuffPost Greece, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, ξεκίνησε το Μάρτιο του 2015 στη Γουινέα υπό την εποπτεία της ανθρωπιστικής οργάνωσης, του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, του Νορβηγικού Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας και των αρχών της Γουινέας. Επικεντρώθηκε σε ανθρώπους που βρέθηκαν κοντά με ασθενείς, καθώς και στους εργαζομένους «πρώτης γραμμής» που διατρέχουν τον κίνδυνο να προσβληθούν από την ασθένεια.
Ειδικότερα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, οι οποίοι βρίσκονται από το ξέσπασμα της επιδημίας ακριβώς σε αυτή την «πρώτη γραμμή» αναλαμβάνοντας ένα υψηλό ρίσκο, συμμετείχαν ενεργά στη δοκιμή με τη χορήγηση του εμβολίου σε 1.200 μέλη -γιατρούς, νοσηλευτές, παραϊατρικό και εργαστηριακό προσωπικό, προσωπικό καθαρισμού και ομάδων που αναλαμβάνουν τις ταφές.
Συγκεκριμένα, η δοκιμή αφορούσε το εμβόλιο rVSV-EBOV, το οποίο ξεκίνησε από τον αρμόδιο τομέα Δημόσιας Υγείας του Καναδά και πρόκειται για έναν συνδυασμό- αν προσπαθήσουμε να το εξηγήσουμε με απλά λόγια- του ιού Έμπολα με έναν άλλο πιο «ασφαλή ιό». Με τον τρόπο αυτό το ανοσοποιητικό σύστημα ουσιαστικά «εκπαιδεύεται» στην καταπολέμηση του θανατηφόρου ιού.
Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, πρώτα επιβεβαιώθηκαν 100 περιστατικά ασθενών- που είχαν προσβληθεί από τον ιό- και στη συνέχεια εμβολιάστηκαν 2.014 άτομα τα οποία είχαν έρθει σε επαφή μαζί τους σε διάστημα έως και τριών εβδομάδων μετά την εκδήλωση της νόσου.
Η ιατρική κοινότητα αν και αναθαρρημένη από αυτή την εξέλιξη φροντίζει να εμφανίζεται συγκρατημένα αισιόδοξη. Ακόμη και έτσι όμως, αν αναλογιστούμε πώς κατά το τελευταίο- και μεγαλύτερο ιστορικά από 1976 οπότε εμφανίστηκε ο ιός -ξέσπασμα επιδημίας στη Δυτική Αφρική ιατροί και νοσηλευτικό προσωπικό δεν είχαν κανένα φάρμακο ή εμβόλιο για να περιορίσουν την εξάπλωση του ιού, σίγουρα τώρα η επιστημονική κοινότητα έχει για πρώτη φορά μια ευκαιρία…
Το τι ακριβώς σημαίνει αυτή η πρόσφατη ιατρική εξέλιξη, για την αντιμετώπιση της εξάπλωση του ιού, ποια είναι τα επόμενα βήματα και τί μπορούμε να περιμένουμε, μας εξηγεί σε αποκλειστική συνέντευξη για τη HuffPost Greece, ο Δρ. Bertrand Draguez, επικεφαλής της πλατφόρμας των Γιατρών Χωρίς Σύνορα για τα πειραματικά εργαλεία κατά του Έμπολα.
-Τι μας δείχνουν τα προκαταρκτικά στοιχεία;
Τα τρέχοντα δεδομένα βασικά μας δείχνουν ότι το εμβόλιο ενεργεί για την προστασία των ανθρώπων από τον Έμπολα. Παρότι το μέγεθος του δείγματος είναι αρκετά μικρό και χρειάζεται περισσότερη έρευνα και ανάλυση, το μέγεθος της αναγκαιότητας για τη δημόσια υγεία θα πρέπει να μας ωθήσει να συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε αυτό το εμβόλιο τώρα ώστε να προστατεύσουμε εκείνους που μπορεί να εκτεθούν στη νόσο: τα άτομα που συνδέονται με τους ασθενείς και τους εργαζόμενους πρώτης γραμμής.
-Πόσο υποσχόμενα είναι αυτά τα προκαταρκτικά αποτελέσματα;
Για πρώτη φορά, έχουμε αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα του εμβολίου που θα συμβάλει στην καταπολέμηση του Έμπολα. Πάρα πολλοί άνθρωποι έχουν πεθάνει από αυτή την εξαιρετικά θανατηφόρα ασθένεια. Ήταν πολύ απογοητευτικό για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας να νιώθουν τόσο ανίσχυροι απέναντί της. Απαιτούνται περισσότερα δεδομένα προκειμένου να γνωρίζουμε πόσο αποτελεσματικό είναι στην πραγματικότητα αυτό το εργαλείο πρόληψης, αλλά σίγουρα πρόκειται για ένα μοναδικό επίτευγμα. Για παράδειγμα, δεν είναι σαφές πόσο σύντομα ξεκινά η προστασία και πόσο διαρκεί. Όλα αυτά πρέπει να καθοριστούν μέσω περαιτέρω έρευνας και ανάλυσης.
-Τι σημαίνει αυτό για τον αγώνα κατά του Έμπολα;
Η επιδημία όπως την ξέρουμε σήμερα, η οποία είναι σποραδική και με σχετικά μικρές αλυσίδες μετάδοσης να εμφανίζονται εδώ κι εκεί, σημαίνει ότι όλες οι δράσεις για την καταπολέμηση της νόσου πρέπει να συνεχιστούν. Αυτό περιλαμβάνει τη διαχείριση των κρουσμάτων Έμπολα, την απομόνωση, την ευαισθητοποίηση της κοινότητας, τις ασφαλείς ταφές, την αγωγή υγείας, την ψυχοκοινωνική υποστήριξη και την ανίχνευση των επαφών.
Φυσικά, η προσθήκη ενός προληπτικού εργαλείου στη διαδικασία θα επιταχύνει τη διάσπαση των αλυσίδων μετάδοσης του ιού, στοχεύοντας σε ανθρώπους που έχουν έρθει σε επαφή με ασθενείς, καθώς και σε εργαζομένους πρώτης γραμμής.
-Πως μπορεί να χρησιμοποιηθεί καλύτερα αυτό το νέο εργαλείο;
Τώρα που γνωρίζουμε ότι το εμβόλιο δρα, θα πρέπει οπωσδήποτε να χορηγηθεί το συντομότερο δυνατό στους ανθρώπους που το χρειάζονται περισσότερο ώστε να σπάσουν οι υπάρχουσες αλυσίδες μετάδοσης του ιού. Για αυτό το λόγο η ευρεία εφαρμογή μιας στοχευμένης προσέγγισης που επικεντρώνεται σε εκείνους που κινδυνεύουν περισσότερο να μολυνθούν πρέπει να πραγματοποιηθεί άμεσα. Προτρέπουμε τις κυβερνήσεις στις χώρες που πλήττονται να αρχίσουν να χρησιμοποιούν αυτό το εμβόλιο το συντομότερο δυνατό, στο πλαίσιο της τρέχουσας δοκιμής.
-Πρέπει να πραγματοποιηθεί μια εκστρατεία μαζικού εμβολιασμού στις χώρες που έχουν πληγεί;
Προς το παρόν, η επιδημία εντοπίζεται σε συγκεκριμένα σημεία στην πληγείσα περιοχή. Αυτό σημαίνει ότι θα ήταν πιο λογικό να επικεντρώσουμε την προσπάθεια και τους πόρους μας στο να εμβολιάσουμε ανθρώπους που βρίσκονται κοντά στους ασθενείς και στους εργαζόμενους πρώτης γραμμής. Αυτοί είναι οι άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο να προσβληθούν από την ασθένεια και για αυτό πρέπει να αντιμετωπιστούν ως επείγοντα περιστατικά.
-Πως συμμετείχαν οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα στη δοκιμαστική διαδικασία;
Σπάνια οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα εμπλέκονται σε κλινικές δοκιμές, αλλά λαμβάνοντας υπόψη μας την τεράστια διάσταση της κρίσης και τη θέση μας στην πρώτη γραμμή του αγώνα κατά του Έμπολα, πήραμε την απόφαση να συμμετάσχουμε. Στη Γουινέα έχουμε ήδη εμβολιάσει 1.200 εργαζομένους πρώτης γραμμής στην πρώτη φάση της δοκιμής και τώρα, που τα προκαταρκτικά αποτελέσματα για την αποτελεσματικότητα είναι γνωστά, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είμαστε αποφασισμένοι να διευρύνουμε τον εμβολιασμό, να ενθαρρύνουμε και να συμβάλουμε σε παρόμοιες δοκιμές στη Σιέρα Λεόνε και τη Λιβερία.
-Πρόκειται αυτό να αλλάξει την ανταπόκριση των Γιατροί Χωρίς Σύνορα στις πληγείσες χώρες;
Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά και θα πρέπει οπωσδήποτε το εμβόλιο να διατεθεί το συντομότερο δυνατό σε ομάδες που βρίσκονται σε κίνδυνο. Είναι όμως και κρίσιμης σημασίας να συνεχίσουμε να εργαζόμαστε σε όλους τους τομείς ανταπόκρισης στον Έμπολα, συμπεριλαμβανομένης της ανίχνευσης των επαφών, την αγωγή υγείας και της απομόνωσης των ασθενών.
Όσο για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, αυτοί συνεχίζουν να είναι παρόντες και να προσφέρουν όπου υπάρχει ανάγκη. Στη Γουινέα, στη Λιβερία, στη Σιέρα Λεόνα κα. Και η καθημερινότητά τους, δίπλα σε ασθενείς, συγγενείς ασθενών, άλλων εθελοντών είναι κάπως έτσι...