Καθώς αεροσκάφη της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας έχουν αναλάβει δράση στη Συρία στηρίζοντας το καθεστώς Άσαντ, ενώ ιρανικές δυνάμεις πλαισιώνουν τον συριακό στρατό, εν όψει ευρείας κλίμακας χερσαίας επιχείρησης, ο εμφύλιος πόλεμος στη Συρία φαίνεται να εισέρχεται σε μια νέα καμπή, με τον κόσμο να παρακολουθεί με ανησυχία, καθώς στην πολυετή σύγκρουση φαίνονται να συμμετέχουν πλέον πολλές δυνάμεις – και δεν φαίνεται να είναι απόλυτα ξεκάθαρο το ποιος χτυπάει ποιον και ποιον όχι, κάτι που αποτελεί εκ των πραγμάτων «συνταγή» η οποία μπορεί να έχει καταστροφικά αποτελέσματα.
Η εισαγωγή του παράγοντα της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας στην εξίσωση είναι άγνωστο ακόμα αν θα αποτελέσει ένα πραγματικό «game changer», που θα γείρει αποφασιστικά την πλάστιγγα της αναμέτρησης υπέρ του Άσαντ και των συμμάχων του στη σύγκρουση με το ISIS (και τους ακραίους ισλαμιστές γενικότερα, όπως το Μέτωπο Αλ Νόσρα και άλλες αντίστοιχες οργανώσεις) και τους Σύριους αντικαθεστωτικούς (που σε κάποιες περιπτώσεις πολεμούν κατά των τζιχαντιστών και σε κάποιες άλλες συνεργάζονται μαζί τους). Σε αυτό το πλαίσιο, αξίζει να εξεταστούν οι δυνατότητες της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας εν γένει, και της δυνάμεών της που έχουν συγκεντρωθεί στην περιοχή.
Μείγμα παλαιού και νέου
Η συνολική ισχύς της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας, «κληρονόμου» της άλλοτε κραταιάς Κόκκινης Αεροπορίας του Ψυχρού Πολέμου ανέρχεται, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία του GlobalFirePower.com, σε 3.429 αεροσκάφη (σταθερών και μη πτερύγων), από κάθε κλάδο. Αυτά περιλαμβάνουν 769 καταδιωκτικά/ αναχαιτιστικά, 1.305 αεροσκάφη δίωξης βομβαρδισμού και βομβαρδισμού , 1.120 ελικόπτερα, 462 επιθετικά ελικόπτερα και 1.083 μεταγωγικά.
Όσον αφορά στα διαθέσιμα μέσα, πρόκειται για έναν συνδυασμό πεπαλαιωμένων σκαφών της εποχής του Ψυχρού Πολέμου και νεότερων μοντέλων, με ιδιαίτερη έμφαση/ προσοχή να έχει δοθεί στον κλάδο των μαχητικών, που περιλαμβάνουν MiG-29, MiG-31, Su-27, Su-30 και Su-35. Στα αεροσκάφη δίωξης βομβαρδισμού και βομβαρδισμού τα πράγματα δείχνουν κάπως πιο αναχρονιστικά, με το μεγαλύτερο μέρος του στόλου να αποτελείται από αεροσκάφη της σοβιετικής περιόδου (Su-24, Su-25, TU-22M, TU-95, TU-160), χωρίς όμως να απουσιάζουν νεότερα μοντέλα (Su-34). Ο τομέας των ελικοπτέρων αποτελεί παρόμοιο «ψηφιδωτό», με σύγχρονα επιθετικά ελικόπτερα όπως το Ka-52 και το Mi-28, αλλά και παλαιότερα (και αξιόπιστα, σε αρκετές περιπτώσεις), μοντέλα, όπως το Mi-24 και το Mi-35. Όσον αφορά στα γενικής χρήσης/ μεταγωγικά ελικόπτερα, ο κύριος όγκος των ελικοπτέρων αποτελείται από παλαιά Mi-8, Mi-17 και Mi-171, καθώς ικανό αριθμό από Mi-26 (το μεγαλύτερο και ισχυρότερο μεταγωγικό ελικόπτερο παραγωγής στον κόσμο).
Τι υπάρχει στη Συρία
Οι ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις στη Συρία, σύμφωνα με το υπουργείο Άμυνας της χώρας, περιλαμβάνουν 50 πολεμικά αεροσκάφη και ελικόπτερα, που περιλαμβάνουν Su-24M και Su-25, για χρήση εναντίον στόχων εδάφους, ενώ παλαιότερες αναφορές και φωτογραφίες υπέδειξαν την παρουσία και πιο μοντέρνων Su-34 και Su-30. Όπως ανέφερε στο BBC ο Μάικλ Κόφμαν, αναλυτής της CNA Corporation, η Ρωσία έχει στη Λατάκια περίπου 34 αεροπλάνα: 12 Su-25, 12 Su-24M2, 4 Su-30SM και 6 Su-34.
Τι μπορεί να κάνει η ρωσική αεροπορική ισχύς στη Συρία
Πολλές δυτικές αναφορές και εκτιμήσεις σχετικά με τα ρωσικά αεροπορικά πλήγματα έκαναν λόγο για ανακρίβεια στις αεροπορικές επιθέσεις, καθώς και για χτυπήματα που προκάλεσαν απώλειες αμάχων – ισχυρισμούς που η ρωσική ηγεσία απορρίπτει. Σε κάθε περίπτωση, η σύνθεση της ρωσικής αεροπορικής δύναμης, όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, είναι χαρακτηριστική των προθέσεων της Μόσχας στην περιοχή, στην πρώτη στρατιωτική επέμβαση της χώρας πέρα από τα σύνορά της μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Το Su-25, αν και παλαιό (σοβιετικής προέλευσης), θεωρείται ως μια ιδιαίτερα αξιόπιστη πλατφόρμα, με εξειδίκευση στην στενή αεροπορική υποστήριξη χερσαίων δυνάμεων, που έπαιξε σημαντικό ρόλο και στην Τσετσενία, καθώς και τον πόλεμο με τη Γεωργία. Ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε ρόλο close air support, θεωρείται ευάλωτο σε χρήση φορητών αντιαεροπορικών πυραύλων, που πλέον είναι αρκετά διαδεδομένοι στη Συρία, φέρνοντας στον νου το οδυνηρό προηγούμενο του Αφγανιστάν. Σε αντίστοιχο πλαίσιο κινείται και το Su-24M2, την εκσυγχρονισμένη έκδοση ενός πιο «κλασικής» κοπής τακτικού βομβαρδιστικού της σοβιετικής περιόδου, με εύρος δυνατοτήτων όσον αφορά σε αποστολές προσβολής στόχων εδάφους- αλλά και πάλι, ένα παλαιό αεροσκάφος.
Τα δεδομένα αλλάζουν όσον αφορά στα Su-30SM και Su-34, που αποτελούν μοντέρνα μαχητικά πολλαπλών ρόλων, ικανά για επιχειρήσεις αέρος – αέρος και αέρος – εδάφους (υψηλής ακριβείας) στην περίπτωση του Su-30, και για επιχειρήσεις προσβολής στόχων εδάφους με υψηλή ακρίβεια στην περίπτωση του Su-34- χωρίς να απουσιάζει η δυνατότητα αυτοπροστασίας από εχθρικά μαχητικά. Η Συρία θα αποτελέσει το «βάπτισμα του πυρός» για τα δύο αυτά είδη μαχητικών.
Βεβαίως, οι δυνατότητες των ρωσικών δυνάμεων στη Συρία δεν είναι μόνο θέμα αεροσκαφών, αλλά και οπλισμού. Όπως επισημαίνει στο BBC ο Ντάγκλας Μπάρι, του International Institute for Strategic Studies, η ρωσική πολεμική αεροπορία γενικότερα δεν διαθέτει το εύρος των όπλων ακριβείας των δυτικών αεροποριών- ένα ζήτημα το οποίο έγινε φανερό το 2008, κατά τη διάρκεια του πολέμου με τη Γεωργία. Έκτοτε βέβαια η κατάσταση έχει βελτιωθεί, ωστόσο εξακολουθεί να υπάρχει απόσταση σε σχέση με τα προηγμένα ατρακτίδια στόχευσης των ΝΑΤΟϊκών αεροσκαφών, καθώς τα Su-25 και Su-24 δεν διαθέτουν τέτοια μέσα. Επίσης, αν και έχουν αποσταλεί κάποια drones, η Ρωσία δεν διαθέτει τις ίδιες δυνατότητες όσον αφορά στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη παρακολούθησης/ αναγνώρισης που έχουν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, για παράδειγμα, ούτε την αντίστοιχη τεχνογνωσία και εμπειρία όσον αφορά στη στενή συνεργασία σύγχρονων αεροπορικών και χερσαίων δυνάμεων.
Ακόμα και με αυτά τα μειονεκτήματα σε σχέση με τις δυτικές αεροπορίες ωστόσο, οι ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν μια αποτελεσματική εκστρατεία στη Συρία- και έχουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα σε σχέση με την θεωρούμενη ως αναποτελεσματική αεροπορική εκστρατεία της Δύσης στη χώρα: τη συνεργασία με μια αξιόπιστη χερσαία δύναμη, τον συριακό στρατό. Ακόμα και στη σημερινή εποχή, όπου υπάρχει η διαδεδομένη αντίληψη ότι «η αεροπορία νικά, ο στρατός κατακτά», στη Συρία έχει αποδειχθεί ότι η αεροπορική ισχύς από μόνη της, χωρίς τη συνεργασία με ικανές (ποιοτικά και ποσοτικά) χερσαίες δυνάμεις, δεν αρκεί για να συντρίψει τους τζιχαντιστές. Ο συριακός στρατός, ακόμα και μετά από χρόνια πολέμου, παραμένει ισχυρή και εμπειροπόλεμη δύναμη, και με νέο ρωσικό εξοπλισμό και ρωσική αεροπορική στήριξη, είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τόσο τους τζιχαντιστές όσο και τους αντικαθεστωτικούς. Επίσης, η συνεργασία με τις κυβερνητικές δυνάμεις σημαίνει ότι, ακόμα και αν οι ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις δεν έχουν τα μέσα συλλογής πληροφοριών που διαθέτουν π.χ. οι ΗΠΑ (drones, δορυφόρους κλπ), υπάρχουν πάντα τα δίκτυα πληροφοριών των συριακών υπηρεσιών πληροφοριών και του στρατού, που μάχονται «εντός έδρας»- εξαιρετικά πολύτιμα, ειδικά από τη στιγμή που η Ρωσία έχει φανεί πρόθυμη να πλήξει και άλλους αντιπάλους της συριακής κυβέρνησης, πέραν του ISIS.
Εν κατακλείδι, οι ρωσικές αεροπορικές δυνάμεις που βρίσκονται στη Συρία μπορεί να μην είναι σε θέση και μόνο με τη δραστηριότητά τους να «σαρώσουν» τους εχθρούς του Άσαντ. Ωστόσο, φαίνονται αρκούντως επαρκείς για να τον κρατήσουν στον πόλεμο, αλλάζοντας τα δεδομένα υπέρ του και βοηθώντας τον να ανακτήσει μέρος του χαμένου εδάφους, κερδίζοντας πολύτιμο χρόνο και ανοίγοντας δρόμο για τις εξελίξεις που επιδιώκει ο πρόεδρος Πούτιν, που επιθυμεί η πολιτική μετάβαση στην «επόμενη ημέρα» στη Συρία να γίνει με τη συμμετοχή του Άσαντ- κάτι με το οποίο διαφωνεί η Δύση.