Οι φυλακές της Χίου, ένα μικρό κτίριο μέσα στα όρια του οικιστικού ιστού της πόλης, θα μπορούσαν να ονομάζονται και «φυλακές των διακινητών»- όσοι συλλαμβάνονται στη Μυτιλήνη, τη Χίο και τη Σάμο θα «περάσουν» από εκεί. Παραδοσιακά οι περισσότεροι έγκλειστοι του σωφρονιστικού καταστήματος της Χίου βρίσκονταν εκεί για υποθέσεις ναρκωτικών- τα τελευταία δύο χρόνια όμως ο αριθμός των διακινητών έχει πολλαπλασιαστεί. Σήμερα, από τους 151 κρατούμενους, οι 61 (40 Τούρκοι, 12 Ουκρανοί και 9 Σύριοι) είναι καταδικασμένοι με βαριές ποινές (ή κατηγορούνται) για παράνομη διακίνηση ανθρώπων.
Όταν πήραμε την άδεια από το Υπουργείο Δικαιοσύνης να μπούμε μέσα στη φυλακή, να μιλήσουμε και να φωτογραφίσουμε όσους από τους κρατούμενους διακινητές το επιθυμούν, περίμενα ότι θα «πέσω σε τοίχο». Κι όμως, 9 από αυτούς τους ανθρώπους- οι περισσότεροι με πολυετείς καθείρξεις στην πλάτη- δέχτηκαν να μας μιλήσουν.
Οι συνεντεύξεις που θα διαβάσετε πραγματοποιήθηκαν στο λιτό γραφειάκι του διευθυντή, κάτω από μια εικόνα του Ιησού, με φόντο τον λευκό τοίχο. Στο δωμάτιο ήμασταν μόνοι μας- παρουσία μόνο του μεταφραστή. Ο σοφρονιστικός υπάλληλος παρέμενε, φρουρός, έξω από την πόρτα.
Στις συνεντεύξεις αρκετά πράγματα επαναλαμβάνονται, σαν κοινές παράμετροι όλων των «πορτρέτων». Όλοι τους Τούρκοι, νέοι άνθρωποι οι περισσότεροι, χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Μεταξύ τους αποκαλούνται «καπετάνιοι»- είναι οι άνθρωποι που οδηγούσαν τις βάρκες των προσφύγων- αλλά οι περισσότεροι τεχνηέντως επικαλούνται την ιδιότητα του «θαλασσινού», σε μια προσπάθεια να φανούν ως αυτοί που φρόντιζαν για ένα ασφαλές ταξίδι. Στην πραγματικότητα μόνο 3 από αυτούς είχαν επαγγελματική σχέση με τη θάλασσα.
Όλοι τους ισχυρίζονται ότι συνελλήφθησαν στο πρώτο τους ταξίδι, ότι δεν είχαν ξαναπροσπαθήσει να «κονομήσουν» με αυτόν τον τρόπο- ότι είναι ο «τελευταίος τροχός της αμάξης», ότι δε γνωρίζουν παρά ελάχιστα για τους οργανωτές των δουλεμπορικών κυκλωμάτων, ότι δεν ήξεραν τη βαρύτητα της πράξης τους και ότι έχουν δώσει όσες πληροφορίες είχαν στις ελληνικές αρχές. Οι περισσότεροι, ακόμη και κάποιοι των οποίων η υπόθεση δεν έχει εκδικαστεί, παραδέχονται την ενοχή τους.
Πήραμε την ιστορία του καθενός. Αλήθεια ή ψέματα; Και σε ποια σημεία; Ο καθένας θα σχηματίσει την άποψή του. Εμβόλιμα στα κείμενα των συνεντεύξεων σημειώνω παραμέτρους του φαινομένου της διακίνησης ανθρώπων, όπως προκύπτουν από τη δημοσιογραφική έρευνα ή τον κοινό νου... Δε διεκδικώ το αλάθητο όταν διερωτώμαι ή αμφισβητώ τα λεγόμενά τους- κάποιοι άλλωστε δεν έχουν καταδικαστεί και το «τεκμήριο αθωότητας» πρέπει να παραμένει σεβαστό. Απομαγνητοφωνόντας τις ώρες των συνεντεύξεων στην Αθήνα κατέληξα πάντως στο «γιατί» δέχτηκαν να μας μιλήσουν. Ορισμένοι ήθελαν απλώς να πούνε την ιστορία τους, ίσως με ελάχιστες αποκλίσεις από την απόλυτη αλήθεια.
Παραδέχονται την ενοχή τους, όμως, θεωρούν την ποινή δυασανάλογη του αδικήματός τους. Διατρανώνουν ότι είναι ο «τελευταίος κρίκος» μιας πολυπλόκαμης αλυσίδας που καταλήγει σε λίγα «μεγάλα αφεντικά» , εκατομμυριούχους μαφιόζους που παραμένουν αθέατοι στην πολυτελή "σκιά" που αγοράζουν. Κάποιοι άλλοι, ένιωσα πως έκαναν πρόβα της υπερασπιστικής γραμμής τους ενώπιον του δικαστηρίου- κι ας τους εξήγησα πως δεν είμαι δικαστής, ούτε αστυνομικός ή δικηγόρος, παρά μόνο θα μεταφέρω πιστά όσα μου είπαν, δίχως να τους διαπομπεύσω.
Είμαι υποχρεωμένος να τους ευχαριστήσω, που δέχτηκαν να με συναντήσουν και με εμπιστεύτηκαν, έναν Έλληνα δημοσιογράφο. Τους εύχομαι να εκτίσουν τις ποινές τους με αξιοπρέπεια- και να αντιπαρατεθούν τελειωτικά με τις διαψευσμένες ελπίδες, τις χαμένες ζωές, τους πειρασμούς πέρα από κάθε ανθρώπινη ηθική- τους δαίμονές τους, κυρίως.
1. Ονούρ Ερσοζ (Onur Ersoz).
Ο Ονούρ Ερσοζ είναι 33 χρονών- συνελήφθη στη Μυτιλήνη, στις 04/06/2013 και «έφαγε» 49 χρόνια. Στις 9 Δεκεμβρίου η υπόθεσή του θα εκδικαστεί στο Εφετείο- αν δεν αλλάξει κάτι σημαντικά, θα περάσει τα υπόλοιπα 10- 12 χρόνια στη φυλακή. Στη συνέντευξη φορούσε ένα t- shirt με εξωτικό «θέμα» και τη φράση “follow your dreams”...
«Με συνέλαβαν 500 μέτρα από τις ακτές της Μυτιλήνης- οδηγούσα ένα εξάμετρο ταχύπλοο με μηχανή 475 ίππων και μετέφερα 23 πρόσφυγες», μου λέει. Ο Ονούρ είναι επαγγελματίας ναυτικός- «καπετάνιος» λέει ο ίδιος- εργαζόταν σε ρυμουλκό στο λιμάνι της Σμύρνης.
Χρωστούσα χρήματα- ένας τύπος που δουλεύαμε μαζί μου είπε ότι είναι εύκολη δουλειά και με καλά λεφτά. Δέχτηκα γιατί σε μια νύχτα θα ξόφλαγα όλα μου τα χρέη- 3 δρομολόγια θα έκανα εκείνο το βράδυ και για καθένα η ταρίφα είναι 3.000 δολάρια, 9 χιλιάρικα την ίδια νύχτα. Το σκάφος ήταν γρήγορο και η απόσταση μικρή, μου φάνηκε εύκολο. Όταν δέχτηκα με πήγαν στο σημείο- έτσι το λένε, The Point, χωρίς παραπάνω λεπτομέρειες- και μου έδειξαν το σκάφος. Οι άνθρωποι (πρόσφυγες) ήταν ήδη εκεί. Το μόνο που είχα να κάνω ήταν να τους περάσω απέναντι- τα υπόλοιπα ήταν ήδη οργανωμένα.
Σου έδωσαν οδηγίες;
Είμαι καπετάνιος, ξέρω τη θάλασσα και η Μυτιλήνη είναι απέναντι, δε χρειαζόταν να μου πούνε πολλά, ήξερα τι να κάνω. Μία είναι η οδηγία- «άφησέ τους όπου μπορείς και γύρνα πίσω».
Τι είδους άτομο σε προσέγγισε;
Ένας που ήξερε κάποιον άλλο... Δεν είναι κι αυτοί «αφεντικά», αυτά είναι συνήθως στην Κωνσταντινούπολη και έχουν ανθρώπους για τη δουλειά, περιφερειακά μέλη που ο ρόλος τους είναι να εντοπίζουν ανθρώπους σε ανάγκη και να τους «στρατολογούν». Δε γνωρίζεις ποτέ τους οργανωτές, ποτέ δεν έρχεσαι σε επαφή μαζί τους. Στο «Σημείο» συνάντησα και ένα άλλο μέλος του κυκλώματος που δεν έμαθα ούτε το όνομά του.
Είχες ξανακάνει το «πέρασμα»;
Όχι, ήταν η πρώτη μου τέτοια «δουλειά». Η γυναίκα μου ήταν έγκυος και τώρα έχω ένα παιδί που δεν έχω συναντήσει ποτέ μου. Αισθάνομαι θύμα, αλήθεια. Αν κάνεις αυτή τη «δουλειά» δέκα φορές, ναι, είσαι άπληστος, αλλά με έγκυο γυναίκα και χρέη... Τα κυκλώματα «μυρίζονται» την ανάγκη σου, είναι σαν τσακάλια... Μιλάνε γλυκά, υπόσχονται ότι θα πληρώσουν τα χρέη σου. Και όλοι θέλουν μια καλύτερη ζωή- οι πρόσφυγες γι’ αυτό μπαίνουν στις βάρκες. Κι εμείς το ίδιο θέλουμε- δεν το κάνουμε για την πλάκα μας, ούτε για τη «μεγάλη ζωή», με πόρνες και ναρκωτικά. Και από την «μαφία» μας λένε ότι και να μας πιάσουν, σε 3 μήνες θα είμαστε «έξω», πίσω στην Τουρκία.
Δεν ειχες υπόψη σου την ποινή που διακινδύνευες όταν δέχτηκες;
Στην Τουρκία 49 χρόνια «τρως» αν σκοτώσεις 2- 3 ανθρώπους. Όχι, δεν ήξερα. Αν με έπιαναν δεύτερη φορά, ας μου έριχναν και ισόβια.
Μετάνιωσες;
Ναι. Έβαλα όλους αυτούς τους ανθρώπους σε μια βάρκα για να τους μεταφέρω παράνομα σε μια άλλη χώρα- δεν είναι σωστό, αναλαμβάνεις πολλά ρίσκα με τις ζωές τους. Η βάρκα μπορεί να βουλιάξει, πολλά κακά μπορούν να συμβούν. Το πιο σημαντικό όμως είναι που βάζεις τον εαυτό σου σε κίνδυνο, ενώ οι δικοί σου σε περιμένουν. Τώρα δε θα το έκανα- όχι για 3.000$, ούτε για 300.000. Αλλά κανείς δεν πρέπει να ξεχνά ότι είμαστε ο τελευταίος κρίκος της αλυσίδας- τα μεγάλα αφεντικά τα βρίσκεις στην Κωνσταντινούπολη, στο Zeytinburnu, στο Τοπ Καπί, στο Aksarray.
Πως ένιωσες όταν είδες τους πρόσφυγες;
Φοβήθηκα, έπαιρνα ένα ρίσκο. Αλλά αυτοί οι άνθρωποι ήταν χαρούμενοι, γιατί θα περνούσαν στην Ευρώπη. Γελούσαν. Μετά τη σύλληψή μου, με αγκάλιαζαν και με ευχαριστούσαν που τους έφερα, ήταν ευτυχισμένοι. Μέσα στη βάρκα υπήρχε κι ένα μωρό- ξέρεις που; Κρυμμένο σε μια τσάντα. Το αντιλήφθηκα στο σκάφος του λιμενικού- και τρελάθηκα... δεν είχα πάρει χαμπάρι. Αν έβλεπα τη μάνα του να το κρατάει στην αγκαλιά, θα την πρόσεχα περισσότερο, δεν ξέρω γιατί το έκανε. Και θέλω να σου πω κάτι «μπέσα»- όσοι πνίγονται δεν έχουν «καπετάνιο», οδηγούν μόνοι τους τη βάρκα, ενώ δεν ξερουν να την κουμαντάρουν. Και ποιος είναι πράγματι υπεύθυνος για τους θανάτους αυτών των ανθρώπων- όλοι ξέρουν τι συμβαίνει, ότι ταξιδεύουν με αυτές τις βάρκες από την Τουρκία στην Ελλάδα, στην Ιταλία, για να γλιτώσουν από τον πόλεμο. Γιατί δεν τους βοηθάνε επίσημα; Γιατί δεν ανοίγουν τα σύνορα για αυτούς;
Δε θεωρείς ότι έκανες κάτι κακό;
Εγκληματούμε, ναι. Αλλά δε σκοτώνουμε. Αν δούμε ότι έχει φουρτούνα, ότι η βάρκα δεν είναι σε καλή κατάσταση, δε φεύγουμε. Ξέρεις, όλοι φοράνε σωσίβιο εκτός από εμάς. Θέλουμε να πεθάνουμε; Όχι βέβαια. Λοιπόν, κατά κάποιον τρόπο, τους βοηθάμε. Υπάρχει σε αυτές τις φυλακές, καταδικασμένος ως διακινητής, ένας Σύριος που στο «πέρασμα» έχασε 7 μέλη της οικογένειας του. Είναι δουλέμπορος αυτός ο άνθρωπος; Τους έπνιξε με σκοπό το κέρδος; Ακούει κανείς; Καταλαβαίνει;
Σύμφωνα με τον Ονούρ το Λιμενικό «δέρνει άσχημα τους καπετάνιους». «Ενός του έσπασαν τη μύτη, σε άλλους χέρια, πλευρά- είμαστε σε μια ξένη χώρα, δε μιλάμε τη γλώσσα, δεν ξέρουμε τα δικαιώματά μας- και μας χτυπάνε. Εμένα με είχαν δεμένο με τις χειροπέδες και μου έριχναν ζεστό καφέ στο πρόσωπο», μου λέει.
Τι είδους ερωτήσεις κάνει το Λιμενικό;
Δε ρωτάνε πολλά, απλώς χτυπάνε. Δε γίνεται καμιά σοβαρή έρευνα, «πόσους μετέφερες;», αυτό...
Δε σου ζητήθηκαν τα ονόματα αυτών που σε «έβαλαν» στη «δουλειά»;
Ναι, τα έδωσα. Δε χρειαζόταν να με χτυπήσουν.
Δε φοβήθηκες τις συνέπειες;
Όχι. Στην Τουρκία τους ξέρουν αυτούς τους ανθρώπους (στα κυκλώματα). Αν ήθελαν θα το σταματούσαν όλο αυτό. Αλλά τότε όλοι αυτοί οι άνθρωποι θα εγκλωβίζονταν εκεί και θα είχε η Τουρκία το μεγάλο πρόβλημα. Η τουρκική αστυνομία και ακτοφυλακή απλώς κλέινουν τα μάτια τους, δεν ενδιαφέρονται. Γιατί τότε το πρόβλημα θα ήταν δικό τους, ενώ όλοι αυτοί οι άνθρωποι (οι πρόσφυγες) θέλουν απλώς να «περάσουν»- κανείς δε θέλει να μείνει στην Τουρκία ή την Ελλάδα.
2. Ferhat Oktay
Ο Ferhat Oktay είναι 27 χρονών, από το Edirne (Ανδριανούπολη) της ανατολικής Θράκης. Συνελήφθη τον Αύγουστο του 2012 και καταδικάστηκε σε 25ετή κάθειρξη. «Πέρασα και το Εφετείο, είναι η τελική ποινή. Θα μείνω μέσα άλλα 10- 12 χρόνια. Δεν υπάρχει καμιά ελπίδα για μένα», μου λέει.
Είχα μόλις τελειώσει τη στρατιωτική μου θητεία, ήμουν άνεργος, έψαχνα για δουλειά. Ένας φίλος μου είπε ότι υπάρχει αυτή η «δουλειά», ότι δε θα ασχοληθώ καθόλου με τους «επιβάτες» και θα πάρω 3.000$ μόλις επιστρέψω. Ήταν το πρώτο ταξίδι μου. Με συνέλαβε το Λιμενικό ενώ επέστρεφα στην Τουρκία- είχα αφήσει 19 ανθρώπους στη Μυτιλήνη- και ήμουν μόνος μου στη βάρκα. Εμπειρία με τη θάλασσα δεν είχα ιδιαίτερη (δεν είναι ναυτικός).
«Από την Ανδριανούπολη με έφεραν οδικώς 3 μέλη του κυκλώματος, άντρες (footsoldiers) του “big boss”- με πήραν από το σπίτι μου και με πήγανε στο «Σημείο». Δεν ήξερα κανέναν τους, παρά μόνο τον ενδιάμεσο που μας έφερε σε επαφή», μου λέει. «Κατά τη διαδρομή δε μιλούσαν πολύ, ήταν ένα ήσυχο, σιωπηλό ταξίδι. Δεν έδωσαν καμιά προσωπική τους πληροφορία, απέφευγαν ακόμα και τα τηλεφωνήματα. “Μην ανησυχείς, γρήγορα θα είσαι πίσω”, αυτό επαναλάμβαναν. Δε μου αποκάλυπταν το ακριβές μέρος όπου μας περίμενε έτοιμη η βάρκα, με τους πρόσφυγες ήδη εκεί. Με άφησαν και έφυγαν».
Τι άνθρωποι ήταν στη βάρκα; Οικογένειες;
Δύο οικογένειες και μερικοί άνδρες μόνοι τους. Παιδιά δεν υπήρχαν. (αποφεύγουν να αναφέρουν παιδιά). Ξεκινήσαμε στις 3 τα ξημερώματα και με συνέλαβαν στις 8 το πρωί. Κανονικά το ταξίδι διαρκεί μια ώρα περίπου αλλά είχα προβλήματα με τη μηχανή.
Φοβήθηκες;
Φοβήθηκα ότι θα με πιάσουν. Αλλά δεν ήξερα την ποινή. Δε θα το έκανα αν γνώριζα πόσα χρόνια ρισκάρω. Και όταν βγήκα στη θάλασσα με τη βάρκα φορτωμένη, το είχα ήδη μετανιώσει. Το μόνο που σκεφτόμουν ήταν πως θα επιστρέψω και ότι δε θα το επιχειρούσα ξανά. Ήθελα μόνο να τελειώσω τη «δουλειά», να πάρω τα χρήματά μου και να γυρίσω σπίτι μου, να συνεχίσω τη ζωή μου.
Για τις ζωές που μετέφερες δεν ένιωθες ευθύνη;
Είχα και φόβο για τους ανθρώπους, ναι. Αλλά ήταν χαρούμενοι που έρχονταν στην Ευρώπη. Δε μπορούσαμε να επικοινωνήσουμε πολύ, ήταν όλοι Άραβες και κανείς δε μιλούσε τουρκικά. Αλλά όταν τους άφησα, με χαιρετούσαν, με αγκάλιαζαν.
«Δεν άξιζα αυτή την ποινή. Τρία χρόνια τώρα δεν έχω δει την οικογένεια μου», λέει. «Και ο χρόνος δεν περνάει με τίποτα... Δεν έχω χρήματα ούτε για δικηγόρο- μου όρισε έναν το δικαστήριο αλλά δεν έκανε τίποτα, μόνο τυπικά».
Το τουρκικό προξενείο σε έχει υποστηρίξει;
Ξέρεις τι μας λένε από το προξενείο όταν ζητάμε τη βοήθειά τους; «Μας ρωτήσατε πριν μπείτε στη βάρκα; Τι θέλετε τώρα;». Δε δίνουν δεκάρα για εμάς, κανείς δε δίνει δεκάρα. (όλοι υποστηρίζουν ότι ούτε τα κυκλώματα τους υποστηρίζουν, νομικά ή οικονομικά, μετά τη σύλληψή τους). Κανείς δε με βοήθησε- μου είπαν ότι αν πω την αλήθεια το δικαστήριο θα το εκτιμήσει, αλλά δε συνέβη έτσι.
Η οικογένειά σου πως αντέδρασε;
Αρχικά ήταν θυμωμένοι- αλλά είμαι παιδί τους. Δε γνώριζαν τίποτε- γιατί δε θα μου επέτρεπαν ποτέ να κάνω κάτι τέτοιο. Τώρα, πως να αντιδράσουν; Προσπαθούν να με υποστηρίξουν αλλά είναι μακριά.
3. Caner Bayram
«Ο πατέρας μου είναι εργολάβος και η οικογένειά μου σε καλή οικονομική κατάσταση. Σε μια άδεια μου από το στρατό, νοίκιασα ένα αυτοκίνητο και ενεπλάκη σε αυτοκινητιστικό- έπρεπε να πληρώσω αποζημίωση και επειδή ντρεπόμουν να ζητήσω τα χρήματα από τον πατέρα μου, έμπλεξα σε αυτή τη “δουλειά”. Τώρα ο πατέρας μου με επισκέπτεται στη φυλακή», μου λέει.
Είναι 27 χρονών, από το Αϊβαλί. Συνελήφθη από το Λιμενικό στις 14/04/ 2014 και πρωτόδικα «έφαγε» 34 χρόνια- μετέφερε 14 ανθρώπους από το Αϊβαλί στη Μυτιλήνη.
«Όταν μαθεύτηκε ότι χρειάζομαι “μετρητά”, ένας- που τον θεωρούσα φίλο μου- πρότεινε να κάνω αυτή τη δουλειά... “Θα πας, θα έρθεις και θα βγάλεις τρία χιλιάρικα”, έτσι μου είπε. Είχα μια καλή ζωή αλλά το κύκλωμα “πάτησε” σε μια δύσκολη στιγμή μου και με έστειλε εδώ».
Δεν τους ήξερες αυτούς τους ανθρώπους;
Το μόνο που ξέρω για αυτούς είναι ότι ήρθαν από την περιοχή της Σμύρνης στο Αϊβαλί, ειδικά για αυτή τη «δουλειά». Ο φίλος μου τους έδωσε το τηλέφωνό μου, συμφωνήσαμε, συναντηθήκαμε στην πόλη και με μετέφεραν στο «Σημείο».
«Δεν ήταν οι τύποι των ανθρώπων που θα έκανα παρέα», μου λέει. «Όταν είδα τους πρόσφυγες να ανεβαίνουν στη βάρκα, το μετάνιωσα. Τους είπα ότι δε θα το κάνω, ήθελα να φύγω. Αλλά με μετέπεισαν- μου έλεγαν ότι αυτό δεν είναι κανά έγκλημα, ότι δεν τιμωρείται. Και με κατάφεραν.
Δε δέχτηκα όμως να μεταφέρω όλους τους ανθρώπους- ήταν 30, η βάρκα ήταν παλιά και δε χωρούσαν όλοι τους. Τους είπα (στους οργανωτές) ότι θα πάρω μόνο τους μισούς και ας έστελναν τους υπόλοιπους με κάποιον άλλο. Έμοιαζαν (οι πρόσφυγες) με μια μεγάλη οικογένεια, συγγενείς και φίλοι φαινόντουσαν. Το κύκλωμα ήθελε να ξεκινήσουμε μες στη νύχτα αλλά περίμενα να ξημερώσει. Φύγαμε στις 7 το πρωί και σε μισή ώρα ήμασταν στη Μυτιλήνη- τους άφησα και με συνέλαβε η ακτοφυλακή, μόνο μου στη βάρκα, ενώ επέστρεφα.
Πως ένιωθες στη διάρκεια του «περάσματος»;
Μου έδιναν τσιγάρο, ήθελαν να μοιραστούν το φαγητό τους μαζί μου.. Εγώ ήθελα απλά να κάνω τη δουλειά γρήγορα και χωρίς να κινδυνεύσουν, ήμουν προσεκτικός, τόσο για αυτούς, όσο και για μένα. Αν πνιγούν, θα πνιγώ κι εγώ- αν επιβιώσω, θα επιβιώσουν και αυτοί, μόνο αυτό σκεφτόμουν.
Η στιγμή της σύλληψής σου;
Πήγαινα αργά, με 10 μίλια/ ώρα. Και σταμάτησα αμέσως. Όταν ανέβηκαν στη «βάρκα», ένα 12μ. σκάφος τύπου γιωτ, μου πέρασαν χειροπέδες και με χτύπησαν με όπλο στο κεφάλι. Εγώ νόμιζα ότι η ποινή μου θα ήταν μικρή και αμέσως παραδέχτηκα την ενοχή μου. “I did it, i did it”, τους έλεγα.
«Τα μέλη του κυκλώματος δεν περίμεναν ότι θα γυρίσω», λέει. «Αφού με συνέλαβαν έμαθα ότι το σκάφος που μου είχαν δώσει ήταν κλεμμένο. Όταν τους είπα ότι θα πάρω μόνο τους μισούς, δε με πίεσαν παραπάνω γιατί κατάλαβαν ότι ήμουν έτοιμος να τα παρατήσω. Τελικά με γάμησαν, ήθελαν να συλληφθώ».
Δε φοβήθηκαν μήπως αποκαλυφθούν;
Δίνεις ένα όνομα από αυτούς στην Ελλάδα... – δεν φτάνει ποτέ στην Τουρκία. Και οι Τούρκοι δεν κάνουν τίποτα, κανείς δεν αγγίζει τα κυκλώματα τελικά. Αντί να μας χώνουν φυλακή για τόσα χρόνια, γιατί δεν ανταλλάσσουν πληροφορίες;
Σου ζητήθηκαν ονόματα;
Ναι, υπήρχε μεταφραστής και του έδωσα το όνομα του τύπου που με έμπλεξε. Δεν ήξερα και κάτι άλλο. Ο μεταφραστής μου είπε ότι το δικαστήριο θα το εκτιμήσει, ότι σε έξι μήνες θα έχω αποφυλακιστεί- μάλλον έτσι λέει σε όλους.
4. Ertan Demir
Ο Ερτάν Ντεμίρ, 34 χρονών, συνελήφθη στις 23/ 09/ 2015- μετέφερε 10 πρόσφυγες από τα μικρασιατικά παράλια του Assos, στη Μυτιλήνη. Δεν είναι ναυτικός, η περιοχή του (Balikesir) απέχει περίπου 100 χμ. από τη θάλασσα. Λέει, όμως, γελώντας, ότι ξέρει από βάρκες γιατί έκανε «ρομαντικές βαρκάδες» με ωραίες γυναίκες... Αστειεύεται κιόλας.
«Άνοιξα μια επιχείρηση με την πρώην σύντροφό μου και αποτύχαμε. Βρέθηκα να χρωστάω. Έπιασα δουλειά σε ένα εστιατόριο όπου σύχναζαν μέλη των κυκλωμάτων και κάποιος φίλος μου είπε ότι διαρκώς αναζητούν ανθρώπους για να περάσουν τους πρόσφυγες στην Ελλάδα. Η πληρωμή μου θα ήταν 3.000$», μου λέει.
Δεν πήρες τα χρήματα;
Όχι. Αν επιστρέψεις, συνήθως πληρώνεσαι. Αν σε συλλάβουν, οι οργανωτές αλλάζουν τηλέφωνο και εξαφανίζονται. Πολλοί κυκλοφορούν ήδη με ψεύτικες ταυτότητες και συστήνονται με άλλα ονόματα- δεν είναι εύκολο να τους βρεις.
Πως σε έπεισαν;
Με τα χρήματα. Και λέγοντάς μου ότι και αν ακόμα συλληφθώ, σε 3 μηνες θα με έχουν απελάσει πίσω στην Τουρκία. Δεν είχα βρεθεί ποτέ στην Ελλάδα και δεν είχα ιδέα για τους νόμους σας.
Στα τουρκικά media δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις ποινές που η ελληνική νομοθεσία προβλέπει;
Όχι, θα έπρεπε αλλά δεν υπάρχουν. Ρεπορτάζ για τους πρόσφυγες γίνονται καθημερινά αλλά δεν ασχολούνται με αυτή την παράμετρο.
Μου ζητάει να κάνω γνωστή την ιστορία του, ώστε άνθρωποι που βρίσκονται σε ανάγκη να μην κάνουν αυτή τη «δουλειά». «Δε γινόμαστε πλούσιοι. Μια φορά την κάνουμε», λέει.
Ο ίδιος, αυτή τη μία και μοναδική φορά που αποδεχεται (όπως όλοι τους) ότι αποπειράθηκε το δρομολόγιο, μετέφερε 8 άνδρες και 2 γυναίκες. «Τους είχα πει (στο κύκλωμα) ότι δε θα πάρω μαζί μου παιδιά. Το ταξίδι διήρκησε 15 λεπτά- τον συνέλαβε το Λιμενικό γύρω στις 9 το πρωί, μόνο του στο σκάφος, ενώ επέστρεφε.
Πως ένιωθες έναντι των προσφύγων που μετέφερες;
Κοίτα, οι άνθρωποι αυτοί είναι χαριούμενοι που φεύγουν αλλά ταυτόχρονα και φοβιοσμένοι ότι κάτι κακό μπορεί να τους συμβεί. Κάποιοι βλέπουν πρώτη φορά θάλασσα, κάποιοι δεν ξέρουν κολύμπι. Τους ζήτησα να φορέσουν τα σωσίβια τους και καθησυχάστηκα όταν είδα τη βάρκα- τελευταία στιγμή πριν φύγουμε- που ήταν 5 ½ μέτρα και τουλάχιστον χωρούσαν άνετα.
Ονόματα συνεργατών σου ζητήθηκαν;
Όχι- με χτύπησαν τόσο πολύ πριν ρωτήσουν οτιδήποτε, που φοβήθηκα να παραδεχτώ ότι είμαι ένοχος. Σε σένα είναι η πρώτη φορά που αποδέχομαι την κατηγορία- φοβόμουν ότι θα φάω πολύ ξύλο.
Τώρα τι περιμένεις;
Να οριστεί το δικαστήριο μου, δεν ξέρω πότε. Και εκεί θα παραδεχτώ ότι διέπραξα το αδίκημα.
Και τι σκέφτεσαι;
Τον θάνατο. Πως και πότε θα έρθει.
Είσαι τόσο απελπισμένος;
Ναι, οι περισσοτεροι εδώ είμαστε...
5. Coskun Bas
O Coskun Bas είναι 34 χρονών, οδηγός λεωφορείου, από την Κωνσταντινούπολη. Είναι «μέσα» από τις 06/07/ 2015, οπότε συνελήφθη την ώρα που «αποβίβαζε» 16 πρόσφυγες στη Μυτιλήνη.
«Έχω έναν γιο 9 χρονών που έπρεπε να εγχειριστεί. Και ήμουν ήδη με χρέη. Ένας συνάδελφός μου κάλεσε αυτούς τους ανθρώπους (τα κυκλώματα), τους είπε ότι κάποιος από τη δουλειά του χρειάζεται άμεσα χρήματα και ένας από τους άνδρες του «μεγάλου αφεντικού» ήρθε σε επαφή μαζί μου. Τα περιφερειακά μέλη που «ψαρεύουν» καπετάνιους έχουν κι άλλους «ενδιάμεσους»- τους τάζουν μικροποσά αν μέσω αυτών βρούνε «πρόθυμους». Είναι παντού- δίνουν το τηλέφωνό τους και περιμένουν. Σε εμένα έταξαν 5.000$ και μου το παρουσίασαν σαν κάτι πανεύκολο. Τώρα είμαι φυλακή, περιμένω να δικαστώ και δεν έχω πάρει δεκάρα», μου λέει.
%MTSlideshow-PHOTO--CORKUN-3728428%
Δύο μέλη του κυκλώματος με μετέφεραν οδικώς από την Κωνσταντινούπολη στην Asso και αμέσως στο «Σημείο» όπου μας περίμενε η βάρκα, ένα ταχύπλοο 6μ. με 225 «άλογα» στη μηχανή. Στη διαδρομή δεν έπαυαν να μου λένε πόσο καλά χρήματα θα πάρω για μια τόσο εύκολη δουλειά. Όταν είδα τους πρόσφυγες εξεπλάγην- δεν το είχα δουλέψει στο μυαλό μου... Ένιωσα θλίψη γι’ αυτούς- ήταν οικογένειες, χωρίς παιδιά, άνθρωποι που προσεύχονταν, ελπίζοντας ότι θα περάσουν σώοι στην απέναντι ακτή.
Το ταξίδι διήρκησε 15 λεπτά και έγινε κατά τη διάρκεια της μέρας, μεσημέρι κιόλας, με πολύ καλό καιρό. Στο σημείο που άφησα τους πρόσφυγες περίμεναν ήδη 5 άνδρες με πολιτικά ρούχα που κινήθηκαν εναντίον μου- όταν προσπάθησα να φύγω άρχισαν να πυροβολούν. Έπεσα στο νερό, με μάζεψαν και με συνέλαβαν. Έφαγα ξύλο πολύ, έσπασαν τη μύτη μου.
Τώρα περιμένω να δικαστώ, έχει οριστεί δικάσιμος για τις 9 Δεκεμβρίου. Έχω ζητήσει βοήθεια από τους δικούς μου και ο πατέρας μου προσπαθεί να πουλήσει ένα χωράφι στο χωριό μας για να πληρώσουμε δικηγόρο. Μόνο η οικογένειά μας, αν μας βοηθήσει- τα κυκλώματα όχι δικηγόρο δεν μας πληρώνουν , ούτε να τους μιλήσουμε δεν μπορούμε. Πληροφορίες δεν είχα να δώσω πολλές, εκτός από το όνομα του ανθρώπου που με έφερε σε επαφή- οι δύο άνθρωποι που με οδήγησαν στο «Σημείο» ήταν, και παρέμειναν, παντελώς άγνωστοι. Φοβάμαι ότι θα μου «ρίξουν» πολλά χρόνια...
«Θα ήθελα να αντιμετωπίσω πρόσωπο με πρόσωπο αυτούς που με έφεραν εδώ, όλοι μας το θέλουμε. Όταν βγω από ‘δω θα προσπαθήσω να τους βρω- τους μισώ, θέλω να τους σκοτώσω. Γιατί ενώ ξέρουν τι ισχύει στην Ελλάδα και πόσα ρισκάρουμε, μας εξαπατούν», μου λέει.
6. Gokhan Guney
«Έγραψα γράμματα πριν λίγες μέρες προς τη Μέρκελ, τον Τσίπρα και τον Νταβούτογλου, για την κατάσταση μου και το προσφυγικό ζήτημα. Κρατώντας μας εδώ, δε μπορούν να λύσουν το πρόβλημα», μου λέει ο Gokhan Guney, ένας 41χρονος- χωρισμένος, με γιο 15 χρονών- ιδιοκτήτης συνεργείου αυτοκινήτων, «με 13 εργαζόμενους μου», από την Κωνσταντινούπολη.
Ο Guney είναι ο πρώτος από όσους μίλησα που δεν παραδέχεται την ενοχή του. Η (σύντομη) εκδοχή της ιστορίας του;
Επισκέφτηκα με τη σύντροφό μου το εξοχικό της οικογένειάς μου στην Asso. Την πρώτη μέρα γνώρισα κάποιους Συριους πρόσφυγες- ένας από αυτούς ήξερε τουρκικά και μου είπε πως κάποιοι τους εξαπάτησαν και πήραν τα χρήματά τους, υποσχόμενοι ότι θα τους περάσουν στην Ελλάδα. Τους αγόρασα τρόφιμα, πήγα μέχρι και στην αστυνομία και στον δήμαρχο για να τους βοηθήσουν. Τίποτα δεν έγινε. Φοβόμουν ότι θα προσπαθήσουν να «περάσουν» μόνοι τους και ότι θα πνιγούν- γιατί ήταν ανίδεοι από θάλασσα. Είχα σκεφτεί μέχρι και να πληρώσω κάποιον για να τους μεταφέρει... Μια μέρα ήμουν στη μαρίνα, είχα πιει και λίγο παραπάνω και τους έβαλα στη βάρκα του πατέρα μου, καλή βάρκα και την χειρίζομαι πολύ καλά- σε 20 λεπτά τους έβγαλα στη Μυτιλήνη. Κάποιοι Ευρωπαίοι εθελοντές που ήταν παρόντες μου είπαν να μην επιστρέψω στην Τουρκία γιατί είχα διαπράξει έγκλημα- προσπάθησα λοιπόν να δέσω τη βάρκα αλλά έπεσα μέσα στη θάλασσα... Η αστυνομία με συνέλαβε μετά από λίγες ώρες.
Δεν το έκανα για χρήματα, δε χρειάζομαι χρήματα. Δεν ήξερα τις συνέπειες για μένα. Βλέπουμε κάθε μέρα δεκάδες βάρκες να φεύγουν για την Ελλάδα, κάποιες βυθίζονται, πολλοί άνθρωποι πνίγονται-νόμιζα ότι έκανα κάτι καλό.
«Πόσους πρόσφυγες μετέφερες», τον ρωτάω.
Δύο- τρεις οικογένειες, 12 άτομα συνολικά με ένα παιδί 8 χρονών ανάμεσά τους.
Πότε σε συνέλαβαν;
Στις 13/ 10/ 2015.
«Οι “καπετάνιοι” που είναι εδώ είναι θύματα, θα έπρεπε να σταλούν στην Τουρκία, υπό τον όρο να βοηθήσουν στον εντοπισμό των κυκλωμάτων και στη σύλληψη των μελών τους», μου λέει. (ο ίδιος βέβαια αφού βάση της ιστορίας του δεν ήρθε σε επαφή με κανένα κύκλωμα μάλλον αυτοεξαιρείται...)
Οι πρόσφυγες που αφιλοκερδώς, όπως λες, βοήθησες, δεν σε υποστήριξαν;
Όχι, τους έχασα. (θα μπορούσε, θεωρώ, να τους εντοπίσει μέσω των ακτιβιστών που επικαλείται ότι γνώρισε) Εγώ τους βοήθησα γιατί ένιωσα ότι ήταν ασφαλέστερο για αυτούς να τους μεταφέρω ο ίδιος, που τους είχα γνωρίσει και ένιωθα ευθύνη για τις ζωές τους, παρά ένας διακινητής που το κάνει για χρήματα. Και άλλωστε, ποια είναι η διαφορά αν είχαν πεθάνει στην ξηρά, στον πόλεμο, ή στην θάλασσα;
Πότε θα δικαστείς;
Λογικά σε 5- 6 μήνες. Θέλω να έχω έναν καλό δικηγόρο, θα μου κοστίσει είκοσι χιλιάδες ευρώ, αλλά έχω τα χρήματα.
Το μετάνιωσες;
Δεν έχω αποφασίσει ακόμα...
7. Hakan Ture
O Hakan Ture είναι, όπως λέει, Κούρδος από το Ντιγιάρμπακιρ, οικοδόμος στο επάγγελμα, 34χρονος πατέρας 3 παιδιών. Συνελήφθη στις 14/ 10/ 2015 στη Μυτιλήνη, ενώ είχε αποβιβάσει 50 ανθρώπους στην ακτή.
«Δεν είμαι διακινητής, ούτε καπετάνιος- άνεργος έμεινα και ήθελα να πάω στη Γερμανία όπου ζει η αδερφή μου. Δε μπορούσα όμως να βγάλω βίζα. Πήγα στην Κωνσταντινούπολη και στο Aksaray γνώρισα κάποιους λαθρέμπορους που μου είπαν πως με 900 ευρώ θα με πήγαινα. Με έβαλαν σε λεωφορείο μέχρι το Κουτσικόι (παράλια) και μπήκα σε ένα πλοιάριο 12- 13 μέτρων μαζί με έναν Τούρκο καπετάνιο, 2 Σύριους διακινητές και 50 πρόσφυγες- επιβάτες. Όταν μπήκαμε στα ελληνικά χωρικά ύδατα ο Τούρκος καπετάνιος γύρισε πίσω με μια βοηθητική βάρκα και οι δύο Σύριοι οδήγησαν το σκάφος στην ακτή.
Όταν οι Σύριοι πρόσφυγες αποβοβάστηκαν, οι δυο (Σύριοι) “καπετάνιοι” μου είπαν ότι η ελληνική αστυνομία δε συμπαθεί τους Τούρκους, ότι κανείς δε θα πιστέψει την ιστορία μου και καλύτερα να μην κατέβω από τη βάρκα. Έμεινα στη βάρκα, πολύ κοντά στην ακτή, αλλά δε γνωρίζω κολύμπι, ούτε να κουμαντάρω πλεούμενο... Μετά από δύο ώρες με συνέλαβε η ακτοφυλακή. (Δεν μπορώ να αποφύγω την σκέψη πως επικρατέστερη εκδοχή είναι να χάλασε η μηχανή του και να ξέμεινε... Οι Σύριοι διακινητές ίσως πράγματι υπήρχαν, αλλά αυτός θα είχε αναλάβει να επιστρέψει το σκάφος στην Τουρκία).
‘Οταν με συνέλαβαν οι λιμενικοί έβγαζαν φωτογραφίες μαζί μου κρατώντας ελληνικές σημαίες. Με ρωτούσαν συνεχώς- “Turkish captain?”, “No captain”, απαντούσα. Και πάλι ξανά, δεκάδες φορές. Τώρα οι δικοί μου δεν ξέρουν που βρίσκομαι- τους είπα ότι είμαι διακοπές στο Μαϊάμι... (αστειεύεται)
«Χαρά στο κουράγιο του», σκέφτομαι... Αλλά μου φαίνεται «σκληρό καρύδι» ο κύριος Hakan Ture.
8. Cemalettin Boran
O Cemalettin Boran, 42 χρονών από την Κωνσταντινούπολη δηλώνει επαγγελματίας δύτης. «Φορούσα την στολή κατάδυσης όταν με συνέλαβαν», μου λέει. Είναι ο τρίτος στη σειρά- και τελευταίος- που ισχυρίζεται ότι είναι αθώος, ότι βρίσκεται στη φυλακή λόγω μιας τρομερής παρεξήγησης...
Η εταιρεία που συνεργάζομαι με έστειλε στο λιμάνι της Σμύρνης για να ξεμπλέξω ένα σκοινί από την προπέλα ενός σκάφους... Όταν τέλειωσα τη δουλειά μου, η βάρκα που με οδήγησε εκεί, είχε φύγει. Ανέβηκα στο σκάφος που «ξεμπλόκαρα», ένα 12 μ. πλοιάριο για κοντινές κρουαζιέρες και γνώρισα τον Σύριο καπετάνιο του, λέγεται Muhammed Kerker. Είχα δει ανθρώπους στο πλοίο αλλά δεν είχα καταλάβει ότι ήταν πρόσφυγες, τους «πήρα» για τουρίστες... Οι δικοί μου δεν επέστρεψαν για μένα, ο Συριος έβαλε μπρος και δεν μπορούσα να πηδήξω στη θάλασσα γιατί ήμασταν μακριά από την ακτή. Ζήτησα από τον καπετάνιο να περιμένει αλλά μου απάντησε ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, «θα πάμε και θα γυρίσουμε...»- τότε μόνο συνειδητοποίησα ότι στο σκάφος υπήρχαν 62 πρόσφυγες- επιβάτες.
Όταν φτάσαμε στην Ελλάδα, όλοι κατέβηκαν και ο καπετάνιος μου είπε ότι μπορώ να πάρω το σκάφος και να γυρίσω πίσω. (Αυτή είναι όντως μια συνηθισμένη πρακτική- τα κυκλώματα είναι πολυεθνικά. Ο Σύριος καπετάνιος/ μέλος του κυκλώματος μετά από κάμποσα ταξίδια και με δεκάδες χιλιάδες δολάρια στην τσέπη του από την εκμετάλλευση των συμπατριωτών του αποβιβάζεται στην Ευρώπη για «καλή ζωή» και ο Τούρκος συνάδελφός του αναλαμβάνει να επιστρέψει το πλοιάριο). Στην επιστροφή μου επιτέθηκαν 3 Έλληνες για να κλέψουν το σκάφος, τους ξέφυγα και με προσέγγισε σκάφος του Λιμενικού. Δε φορούσαν, όμως, στολή και νόμισα ότι είναι κι αυτοί εγκληματίες- φοβήθηκα και ανέπτυξα ταχύτητα. Σταμάτησα μόνο όταν άρχισαν να πυροβολούν. Μετά τη σύλληψή μου, με χτύπησαν πολύ.
«Οι άνθρωποι που πνίγονται δεν ξέρουν από θάλασσα- δεν θέλουν να πληρώσουν, προσπαθούν να «περάσουν» μόνοι τους και χάνουν τηζωή τους», μου λέει ο κύριος Cemalettin Boran, ολοκληρώνοντας μια ιστορία που μου άφησε την αίσθηση ότι «μπάζει από παντού νερά»...
9. Alpay Kurtcu
Οι υπόλοιποι τον αποκαλούν “big captain”- όχι αδίκως, όπως θα διαβάσετε στη συνέχεια, ούτε μόνο γιατί μετέφερε στην Ελλάδα 177 πρόσφυγες… Η περίπτωσή του είχε απασχολήσει τα ελληνικά μμε με τίτλους που συμπυκνώνονται στην πρόταση, «Τούρκος διακινητής συνελήφθη να κρύβεται στα βουνά του Αγίου Ευστρατίου»… Ο Alpay Kurtcu είναι 46 χρονών, γεννημένος στο Εσκί Σεχίρ, κάτοικος Κωνσταντινούπολης. Έχει αποφοιτήσει από το Πολυτεχνείο της Κωνσταντινούπολης, μηχανολόγος μηχανικός και εργαζόταν σε ένα καρνάγιο της Πόλης όπου επισκευάζουν και συντηρούν ξύλινα, κυρίως, πλεούμενα- καϊκια ψαράδων… και διακινητών. Αυτή είναι η ιστορία του.
- Έκανα τη «δουλειά» γιατί η μητέρα μου έβγαλε όγκο στο κεφάλι και χρειάστηκα χρήματα για φακελάκια στους γιατρούς. Υπήρξε μια ευκαιρία, μου έγινε μια πρόταση και είπα «οκ» στο αφεντικό μου- αυτός επικοινώνησε με τους διακινητές. Γνωρίζω κι εγώ πρόσωπα και πράγματα- γιατί φέρνουν σε εμάς τις «βάρκες», τις επισκευάζουμε γρήγορα και τις στέλνουμε για «δουλειά». Έχω γνωρίσει λοιπόν αρκετούς από αυτούς τους ανθρώπους, να φέρνουν ή να παραλαμβάνουν πλοιάρια.
- Τι τύποι είναι;
- Γλυκομίλητοι, επιτήδειοι άνθρωποι που παίρνουν αυτό που θέλουν. Κάποιοι είναι εξαιρετικά πλούσιοι, έρχονται με ακριβά αυτοκίνητα, μεγάλα τζιπ- ξέρω έναν που οδηγεί μια Bentley.. Ζούνε σε καλές περιοχές της Πόλης- δεν ανήκουν βέβαια στην ελίτ γιατ΄θι δε μπορούν να «πλύνουν» εντελώς τα χρήματά τους και να δικαιολογήσουν τον πλούτο τους. Αλλά έχουν μια καλή ζωή και πολλοί άνθρωποι δουλεύουν αφοσιωμένα για αυτούς. Είπα λοιπόν στο αφεντικό μου, «εντάξει θα το κάνω μια φορά και μετά είμαι εκτός». Τα τελευταία 4- 5 χρόνια είχα συνεχώς τέτοιες προτάσεις, να κάνω τη «δουλειά»… Μετά την επαφή από το αφεντικό μου, συνεννοούμουν απευθείας μαζί τους- γνωρίζω και το «μεγάλο αφεντικό» αλλά κανόνιζα με έναν από τους «λοχαγούς» του. Με πήγαν στο Τσανάκαλέ, κοντά στην Καλλίπολη, και μου έδειξαν στο χάρτη σε GPS, σε ποιο νησί θα πήγαινα- όχι στη Μυτιλήνη, στον Άγιο Ευστράτιο…
- Γιατί εκεί;
- Οι περιπολίες της ακτοφυλακής είναι πολύ πιο αραιές- είχαν αξιόπιστες πληροφορίες. Το σκάφος ήταν ένα ψαράδικο 25μ. που ο ίδιος είχα επισκευάσει και το γνώριζα πολύ καλά. Μεγάλο σκαρί στο οποίο θα χωρούσαν άνετα ακόμα και 400 άνθρωποι (177 χωρούσαν όντως, 400 μόνο στοιβαγμένοι ασφυκτικά όπως μας είπαν άνθρωποι που γνωρίζουν). Το ταξίδι διήρκησε 8 ώρες και οι πρόσφυγες ήταν παντού, στα αμπάρια, στο κατάστρωμα. Όταν φτάσαμε στον Άγιο Ευστράτιο άνοιξα τον «καταπέλτη» στο μπροστινό μέρος και οι πρόσφυγες αποβιβάστηκαν- ήταν τόσοι πολλοί που έβγαιναν για 2 ώρες. Επειδή είχαμε πολλά παιδιά (περίπου 60) πλησίασα πολύ κοντά στην βραχώδη ακτή και η καρίνα βρήκε στα βράχια- άρχισαν να μπαίνουν νερά από το σημείο της προπέλας. Προσπαθήσαμε να επιστρέψουμε- μαζί μου είχα και έναν Σύριο μηχανικό που είχε και το ρόλο του ενδιάμεσου με τους συμπατριώτες του- αλλά μετά από μισό μίλι γυρίσαμε πίσω στον Άγιο Ευστράτιο. Επικοινώνησα με το κύκλωμα και μου είπαν να βγούμε από το καϊκι και ότι αυτοί θα έβρισκαν έναν τρόπο να μας πάρουν από εκεί.
- Υπάρχουν και Σύριοι συνεργάτες;
- Σχεδόν πάντα. Αυτοί βρίσκουν τους πρόσφυγες, κανονίζουν μαζί τους και με τους διακινητές. Κάθε εθνικότητα έχει τους δικούς της “fixers”- Αφγανοί, Ιρακινοί, Σύριοι. Συχνά αυτοί πηγαινοέρχονται στις χώρες τους αναζητώντας εκεί «πελάτες».
- Και πως σε συνέλαβαν;
Ο Σύριος έμεινε μαζί μου δυο μέρες- μετά παρουσιάστηκε στην αστυνομία, ποντάροντας στην αναγνώριση της προσφυγικής ιδιότητας. Εγώ συνέχισα να κρύβομαι στο βουνό, κοιμόμουν πίσω από ένα σπίτι- κάποιος με είδε, με κατέδωσε στην αστυνομία και με έπιασαν. Δε με χτύπησαν, τους είπα αμέσως, “ok, I’m the captain”. Μπορείς να μιλήσεις με τους άνδρες από το Λιμενικό της Μυτιλήνης (μου δίνει δυο μικρά ονόματα), τους έδωσα όλες τις πληροφορίες που είχα και ήταν πολύ χαρούμενοι για αυτό. Επίσης στον εισαγγελέα είπα τα πάντα- ονόματα, τηλέφωνα, τοποθεσίες. Μου είπαν ότι αυτό θα με βοηθήσει, θα δούμε… Πάντως αν θέλουν να κάνουν μια πραγματικά καλή έρευνα, μπορούν να χτυπήσουν την πόρτα μου. Ξέρεις, τα μεγάλα κεφάλια κερδίζουν εκατομμύρια επί εκατομμυρίων, είναι μια «βιομηχανία» που υπήρχε και πριν τον πόλεμο στη Συρία- τότε αφορούσε κυρίως Ιρακινούς, Πακιστανούς, Άραβες… Όλα αυτά τα χρόνια συναναστρεφόμουν στη δουλειά μου παλιά και νέα «αφεντικά», γιατί υπάρχουν κάποιοι που είναι χρόνια στη «δουλειά» αλλά και νεοεισερχόμενοι. Συλλαμβάνονται όμως μόνο τα «μικρά ψάρια», όσοι δεν έχουμε προστασία.
Έχουν διασυνδέσεις με την τουρκική αστυνομία;
Με την τουρκική, με την ελληνική, με την ακτοφυλακή, με όλους. Πως αλλιώς ένας Τούρκος γνωρίζει τα «περάσματα» που κάνει- και πότε- η ελληνική ακτοφυλακή; Είναι οργανωμένο όλο αυτό.
Δε φοβάσαι τα μέλη των κυκλωμάτων;
Δε δίνω δεκάρα. Τι μπορούν να μου κάνουν; Αν στριμώξεις μια γάτα στη γωνία, εσύ είσαι φυσικά μεγαλύτερος αλλά θα διαπιστώσεις τι μπορεί να σου κάνει η τρομαγμένη γάτα… Η τουρκική μαφία δε θα βλάψει την οικογένειά σου (έχει 3 παιδιά)- έχουν έναν άγραφο κώδικα ηθικής και αυτό θεωρείται άνανδρο. Αλλά αν τους κάνεις μια δουλειά και αυτοί σε γαμήσουν, αν δε σου δώσουν αυτό που σου υποσχέθηκαν, έχεις το δικαίωμα να απαντήσεις. Αν κάνω μια δουλειά για σένα, είμαι σωστός, δε σε «δίνω» και σε προστατεύω αλλά εσύ δε με φροντίσεις, εμένα και την οικογένειά μου, αν σπάσεις εσύ τη συμφωνία μας, μπορώ κι εγώ να κάνω το ίδιο. Αν έχουν τη δύναμη να με βλάψουν; Ναι, την έχουν. Αλλά δε θα το κάνουν- γιατί δεν είναι ανέγγιχτοι, ότι κι αν νομίζουν.
Πληρώθηκες;
Δε θα έπαιρνα χρήματα- η συμφωνία ήταν να κανονίσουν την εγχείριση της μάνας μου. Και το έκαναν- λίγες μέρες αφότου με συνέλαβαν, η μάνα μου εγχειρίστηκε. Αλλά μου είπαν ψέματα σχετικά με την ποινή. Και τους πίστεψα. (αμφιβάλλω αν ένας άνθρωπος με την εμπειρία στη «δουλειά» που ο ίδιος επικαλείται είναι τόσο αδαής για το ποινικό κομμάτι) Ξέρω τους νόμους της θάλασσας και τις ποινές για το λαθρεμπόριο- άνθρωποι μου ζητούσαν συνεχώς να βγάλουν λαθραία τσιγάρα, ναρκωτικά, αλκοόλ. Ναι, έκανα κάτι παράνομο. Αλλά πόσο μεγάλο έγκλημα είναι τελικά; Ήταν καλύτερα για αυτούς τους ανθρώπους να ταξιδέψουν μόνοι τους; Δε θα τους άφηνα να πεθάνουν. Περνάνε τη θάλασσα με αυτοκτονικούς τρόπους, καλύτερα μαζί μου. Και κανείς δε μπορεί να τους σταματήσει (τους πρόσφυγες), ούτε οι ελληνικές, ούτε οι τουρκικές αρχές, κανένας φράχτης, καμία ποινή. Και να σου πω κάτι;
Δεν αισθάνομαι ότι έκανα κάτι κακό. Φοβάμαι ότι θα «φάω» πολλά χρόνια και καμιά φορά σκέφτομαι ότι θα ήταν καλύετρα να είχα ληστέψει τράπεζα στην Πόλη. Αλλά κατά κάποιον τρόπο είμαι και ικανοποιημένος- 177 άνθρωποι, πολλά παιδιά ανάμεσά τους, έφτασαν στην Ευρώπη ζωντανοί. Κανένα παιδί δεν πνίγηκε από μένα. Όταν με συνέλαβαν, ρώτησα την ακτοφυλακή αν είναι όλοι καλά, αυτό μετράει.
Τώρα;
Αν η ποινή μου είναι μικρή θα την εκτίσω και θα πάω σπίτι μου. Αν είναι μεγάλη, δε θα βγάλω 15 χρόνια εδώ μέσα…