χω συναντηθεί με τον θάνατο πολλές φορές, τον έχω δει να έρχεται με διάφορα πρόσωπα, αλλά ποτέ δεν κοιταχτήκαμε κατάματα, όχι ακόμη. Έχω νιώσει την ανάσα του αλλά μέχρι σήμερα δεν γνώριζα τη δυσωδία της αναπνοής του, ώσπου βρέθηκα, από λάθος, στην προσπάθειά μου να φτάσω στο Εγκληματολογικό Μουσείο, σ΄έναν προθάλαμο του νεκροτομείου Αθηνών.
Η αποφορά ήταν τρομερή, δεν χρειαζόταν να ρωτήσω περί τίνος επρόκειτο ήξερα, ίσως από ένστικτο γι'αυτό που μέλλει να έρθει. Τι οσμή! Την ένιωσα στο κεφάλι μου, στο στόμα μου, στο στομάχι μου.
Με τι αλήθεια ήρθα αντιμέτωπος!
Έτσι έφτασα στο μικρό εγκληματολογικό μουσείο κουβαλώντας τη μυρωδιά του θανάτου. Μυσταγωγός μου σε αυτή την περιήγηση από τη ζωή στο θάνατο, που έμελλε να ξεκινήσει, η καθηγήτρια Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Εγκληματολογικού Μουσείου του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μαρία Στεφανίδου – Λουτσίδου.
Της περιέγραψα τι μου συνέβη και με κοίταξε με βλέμμα κατανόησης «η σήψη.Τρομερό! Τρομερό δεν είναι;» μου είπε. Συγκατένευσα...
Ήταν σαν να είχα καθαρθεί από κάθε είδους ευχάριστη και αδιάφορη με αυτό που επρόκειτο να ξεκινήσω σκέψη. Έμπαινα με σεβασμό και δέος σε ένα χώρο που πραγματικά δεν ήξερα τι ήταν.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Το μάτι μου προσπαθεί να εξερευνήσει τον μικρό παραλληλόγραμμο χώρο και σκόρπια πιάνει κάποιες φωτογραφίες, μαχαίρια, όπλα άλλων εποχών, μια ακτινογραφία που απλά την προσπερνάω. Βαριές ξύλινες βιτρίνες σαν φέρετρα, όλα μου φαίνονται βαριά. Αρχίζω να ρωτάω διάφορα, αλλά το κάθε πράγμα στην ώρα του. Παίρνω μια ανάσα. Η κ. Λουτσίδου μου μιλά. Την ακούω, μου αρέσει ο τόνος της φωνής της, έχει μια ηρεμία και μια καθαρότητα αφήνομαι, άλλωστε είναι η μυσταγωγός μου.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η πρώτη αναφορά γίνεται εμπρός στο πορτραίτο του ιδρυτή του μουσείου. Μια απίστευτη προσωπικότητα, ένας αστός ευεργέτης (ναι υπήρχαν κάποτε τέτοιοι)εξαιρετικός επιστήμονας, αήττητος ξιφομάχος και Ολυμπιονίκης στο συγκεκριμένο άθλημα.
Όπως μας εξηγεί η κ. Λουτσίδου το Μουσείο λειτουργεί στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας της Ιατρικής Σχολής και αποτελεί το πρώτο πανεπιστημιακό μουσείο με αντικείμενο την επιστήμη της Ιατροδικαστικής και της Εγκληματολογίας. Ιδρύθηκε το 1932 από τον καθηγητή Ιατροδικαστικής Ιωάννη Γεωργιάδη (1874-1960).
«Ήταν μια εμπνευσμένη προσωπικότητα και ένας μανιώδης συλλέκτης πειστηρίων εγκλήματος» μας λέει με θέρμη η κ. Λουτσίδου μεταδίδοντας μου τον σεβασμό που νιώθει για τον Γεωργιάδη.
Μιλάμε λίγο για τον πολυσπουδασμένο Γεωργιάδη για το πως έφερε από τη Γαλλία την ανθρωπομετρία στην Ελλάδα, πως ίδρυσε το Νεκροτομείο Αθηνών το 1912. Λέμε και για τον αθλητή Γεωργιάδη.
«Ναι ήταν φοβερός» μας λέει η κ. Λουτσίδου, σαν να γνωρίζονταν, μου αρέσει αυτός ο ενθουσιασμός.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στους Α΄Ολυμπιακούς αγώνες τους 1896 στο Ζάππειο Μέγαρο» συνεχίζει και μας μιλά για τη συλλογή των σπαθιών του, που δώρισε στο Μουσείο. Όμως μας δείχνει σε μια βιτρίνα και κάποια μπαστούνια.
«Πολλά από αυτά είναι όπλα, τραβάς τη λαβή και υπάρχει σπαθί» μας λέει η κ. Λουτσίδου. «Όλοι οι καθηγητές οπλοφορούσαν, τότε υπήρχαν ληστές που κατέβαιναν από τα Τουρκοβούνια, ένα από τα μπαστούνια είναι και πυροβόλο» μας λέει η κ. Λουτσίδου.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Σταδιακά με εντάσσει στο έγκλημα και στην υποψία της βίας, όμως επανέρχεται στο Μουσείο.
Προπολεμικά, το Μουσείο στεγάστηκε σε ένα δωμάτιο της οδού Σωκράτους, κοντά στην Ομόνοια. Αργότερα, μεταφέρθηκε στο κτίριο όπου παρέμεινε για περίπου μισό αιώνα, στη διασταύρωση των οδών Σόλωνος και Μασσαλίας. Κατά τη διάρκεια της κατοχής ο Γεωργιάδης έκρυψε τα εκθέματα στην αυλή του νεκροτομείου για να τα προφυλάξει από τους Γερμανούς. «Εκεί που σήμερα είναι το εντευκτήριο του πανεπιστημίου Κωστής Παλαμάς» μας λέει η επικεφαλής του Εγκληματολογικού Μουσείου.
Αφήνουμε τη προτομή του Γεωργιάδη με το βλέμμα του να μας επιτηρεί στο χώρο και βρισκόμαστε μπροστά σε μια προθήκη με μανιτάρια, μπουκαλάκια, χάπια, πολύχρωμα χαρτάκια, αυτοσχέδιες πίπες και ναργιλέδες.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Αυτά είναι προπλάσματα δηλητηριωδών μανιταριών» λέει Η κ. Μαρία Στεφανίδου – Λουτσίδου και μας δείχνει ένα κατακόκκινο μανιτάρι.
Ακολουθούν τρίμματα κάνναβης, μια πολύχρωμη συλλογή με σχέδια χαπιών LSD, κάποια τσιγαριλίκια. Είμαστε στον κόσμο των ναρκωτικών.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Μου φαίνονται όλα λίγο ξεπερασμένα και διερωτώμαι ποιος πραγματικά μπορεί να ενδιαφέρεται σε μια εποχή, που όλα είναι τόσο φανερά, όταν υπάρχουν οι σειρές CSI, όπου έχουν πάει το μακάβριο, το έγκλημα σε άλλο επίπεδο. Όταν τo Ecstasy, το LSD δεν διακατέχονται πλέον από το μυστήριο που τα κάλυπτε κάποτε.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Πράγματι τα παιδιά είναι χορτάτα από εγκλήματα. Τα βλέπουν συνέχεια στην τηλεόραση » μας λέει η κ. Λουτσίδου.
Μας εξηγεί πως το Μουσείο δεν είναι ανοιχτό στο ευρύ κοινό, αλλά απευθύνεται κυρίως σε ειδικευόμενους γιατρούς ιδίως στην ιατροδικαστική, σε αστυνομικούς κτλ.
Στο σημείο αυτό παρεμβαίνει ο καθηγητής τοξικολογίας κ. Σωτήρης Αθανασέλης.
Μπορεί η τελευταία εισαγωγή πειστηρίου εγκλήματος να έγινε τη δεκαετία του 1950 ωστόσο «εκείνο που έχει σημασία, αυτό που προβάλλεται μέσα από τα πειστήρια δεν είναι το έγκλημα, όσο η ψυχοσύνθεση του εγκληματία και οι μέθοδοι που χρησιμοποιούνταν. Αλλά εξετάζουμε και την έννοια του εγκλήματος, πως αυτή διευρύνεται μέσα στα χρόνια και τι εννοούμε τελικά έγκλημα. Ο πόλεμος δεν είναι έγκλημα;» μας λέει ο κ. Αθανασέλης και προσθέτει: Με το σήμερα υπάρχει εξοικείωση, με το παρελθόν δεν υπάρχει. Πρόκειται για την πορεία του εγκλήματος».
Φόνος, παλιός όσο ο άνθρωπος, είναι η πτώση μας. Έγκλημα με ότι βρεθεί, πέτρα, ξύλο, χέρια... Το έγκλημα που γίνεται τέχνη. Αστείρευτος σε φαντασία ο άνθρωπος. Θέλει να είναι δημιουργός και η τέχνη τού δίνει αυτή τη δυνατότητα.
Ξιφολόγχες, που ποιος ξέρει πόσους σούβλισαν, εγχάρακτα μαχαίρια τότε που ο ανδρισμός εκφραζόταν και υποστηριζόταν αλλιώς. Πρωτόλεια σκέψη αλλά και ικανότητα δημιουργίας μικρών αριστουργημάτων που μπορούν να σκοτώνουν.
Μαχαίρια πολεμικά, ένας σουγιάς που μπορεί να έχει αφαιρέσει ζωή, ένα μαχαίρι κουζίνας με το οποίο κάποιος αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει. Μάλλον απέτυχε, ήταν πολύ στρογγυλεμένη η επιφάνεια. Θέλω να γελάσω, αλλά σκέφτομαι την απόγνωση του ατόμου που επιχείρησε. Κάποια από αυτά είναι χαραγμένα στις φυλακές. Οι ημερομηνίες μας γυρνούν χρόνια πίσω, 1870,1880,1913.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Κάποια έχουν πόνο. Έχει χαράξει κάποιος επάνω στο σουγιά του «Αγάπη μου για σένα με φαγάναι τα ξένα» ανορθόγραφα το «φάγαναι» και μετά γράφει «οχ οχ οχ».
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Κάποιο άλλα γράφει «Αχ βαχ». Νομίζω πως μπορώ να φανταστώ την εποχή και τα ήθη της. Τον ηθικό κώδικα που ίσχυε για τους μάγκες και τους παραβατικούς.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Υπάρχουν και τα αυτοσχέδια μαχαίρια που φτιάχτηκαν στις φυλακές με λαβές από τα σεντόνια των κρατουμένων.
Ένα από αυτά ξεχωρίζει, είναι πράγματι εκπληκτικό, απλό και έχει φτιαχτεί από κάγκελο φυλακής.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Τώρα φτιάχνουν μαχαίρια από οδοντόβουρτσες» μου λέει σε πιο αλέγκρο τόνο ο κ. Αθανασέλης, κάνοντας την ατμόσφαιρα πιο ελαφριά. Όπως μου εξηγεί ή τις τροχίζουν για να γίνονται αιχμηρές ή προσαρμόζουν εκεί που είναι το τριχωτό μέρος ένα ξυράφι.
Στην ίδια σειρά υπάρχουν διάφορα εκθέματα - αντικείμενα που έχουν χρησιμοποιηθεί για να αφαιρέσουν ανθρώπινες ζωές, ξυράφια, μασιά τζακιού, κατσαβίδια...
Προχωράμε και βλέπω ένα μαχαίρι που μου προκαλεί μια αποστροφή... κάτι γράφει, ρωτάω. Αυτό είναι η Παρδάλα του Γιαγκούλα μού εξηγεί η κ. Λουτσίδου. «Το 1917 ο περιβόητος λήσταρχος Φώτης Γιαγκούλας (τέλη 19ου αιώνα-1925) απέκτησε ένα ξεχωριστό, όπως επρόκειτο να αποδειχθεί, φονικό όπλο, τη μαχαίρα του, την οποία ο ίδιος αποκαλούσε Παρδάλα».
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Στη λεπίδα της ο λήσταρχος είχε χαράξει το εξής ανορθόγραφο κείμενο:
«Προς τους πάντας. Μη δηνάμενος να εύρο ίδινος δικαίου παρά της δυκαιοσήνης των Ελλήνων, ηναγγάσθην να τονίσο το δίκαιον της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Όθεον η ύψηστος αυτή λειτουργός της ανάνδρου Δικαιοσύνης ονόματι Παρδάλα έχη τον λόγον από σήμερον εις πάντας τους αιωθούντας και απίστους. Η λειτουργία αυτής έσετε πάντοτε ειλικρινής και ουδέποτε θέλη λησμονήση τα Ιερά καθήκοντά της προς αναμονή του δικαίου.
Μαρτίου 1917».
Τι σημαίνει σε μια ελεύθερη απόδοση στη νέα ελληνική:
«Προς όλους. Επειδή δεν μπορώ να βρω δίκαιο στη δικαιοσύνη των Ελλήνων, αναγκάσθηκα να τονίσω το δίκαιο της Παρδάλας ή Μαχαίρας. Από τώρα και στο εξής η ύψιστη αυτή λειτουργός της άνανδρης Δικαιοσύνης, η ονομαζόμενη “Παρδάλα”, έχει τον λόγο απέναντι σε όλους τους υπεύθυνους και άπιστους. Η λειτουργία αυτής της μαχαίρας θα είναι πάντα ειλικρινής και πότε δεν θα λησμονήσει τα ιερά της καθήκοντα για την απονομή του δικαίου.
Μάρτιος 1917».
«Η Παρδάλα συνόδευσε τον λήσταρχο έως το άδοξο τέλος της ζωής του, την Κυριακή 20 Σεπτεμβρίου 1925, στην Κλεφτόβρυση Ολύμπου. Εκεί σκοτώθηκε σε συμπλοκή με σώμα της Χωροφυλακής.
Μάλιστα, σχετικά με τα όσα ακολούθησαν τον θάνατο του λήσταρχου, διασώζεται η εξής μαρτυρία:
«Ύστερα από το τέλος των τριών λήσταρχων, ένας κτηνοτρόφος, ονόματι Καλαϊτζής, παρακάλεσε το μοίραρχο Πετράκη να αναλάβει το μακάβριο έργο να κόψει αυτός το κεφάλι του Φώτη Γιαγκούλα, και μάλιστα με το ίδιο μαχαίρι με το οποίο, όταν ο λήσταρχος ήταν εν ζωή, κατά τα λεγόμενα του Καλαϊτζή, τον είχε απειλήσει τέσσερις φορές να τον σφάξει. Ο μοίραρχος το αποδέχθηκε, “διότι κανείς άλλος δεν ήθελε να κάνει το έργον του χειρούργου“. Και ο κτηνοτρόφος “όρμησε κατά του άψυχου Γιαγκούλα και τον ήρπασεν από τα μαλλιά. Έσυρε στο κατόπιν το μαχαίρι του ίδιου του λήσταρχου (ένα μικρό ευτελέστατον που κόβουν το ψωμί) και μετ’ ολίγον εχώριζε την κεφαλήν από το σώμα κρατήσας το μαχαίρι ως ενθύμιον αφού του το προσέφερεν ο κ. Πετράκης”».
Όχι πολύ αργότερα, η Παρδάλα, όπως και το κεφάλι του Φώτη Γιαγκούλα θα προστεθούν στη συλλογή του Εγκληματολογικού Μουσείου, συνιστώντας μερικά από τα πλέον μοναδικά και σημαντικής αξίας εκθέματά του.
Το είδαμε το κεφάλι μαζί με του άλλους λήσταρχους. Ο αρχηγός τους έμοιαζε να λαγοκοιμάται, έτοιμος να πεταχτεί από τον εφιάλτη και να πιάσει την Παρδάλα. Τον βγάλαμε φωτογραφία αλλά μας ζήτησαν από το Μουσείο να σεβαστούμε και να μη δείξουμε κοντινά πλάνα. Έτσι απλά τραβήξαμε μια μακρινή φωτογραφία, προς απογοήτευση προφανώς των αναγνωστών μας.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Υπάρχει μόνο δέρμα και το κρανίο φυσικά. Ο εγκέφαλος αφαιρέθηκε και στη θέση του μπήκε άχυρο» μας εξηγούν. Σε κάποιους υπάρχει και το μπούστο όπου και εκεί τοποθετήθηκε άχυρο».
Μεγάλη ανακάλυψη η πυρίτιδα μεταξύ άλλων διαμόρφωσε τον τρόπο που διεξάγεται ο πόλεμος. Οι μάχες κάποτε γινόντουσαν σώμα με σώμα ο πολεμιστής ήταν το κτήνος που έπρεπε να κατασπαράξει το είδος του. Τώρα με την πυρίτιδα είχε τη δυνατότητα να το κάνεις από πιο μακρυά.
Το Μουσείο έχει στην κατοχή της μια εκπληκτική σειρά από τουφέκια με μεγάλη ιστορική αξία. Πρόκειται τα τουφέκια του Υδραίου Μυλωνά, του οπλουργού στον βασιλικό στρατό του Γεωργίου του Α΄.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Είναι καταπληκτικά όπλα, χειροποίητα χρονολογούνται από το 1876» μας διευκρινίζει η κ. Λουτσίδου και μας δείχνει τις σφραγίδες που έφεραν από τον Βασιλιά.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Αναπόφευκτα σκέφτομαι ότι κάποιο από αυτά που είχε κατασκευάσει ο Μυλωνάς είχε κρατήσει και ο παππούς μου. Επίσης η κ. Λουτσίδου μας δείχνει ακόμη ένα του 1831, είναι τοπομαχικό της εποχής του Όθωνα. Ένα ασήκωτο τουφέκι, μασίφ σίδερο. Το χρησιμοποιούσαν στις επάλξεις στα φρούρια. Το όπλο έχει μια σφήνα ακριβώς για να καρφώνεται στο σημείο που απαιτείτο αφού ήταν αδύνατο να το κρατήσει κανείς και να σημαδέψεις.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Και άλλα μια αυστριακή καραμπίνα Ιππικού Mannlicher-Schönaver M-1903, η οποία χρησιμοποιήθηκε από τον Ελληνικό Στρατό. Ένα γερμανικό τυφέκιο Πεζικού Mauser M-1890, διαμετρήματος 7,65 χιλ., λάφυρο από τον τουρκικό στρατό, ακόμη ένα λάφυρο από τους Βουλγάρους και πολλά ακόμη.
«Θα πάρω το τουφέκι μου, τ΄ άγιο το καριοφίλι»
Εκεί έπεσε το μάτι μου, σχεδόν με μάγεψε, με είδαν και μου είπαν αυτό είναι το καριοφίλι!
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Ο αχώριστος σύντροφος των κλεφτών και των αρματολών, έντιμος ο ήχος του όταν έριχνε και η χρήση του για δίκαιους αγώνες. Το τραγούδησαν και να το μπροστά μου με κάνει να θέλω να πω «να 'τανε το 21». Με επαναφέρει η κ. Λουτσίδου.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Είναι ένα υπέροχο όπλο. Την ονομασία του την πήρε από το εργοστάσιο που το κατασκεύαζε. Επρόκειτο για το βενετικό εργοστάσιο κατασκευής όπλων, CΑRLΟ E. FIGLI (Κάρλο και υιοί).
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Συγκεκριμένα κατασκεύαζαν μόνο τον μηχανισμό. Το υπόλοιπο ο Κολοκοτρώνης και οι άλλοι το έφτιαχναν μόνοι τους. Μπορεί να τους έπαιρνε και δύο χρόνια να βρουν το ξύλο, καρυδιά ως επί το πλείστον, να το σκαλίσουν και να το διακοσμήσουν όπως ήθελαν αυτοί» μας λέει.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η λεπτομέρεια και το μεράκι, αυτό που χαρακτήριζε τον λαϊκό μας πολιτισμό μέχρι πριν λίγα χρόνια, είναι εμφανή.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Στην άλλη άκρη πιο εξελιγμένα όπλα, οβίδες, νάρκες, χειροβομβίδες, γερμανικά κράνη που έχουν βληθεί από όλμους ή από θραύσματα οβίδων.
Μαζί με αυτά και δύο ρολόγια, ένα ανδρικό και ένα γυναικείο, ταλαιπωρημένα, κακοποιημένα από το χρόνο. Δεν θέλησα να κάνω υποθέσεις και ρώτησα.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Όπως μου εξηγούν είναι από τον βομβαρδισμό του Πειραιά, μια φριχτή και άδικη στιγμή στην ιστορία του τόπου μας. Την Τρίτη 11 Ιανουαρίου 1944 οι Βρετανοί, οι σύμμαχοί μας, χτύπησαν τον Πειραιά προκαλώντας εκατοντάδες νεκρούς μεταξύ των Ελλήνων. Η ιστορία είναι γνωστή...
Τα ρολόγια;
«Τα ρολόγια αυτά αφαιρέθηκαν από την κοιλιακή χώρα των θυμάτων. Βλέπετε το ωστικό κύμα τα πήρε και βρέθηκαν εκεί που βρέθηκαν» λέει η κ. Λουτσίδου.
Δίπλα σφαίρες ταυτοποιημένες από τον καθηγητή Γεωργιάδη. Η λεπτομέρειες είναι απίστευτες, τα παραμορφωμένα βλήματα σημαίνει πως είχαν βρει κόκκαλο, σε όλες τις σφαίρες υπήρχε ημερομηνία, αιτία, το είδος της σφαίρας ακόμη και μέρος του τριχωτού της κεφαλής.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νιώθω ότι έχω εκτεθεί σε πολύ θάνατο, στο σκοτάδι της ανθρώπινης ψυχής. Κάθε τι εκεί μέσα έχει χρησιμοποιηθεί για κακό. Στο μουσείο αυτό φυλάσσεται το κακό. Σε τόσο μικρό χώρο τόση ένταση. Είμαι έτοιμος να ακούσω τα ουρλιαχτά, το βογκητό, τον επιθανάτιο ρόγχο.
Βρίσκομαι μπροστά την ιστορία. Ίσως πιο κοντά δεν γίνεται.
Ένα κάδρο όπου απεικονίζεται η δολοφονία του βασιλιά Γεώργιου του Ά από τον Αλέξανδρο Σχοινά.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Στις 5 Μαρτίου ο ο Γεώργιος Α΄ θέλοντας να επισκεφθεί τον Γερμανό ναύαρχο Γκόπφεν, κατέβηκε στην αποβάθρα του Λευκού Πύργου. Μαζί του ήταν και ο υπασπιστής του ταγματάρχης Φραγκούδης. Όμως στην συμβολή της οδού Β. Όλγας, ο Αλέξανδρος Σχινάς πλησίασε και από μικρή απόσταση πυροβόλησε τον Γεώργιο Α΄. Έπειτα προσπάθησε να πυροβολήσει και τον υπασπιστή του αλλά εκείνος πρόλαβε και τον αφόπλισε.
Ο τραυματισμένος Γεώργιος μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο «Παπάφειο Ίδρυμα», αλλά οι γιατροί δεν μπόρεσαν να του προσφέρουν καμία βοήθεια αφού ο Γεώργιος ήταν ήδη νεκρός.
Ο Σχινάς συνελήφθη από δυο χωροφύλακες που βρίσκονταν στο σημείο και ανακρίθηκε. Στις 6 Μαΐου, σύμφωνα με την επίσημη εκδοχή, αυτοκτόνησε πηδώντας από το παράθυρο του τμήματος της χωροφυλακής, όπου εκρατείτο. Τα κίνητρα της δολοφονίας είναι αδιευκρίνιστα, κάποιοι λένε ότι εξυπηρέτησε συμφέροντα της Γερμανίας.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η αστυνομία διέδωσε πως ο Σχοινάς ήταν αναρχικός και παράφρων και πως δολοφόνησε τον Γεώργιο Α’ από εκδίκηση, επειδή στο παρελθόν ο βασιλιάς είχε αρνηθεί να του χορηγήσει οικονομική βοήθεια.
Ήταν δάσκαλος στο επάγγελμα, χωρίς όμως εργασία, ζούσε σε άθλιες συνθήκες διαβίωσης και ο υποσιτισμός τον είχε κάνει φυματικό.
Στο μουσείο υπάρχουν τα δακτυλικά του αποτυπώματα η κατάθεση, ενώ κάπου γράφει πως κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από το πεπρωμένο.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Επίσης στο μουσείο φυλάσσεται το αυτί του που είχε μια δυσμορφία, αλλά και το χέρι του με το οποίο κράτησε το όπλο.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Όσον αφορά το πιστόλι που αφαίρεσε τη ζωή του Γεωργίου είναι εκεί, το βλέπω αλλά δεν μπορώ να το ακουμπήσω. Όπως μου εξηγούν πρόκειται για πανομοιότυπο και το πραγματικό φυλάσσεται στο πολεμικό μουσείο.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Καημένε Αθανασόπουλε τι σού ΄μελε να πάθεις»
Έτος 1931 Ιανουάριος. Ένα αποτρόπαιο έγκλημα θα διαπραχθεί με πολλούς εμπλεκόμενους. Σοκάρει την ελληνική κοινωνία, έρχονται ανταποκριτές από το εξωτερικό. Μέχρι σήμερα εμπνέει, το βιβλίο με τίτλο «Έγκλημα στου Χαροκόπου» βασίζεται στα γεγονότα της εποχής.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Ο Αθανασόπουλος εργολάβος είναι παντρεμένος με την όμορφη και ποθητή από πολλούς Φούλα, λέγεται ότι της φέρεται βάναυσα. Η Άρτεμις Κάστρου, η μητέρα της Φούλας ίσως να είναι και ερωμένη του Αθανασόπουλου, όπως και να έχει συνεννοείται με τον 18χρονο ανηψιό της Δημήτρη Μοσκιό, που ήταν και αυτός τρελά ερωτευμένος με τη Φούλα και το βράδυ όταν ο Αθανασόπουλος κοιμάται τον πυροβολεί. Στη συνέχεια μαζί με την υπηρέτρια βάζουν φωτιά στο σώμα, όμως η μυρωδιά θα τους προδώσει και ένα σώμα δεν εξαφανίζεται έτσι εύκολα. Γι΄'αυτό και με τη βοήθεια του Σπύρου Μαγουλόπουλο, ακόμη ένας θαυμαστής της Φούλας, τεμαχίζουν το σώμα. Όμως χρειάζεται ένα κάρο για να μεταφέρουν ότι έχει μείνει και ο Γιώργος Κορναράκης το παρέχει. Πετούν το πτώμα που έχουν τυλίξει σε τσουβάλια στον Ιλισό. Όμως το βρίσκουν και οι δράστες συλλαμβάνονται.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Ο Αθανασόπουλος περνάει στην αθανασία με το τραγούδι του Γιακουμή Μοντανάρη «Κακούργα Πεθερά». Μάλιστα λέγεται πως η έκφραση «σπάω πλάκα» προέρχεται από αυτή την ιστορία καθώς λέγεται πως οι γαμπροί που είχαν γραμμόφωνα έπαιζαν τον δίσκο και στο τέλος κάποιου γλεντιού τον έσπαγαν μπροστά στα πόδια της πεθεράς τους.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Γκιλοτίνα, λαιμητόμος, καρμανιόλα.
Ένα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του μουσείου αφού πρόκειται για την αυθεντική λαιμητόμο, δημιούργημα του Ζοζέφ Ινιάς Γκιγιοτέν ο οποίος στη Συνέλευση των Τάξεων 1789 πρότεινε πρώτος τη χρήση της ως «ανώδυνο θάνατο».
Ο ανθρωπισμός εφαρμόσθηκε τόσο καλά που το αίμα από τα κομμένα κεφάλια στο Παρίσι της επανάστασης έρεε αδιάκοπα. Εκτιμάται ότι από το 1793-94 εκτελέστηκαν στη λαιμητόμο περισσότερα από 4.000 άτομα. Ως ποινή, η Γαλλική Δημοκρατία την κατάργησε μόλις στις 9 Οκτωβρίου 1981.
Η ιστορική διαδρομή της λαιμητόμου στην Ελλάδα είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τη συγκρότηση και τη σύγχρονη ιστορία του ελληνικού κράτους. Και τα δύο επιβλήθηκαν άκριτα και ίσως εκεί οφείλονται πολλά από τα δεινά μας μέχρι και σήμερα.
Στην Ελλάδα η λαιμητόμος ήρθε το 1830. Η επιλογή της ως μέσου θανάτωσης των καταδικασμένων εγκληματιών έγινε από τον βασιλιά Λουδοβίκου Α΄ της Βαυαρίας, πατέρα του Όθωνα, και δεν υπήρξε διόλου τυχαία. Σκοπός του Λουδοβίκου ήταν να γίνει αυτό το «εργαλείο θανάτου» ο φόβος και ο τρόμος για τους Έλληνες, ώστε να μη διανοηθούν να αμφισβητήσουν ποτέ τα κυριαρχικά δικαιώματα του γιου του Όθωνα και της ακολουθίας του.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η λαιμητόμος ήταν μετακινούμενη, την μετέφεραν, ή με πλοίο ή με κάρο. Αρχικά είχε τοποθετηθεί στην Ακροναυπλία όμως ποτέ ο κόσμος δεν μπόρεσε να την αποδεχθεί ως μέσο εκτελέσεως. Ήταν μεγάλη η αποστροφή του κόσμου για τον δήμιο γι' αυτό και άλλωστε έμενε στο Μπούρτζι. Δεν του μιλούσε κανείς, ούτε και οι οικογένειές τους. Όταν ο δήμιος περνούσε από την πόλη, τότε ο κόσμος έκλεινε τα παράθυρα, έβαζε μαύρες κορδέλες, χτυπούσαν πένθιμα οι καμπάνες, μας λέει η κ. Λουτσίδου.
Την ρωτάμε εάν ξέρουμε τι εθνικότητος ήταν οι δήμιοι και μας απαντά πως όλα είναι καταγεγραμμένα.
«Συνήθως ήταν Βούλγαροι, ή Αλβανοί. Έλληνες ελάχιστοι πρέπει να ήταν ένας Αλεβιζόπουλος και ένας Αμοργιαννάκης».
Υπάρχουν μαρτυρίες που αναφέρουν πως κατάδικοι, που επρόκειτο να αποκεφαλιστούν, τους χάριζαν τη ζωή με την προϋπόθεση να γίνουν δήμιοι και όχι μόνο επέλεγαν να πεθάνουν, αλλά είχαν και την κατάρα της οικογένειάς τους εάν έπρατταν διαφορετικά.
«Λένε πως μια φορά ο δήμιος πήγαινε προς τη Θήβα για μια εκτέλεση και κάπου σε ένα σημείο το δρόμου του έστησαν ενέδρα και τον σκότωσαν. Στο σημείο που έπεσε νεκρός βρέθηκαν και πολλά χρυσά νομίσματα αλλά κανείς δεν τα ακούμπησε γιατί πίστευαν ότι ήταν καταραμένα».
Το λεπίδι της Γκιλοτίνας έπεσε στα κεφάλια 26 ανθρώπων, τελευταία φορά που ακούστηκε το μέταλλο να πέφτει ήταν το 1913.
Στη συνέχεια βλέπουμε φωτογραφίες από τον Δράκο της Καλογρέζας. Πρόκειται για τον Δαμιανό Μαυρομάτη που το χειμώνα χειμώνα του 1936 σκότωσε, αφού βίασε πρώτα, δυο παιδιά. Ο 32χρονος Δαμιανός Μαυρομάτης συνελήφθη στις 30 Γενάρη του 1936 για το φόνο ενός 5χρονου κοριτσιού στο δάσος του Βεϊκου στη Καλογρέζα και στη συνέχεια αποκαλύφθηκε πως πριν μερικούς μήνες είχε σκοτώσει ακόμη ένα ακόμα παιδί. Καταδικάσθηκε σε ισόβια αλλά πέθανε λίγα χρόνια αργότερα στη φυλακή.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η σκοτεινή μας βόλτα μοιάζει να μην έχει τέλος. Βρόγχοι αυτόχειρων και εγκληματιών, ένα κεφάλι που αν μπορούσε θα έβγαζε ένα βογκητό, δεν θα πρόλαβε ούτε όταν ήταν εν ζωή το τσεκούρι που τον χτύπησε τον σκότωσε ακαριαία.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Βλέπουμε μωρά, έμβρυα σε διάφορα στάδια. Κάποια από αυτά ονομάζονται τα μωρά της σοφίτας. Παιδιά εκ κλεψιγαμίας, ο κύριος με την υπηρεσία, κάποια από αυτά γεννιόντουσαν με συγγενείς ανωμαλίες και δεν είχαν πολλές μέρες ζωής,ενώ άλλα ήταν αποτέλεσμα εκτρώσεων. Τα μωρά αυτά τα πέταγαν στη σοφίτα και οι συνθήκες, όπως ο πολύ καλός εξαερισμός, ευνοούσε την μουμιοποίησή τους. Τα κρυμμένα μυστικά, που δεν έπρεπε να γίνουν γνωστά στη γειτονιά, βγήκαν στο φως του ήλιο με την ανοικοδόμηση της Αθήνας.
Η ανάγκη του ανθρώπου να ξέρει το μέλλον, να διασφαλίσει ότι ο έρωτάς του δεν θα τον αφήσει, να κάνει κακό σε κάποιον μέσω κάποιου άλλου χωρίς να λερώσει τα χέρια του, μόνο την ψυχή του. Αυτό υποδεικνύουν τα αντικείμενα που φυλάσσονται στη συγκεκριμένη βιτρίνα.
Μια βιτρίνα με κλειδιά, πεντάλφες, λόγια, σχήματα, γράμματα ακαταλαβίστικα στους μη μυημένους, μοναχικά σχήματα, υφάσματα από αυτά που καλύπτουν την Αγία Τράπεζα και κλειδιά πολλά κλειδιά.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Τι σημαίνουν τα κλειδιά ρωτάω.
«Κλειδώνουν καρδιές, ξεκλειδώνουν καρδιές» μου απαντά η κ. Λουτσίδου.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Είναι και αυτό μια εγκληματική πράξη, πρόκειται για απάτη με σκοπό την απόσπαση χρημάτων» προσθέτει ο κ. Αθανασέλης.
Τατουάζ;
Ξαφνικά βλέπω μια σειρά από ζωγραφιές με τατουάζ και μου εξηγούν πως τότε, κάποια χρονολογούνται από το 1918, όταν έβλεπαν τατουάζ που τους άρεσαν έγδερναν τον νεκρό και κρατούσαν το τατουάζ του. Αυτή η πρακτική διήρκεσε έως το 1950.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Κάποια έχουν την ελληνική σημαία, μερικά είναι αριστουργήματα και έχει δείξει ενδιαφέρον και η σχολή καλών τεχνών. Διερωτώμαι εάν η ίδια πρακτική ίσχυε σήμερα δεν θα υπήρχε αρκετός χώρος για τη φύλαξή τους.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Αφού είδα τόσο μακάβρια μπορούσα να αντέξω κάτι ακόμη. Την έκθεση με τα κέρινα ομοιώματα.
«Ήταν έργο του καθηγητή Κωνσταντέλου μαζί με τον γλύπτη Μητρόπουλο, τον ίδιο που έχει κάνει τα σπουδαία εκθέματα στο μουσείο Συγγρού με τα αφροδίσια νοσήματα. Εδώ ότι βλέπουμε είναι αποτύπωση πραγματικών περιστατικών. Πέρναγαν ώρες στο νεκροτομείο» τονίζει η κ. Λουτσίδου.
Βλέπουμε πρόσωπα που έχουν πυροβοληθεί εξ επαφής και πολλά άλλα φριχτά περιστατικά.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Στην ξενάγηση έχει προστεθεί και ο καθηγητής Δικαστικής Ανθρωπολογίας κ. Κωνσταντίνος Μωραΐτης.
Τον ρωτώ πως μπορεί και κρατά την ψυχική του υγεία με τη δουλειά που κάνει στο νεκροτομείο.
«Βλέπω πτώματα σε σήψη έως σκελετικό υλικό. Πρέπει να αποστασιοποιούμαι. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει ότι δεν κουβαλάω ένα βαρύ κομμάτι μέσα μου λόγω της καθημερινής επαφής με τον θάνατο. Προσπαθώ να κάνω την δουλειά μου όσο καλύτερα γίνεται» μου λέει και στο σημείο αυτό παρεμβαίνει ο κ. Αθανασέλης.
«Και να αντιμετωπίζουμε το κάθε ζήτημα ως ένα πρόβλημα που απαιτεί λύση και όχι να νιώθουμε ότι έχουμε απέναντί μας έναν τέως ζωντανό που έχασε τη ζωή του. Θέλουμε να βοηθήσουμε τη Δικαιοσύνη» είπε και σχεδόν όλοι τους μίλησαν για την εφαρμογή του νόμου και της απόδοσης δικαιοσύνης.
Ο κ. Μωραΐτης υπογράμμισε πόσο σημαντικό είναι γι'αυτόν η ταυτοποίηση οστών, να βρίσκεις σε ποιον ανήκουν, να μην μένει άγνωστος κάποιος.
«Πολλοί φοιτητές ερχόμενοι εδώ νομίζουν πως τα πράγματα είναι όπως τα έχουν δει στις σειρές αλλά εμείς φροντίζουμε να έχουμε ανθρώπους που να μην χαίρονται, να μην τους τραβάει ο θάνατος, διερευνούμε πρώτα τα κίνητρά τους» μοιράζεται μαζί μας ο κ. Μωραΐτης.
Κυριολεκτικά στο τοίχο βρίσκεται ένα τεράστιο αυτί.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Μου εξηγούν ότι το αυτί του κάθε ανθρώπου είναι μοναδικό, είναι το αντίστοιχο του δακτυλικού αποτυπώματος. Υπάρχουν συλλήψεις διαρρηκτών από τα αποτύπωμα του αυτιού τους που άφησαν ακουμπώντας το στην πόρτα προκειμένου να ακούσουν εάν είναι κάποιος μέσα.
Αυτός ήταν ο τομέας, νομίζω, που με στεναχώρησε περισσότερο.
Γράμματα ψυχικά ασθενών. Προσπαθούμε να τα διαβάσουμε με την κ. Λουτσίδου και νιώθω τη στεναχώρια της.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
«Σπαραχτικό» λέει η κ. Λουτσίδου, ήμουν έτοιμος να πω το ίδιο. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι καταδικασμένοι στην αρρώστια τους με μια επιστήμη πρωτόγονη. Δεν μπορώ παρά να αναρωτηθώ πως ζούσαν, πως άντεχαν. Πόσος πόνος απ΄όλες τις πλευρές.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Φεύγουμε από εκεί και βρισκόμαστε μπροστά σε μια βιτρίνα με όργανα ηδονής όπως γράφει η ταμπέλα. Ακόμη και εκεί υπάρχει βια.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Και τελικά βρίσκομαι μπροστά στην ακτινογραφία που είχα δει αρχικά.
«Σοδομισμός» γράφει και εκεί ανάμεσα στα οστά φαίνεται ένα μπουκάλι. Το μπουκάλι της βιτρίνας.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Η ξενάγηση ολοκληρώθηκε. 52 λεπτά σε ένα μικρό χώρο που μπορείς να τον γυρίσεις μέσα σε μερικά λεπτά.
Μέσα σε ένα στενό παραλληλόγραμμο διάδρομο έκανε τον κύκλο της διαχρονικότητας του κακού.
Αυτό που δεν μπορώ να ορίσω το είδα σε εικόνες και αντικείμενα.
Φαντάστηκα τον τρόμο και την αγωνία που κάποιοι έζησαν πριν το τέλος. Τη συντριβή κρανίων, προσπάθησα να σκεφτώ τι κάνει κάποιον βρεφοκτόνο. Ωμή βία σε κάθε βήμα, η έκφανση του κακού ήταν εκεί. Περισσότερο όμως ήταν η διαβολή, το μίσος, το πάθος που διαστρέφει ακόμη και την ιερότητα του έρωτα. Η έμπνευση για τη δημιουργία οργάνων και άλλων εφευρημάτων που μπορούν να προκαλέσουν πόνο, τόσο πόνο που να διαρκεί έτσι για να μην ξεμπερδεύουμε απλά.
«Το έγκλημα είναι ριζωμένο στη βιοδομή του ανθρώπου, προέρχεται από τη φωνή της Φύσης μέσα του» λέει ο Μαρκήσιος Ντε Σάντ.
Παλεύω για να μη συμφωνήσω. Λένε ότι το κακό είναι έλλειψη, όπως το σκοτάδι είναι η έλλειψη του φωτός.
Και μένω να ελπίζω στην μεταξύ μας σχέση, ελπίζω στον αγώνα για το υψηλό και στην υπέρβαση της φύσης για την οποία είναι ικανός ο άνθρωπος. Το κακό είναι το αποτέλεσμα της επιλογής να μην αγαπάς. Ελπίδα μου, οι φύλακες του κακού, οι άνθρωποι που με ξενάγησαν, η ανάγκη τους να μοιραστούν, να προσφέρουν στον άνθρωπο, την ελπίδα πρώτα απ΄όλα.
Νίκος Παλαιολόγος/Sooc
Από τα αριστερά προς τα δεξιά: Ο κ. Μωραΐτης, ο κ. Αθανασέλης και η κ. Στεφανίδου - Λουτσίδου
Φωτογραφίες: Νίκος Παλαιολόγος/Sooc