Σε μια επικίνδυνη αντιπαράθεση με την κυβέρνηση με απρόβλεπτες διαστάσεις για τη διαχείριση των προσφυγικών ροών, εξελίσσεται η αμφισβήτηση των υποχρεώσεων που έχει αναλάβει η Ελλάδα για τη δημιουργία κέντρων καταγραφής αλλά και μετεγκατάστασης προσφύγων και μεταναστών, από μερίδα πολιτών της τοπικής κοινωνίας.
Όπως φαίνεται από τις οργανωμένες κινητοποιήσεις κυρίως στην Κω και στα Διαβατά Θεσσαλονίκης, ακόμη και εάν ολοκληρωθεί η κατασκευή των επτά συνολικά κέντρων – κάτι στο οποίο η κυβέρνηση είναι ανυποχώρητη- η καθημερινή λειτουργία τους θα είναι μια ακόμη πιο μεγάλη πρόκληση.
Οι σκηνές που εκτυλίσσονται κυρίως στις συγκεκριμένες περιοχές, με αποκορύφωμα το γκρέμισμα του φράχτη που είχε στήσει ο Στρατός στο στρατόπεδο στη Θεσσαλονίκη- μια εικόνα που δύσκολα θα έβλεπε κανείς σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα- δύσκολα μπορεί να γίνει αντιληπτή ως μια κίνηση συμβολική. Μάλλον δείχνει πως οι προθέσεις των διαμαρτυρόμενων κατοίκων είναι πολύ πιθανό να μην καταλαγιάσουν όταν θα αρχίσουν να φιλοξενούνται οι πρώτοι πρόσφυγες. Τότε βέβαια το πρόβλημα δεν θα είναι απλά ένας πεσμένος φράχτης αλλά θα υπάρχει σοβαρό θέμα ασφάλειας των ατόμων που φιλοξενούνται στο κέντρο ενώ πιθανές ανοιχτές συγκρούσεις με δυνάμεις καταστολής μπορεί να οδηγήσουν σε εμπρηστικές εξελίξεις...
Βέβαια η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει κανένα περιθώριο να κάνει πίσω, αφού γνωρίζει πως συγκεκριμένες χώρες και κέντρα στις Βρυξέλλες αναζητούν αφορμή για να θέσουν σε κίνηση σχέδια «μετακίνησης» των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και ουσιαστικά αποκλεισμού της Ελλάδας- αν και όχι με επίσημο, νομικό τρόπο. Αυτό θα οδηγούσε στον εγκλωβισμού χιλιάδων προσφύγων στη χώρα μας. Η μη πλήρης υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η Ελλάδαστο θέμα των hot spots – όσο και εάν δεν μπορεί να αποτελέσει αιτία για επιβαρυντικές για χώρα ενέργειες από τις Βρυξέλλες- μπορεί να αποτελέσει αυτή την αφορμή που κάποιοι αναζητούν.
Το παράδοξο όμως είναι πως ενώ και η κυβέρνηση και οι πολίτες που διαμαρτύρονται θέλουν το ίδιο πράγμα, δηλ. να μην εγκλωβιστούν χιλιάδες πρόσφυγες στη χώρας μας, βρίσκονται σε αντίθετα στρατόπεδα αφού η κυβέρνηση προσεγγίζει το θέμα σε εθνικό επίπεδο και οι αντιδρώντες σε τοπικό: να γίνει το κέντρο αλλά όχι στη γειτονιά μου.
Κάπου εδώ όμως μπαίνει και το ζήτημα της επικοινωνιακής διαχείρισης του όλου ζητήματος από την κυβέρνηση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως επιεικώς ανεπαρκής αφού όλα γίνονται, εξαιτίας των μεγάλων καθυστερήσεων, βεβιασμένα και κατά τρόπο που και οι ίδιες οι τοπικές κοινωνίες αισθάνονται πως «εκβιάζονται».
Ίσως μια καλύτερη στρατηγική επικοινωνίας να μπορούσε να είχε αποδώσει καρπούς.
Ας δούμε όμως τι είναι τελικά αυτά τα κέντρα – καταγραφής και μετεγκατάστασης- πως θα λειτουργούν, ποια θα είναι η βασική αποστολή τους και πως δεν έχουν καμία σχέση με κέντρα μόνιμης παραμονής προσφύγων ή μεταναστών.
- Που θα λειτουργήσουν και ποια η «αποστολή» τους
Τα hot spots θα είναι συνολικά πέντε σε αντίστοιχο αριθμό νησιών. Δηλαδή σε Λέσβο, Χίο, Κω, Σάμο και Λέρο. Βασική αποστολή των hotspots, πέραν της στέγασης και κάλυψης των πρώτων αναγκών των αφιχθέντων, είναι η καταγραφή, ταυτοποίηση, δακτυλοσκόπηση, ουσιαστικός έλεγχος ταξιδιωτικών εγγράφων κα έστω να υπάρχει ακριβής εικόνα των προσώπων που εισέρχονται στη χώρα αλλά και κατά συνέπεια προωθούνται σε άλλες χώρες της ΕΕ. Γι' αυτό και θα υπάρχει προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, της Frontex και της Εuropol. Επίσης όμως βάσει των προδιαγραφών που έχουν τεθεί σε όλα τα κέντρα καταγραφής θα υπάρχουν γραφεία: της ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου, της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO), της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, της Ύπατης Αρμοστείας για τους Πρόσφυγες (UNHCR). Θα υπάρχει όμως και γραφείο του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης (ΙΟΜ) που «τρέχει» και το πρόγραμμα εθελοντικής επαναπροώθησης στην χώρα καταγωγής τους, αλλοδαπών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση ασύλου με τη χορήγηση συγκεκριμένων οικονομικών κινήτρων.
- Πόσα άτομα θα φιλοξενούν και για πόσο
Σε καθένα από τα hot spots θα υπάρχει δυνατότητα φιλοξενίας κατά μέσο όρο 1.000 ατόμων ημερησίως – αν και δεν αποκλείεται ανάλογα με τις ανάγκες που παρατηρούνται οι αριθμός αυτός να αυξηθεί. Τα άτομα που φθάνουν στα νησιά θα παραμένουν στις εγκαταστάσεις των hot spots για 24 ώρες. Υπάρχει ωστόσο περίπτωση η παραμονή τους να φτάσει και τα δύο 24ωρα σε εξαιρετικές περιπτώσεις ή για συγκεκριμένες κατηγορίες ατόμων (έγκυες, ασθενείς κα)
- Πότε πρέπει να είναι έτοιμα και σε ποιο στάδιο βρίσκονται
Στη Λέσβο είναι έτοιμο και απλά γίνονται κάποιες πρόσθετες εργασίες (κυρίως επιδιορθώσεις). Της Λέρου και της Χίου είναι σχεδόν έτοιμα και αναμένεται να είναι διαθέσιμα από τα τέλη της εβδομάδας ενώ τέλη του μήνα θα είναι έτοιμα και στα νησιά της Κω και της Σάμου. Σύμφωνα πάντως με ενημέρωση του ΥΕΘΑ αυτό που καθυστερεί περισσότερο είναι το hot spot στην Κω. Σημειώνεται πάντως πως η ελληνική κυβέρνηση έχει αναλάβει τη δέσμευση να είναι έτοιμα έως τις 15 Φεβρουαρίου μετά τη νέα διορία που δόθηκε και συνοδεύτηκε από μια ιδιαίτερα αρνητική έκθεση για την πρόοδο που συντελείται στην υλοποίηση των δεσμεύσεων που έχουμε αναλάβει.
- Που στήνονται τα κέντρα μετεγκατάστασης και για πόσα άτομα
Τα νέα κέντρα μετεγκατάστασης είναι δύο και θα λειτουργήσουν στο στρατόπεδο στο Σχιστό Αττικής και σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις στα Διαβατά Θεσσαλονίκης. Στο πρώτο οι εργασίες έχουν προχωρήσει κατά 40% και στο δεύτερο μόλις κατά 20%. Τα δύο κέντρα, στην τελική τους μορφή θα μπορούν να φιλοξενήσουν έως και 4.000 άτομα τα οποία θα έχουν προωθηθεί από τα ελληνικά νησιά και θα μετεγκατασταθούν σε άλλες χώρες της ΕΕ. Η παραμονή τους σε αυτά δεν θα ξεπερνά τις 72 ώρες. Την στελέχωσή τους έχει αναλάβει ο στρατός σε αντίθεση με τα hot spots όπου εκεί αρμόδια είναι τα υπουργεία Μεταναστευτικής Πολιτικής και Προστασίας του Πολίτη.
- Πως συνδράμει το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας
Στα κέντρα δημιουργούνται συγκεκριμένα τμήματα-υπηρεσίες. Συγκεκριμένα το ΥΕΘΑ επιφορτίζεται με την λειτουργία του τμήματος μεταφορών, με στόχο την τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων παραμονής στα hot spots και στα κέντρα μετεγκατάστασης. Επίσης το υγειονομικό τμήμα θα πλαισιώνουν στρατιωτικοί και αστυνομικοί γιατροί ενώ θα υπάρχει δυνατότητα διενέργειας πρόχειρων εξετάσεων των προσφύγων. Προβλέπονται ειδικοί χώροι για τα παιδιά με ιατρό παιδίατρο ενώ θα υπάρχει και παρουσία ψυχολόγων. Επίσης στο τμήμα σίτισης θα διατεθούν 10 κινητά μαγειρεία των Ενόπλων Δυνάμεων και θα διατίθεται το προβλεπόμενο -βάσει κοινοτικών επιταγών- συσσίτιο στους πρόσφυγες (ύψους 5,72ευρώ). Τέλος το τμήμα υποδομών παρακολουθεί όλο αυτό το διάστημα την πορεία κατασκευής κέντρων, συντονίζει το έργο των τοπικών εργολάβων και συνδράμει με μονάδες του Μηχανικού.