Mε το «Brexit» - την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε.- να φαίνεται ιδιαίτερο πιθανό ως ενδεχόμενο, στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες, αξίζει να εξεταστεί ποιες θα ήταν οι πιθανές συνέπειες από μια τέτοια εξέλιξη.
Όπως σημειώνεται σε ανάλυση του Global Counsel, οι επιπτώσεις εξαρτώνται από το ποια μορφή θα είχε μια νέα σχέση μεταξύ της Ε.Ε. και της Βρετανίας. «Το νορβηγικό μοντέλο, που περιλαμβάνει συμμετοχή στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο δεν θα έδινε στη Μ. Βρετανία την πολιτική ευελιξία που χρειάζεται για να δικαιολογηθεί ένα Brexit. Εν αντιθέσει, ένα πολύ πιο χαλαρό μοντέλο, στο οποίο το Ηνωμένο Βασίλειο κάνει εμπόριο με την Ε.Ε. υπό ευνοϊκό καθεστώς θα έδινε ευελιξία, αλλά θα έθετε σε κίνδυνο το εμπόριο και τις επενδύσεις. Τα πιο πιθανά μοντέλα είναι είτε μια ελβετικού τύπου σειρά διμερών συμφωνιών που ρυθμίζουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένους τομείς της ενιαίας αγοράς, ή μια λεπτομερής συμφωνία ελευθέρου εμπορίου. Και οι δύο θα απαιτούσαν μακρές διαπραγματεύσεις, με συμβιβασμούς και μεγάλα κόστη».
Η οικονομική διάσταση
Οι επιπτώσεις του Brexit εκτιμάται ότι θα είναι πιο έντονα αισθητές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Σε ανάλυση του Open Europe (Μάρτιος του 2015), θεωρείται ότι, σε οικονομικό επίπεδο, το χειρότερο και το καλύτερο σενάριο για την Βρετανία έχουν ως εξής:
Χειρότερο δυνατό σενάριο, όπου η Βρετανία δεν κλείνει εμπορική συμφωνία με την υπόλοιπη Ε.Ε. και δεν επιδιώκει μια ατζέντα ελευθέρου εμπορίου: Το OpenEurope εκτιμά πως το ΑΕΠ του Ηνωμένου Βασιλείου θα είναι κατά 2,2% χαμηλότερο το 2030 από ό,τι θα ήταν εάν είχε παραμείνει εντός της Ε.Ε.
Καλύτερο δυνατό σενάριο, όπου το Ηνωμένο Βασίλειο επιτυγχάνει συμφωνία ελευθέρου εμπορίου με την Ε.Ε.: Επιδιώκεται μια πολύ φιλόδοξη απορρύθμιση της οικονομίας του, και ανοίγει σχεδόν πλήρως σε εμπόριο με το υπόλοιπο κόσμο. Σε αυτή την περίπτωση, το Open Europe εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Μ. Βρετανίας θα είναι 1,6% υψηλότερο σε σχέση με αυτό που θα ήταν αν είχε μείνει εντός της Ε.Ε.
Το μέσο σενάριο «βλέπει» μεταβολή ΑΕΠ μεταξύ -0,8% και +0,6%.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, σύμφωνα με τη μελέτη του Global Counsel, θεωρείται ότι η απόκλιση σε επίπεδο ρυθμιστικών πλαισίων θα αυξανόταν με το πέρασμα του χρόνου, επηρεάζοντας τον όγκο του εμπορίου και πιθανώς καθιστώντας τη χώρα λιγότερο ελκυστική για επενδύσεις. Αυτό, με τη σειρά του, θα είχε επιπτώσεις σε ευρωπαϊκές επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στη Μ. Βρετανία, ή έχουν εμπορικές σχέσεις με τη χώρα, καθώς και σε αλυσίδες προμηθευτών που περιλαμβάνουν βρετανικές εταιρείες- ωστόσο η πλήρης έκταση των επιπτώσεων εξαρτάται από το μοντέλο που θα ακολουθήσει ένα Brexit, και ως εκ τούτου κάθε πρόβλεψη είναι εξαιρετικά δύσκολη.
Η πολιτική πλευρά ενός Brexit
Kατ'αρχάς, πρέπει να υπογραμμιστεί η ιστορική σημασία μιας τέτοιας εξέλιξης, καθώς θα πρόκειται για την πρώτη φορά που ένα κράτος αποχωρεί από την Ε.Ε.- ένα μόρφωμα το οποίο είχε σχεδιαστεί εξαρχής χωρίς πρόβλεψη κανενός «exit». Όσον αφορά στην Ε.Ε., οι επιπτώσεις ενός Brexit αναμένεται να γίνουν αισθητές σε μια σειρά από άλλους τομείς: Η Ε.Ε. θα έχανε ένα ισχυρό (από άποψης επιρροής), σαφών φιλελεύθερων τάσεων, μέλος, αλλάζοντας την ισορροπία ισχύος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Θα γινόταν ακόμα πιο δύσκολο να εμποδιστούν/ μπλοκαριστούν μη φιλελεύθερα μέτρα, ενώ αναμένεται να αλλάξει η ρυθμιστική δυναμική (σε επίπεδο κανόνων/ κανονισμών της Ε.Ε.) με μια Βρετανία εκτός Ένωσης. Η Μ. Βρετανία ενδεχομένως να βρεθεί απέναντι στην Ε.Ε. όσον αφορά σε θέματα επιχειρηματικού περιβάλλοντος, αλλά αυτό από την άλλη πλευρά- κατά την ανάλυση του Global Counsel- ίσως να δημιουργήσει ένα πιο «υγιές» περιβάλλον, ασκώντας πίεση στην Ε.Ε. από το εξωτερικό για να ακολουθήσει πιο φιλελεύθερες πολιτικές.
Όπως και να έχει πάντως, θεωρείται μάλλον απίθανο το Λονδίνο να «εκθρονιστεί» από τη θέση του κορυφαίου χρηματοπιστωτικού κέντρο της Ευρώπης – ωστόσο τα υπάρχοντα πλαίσια κανονισμών θα έκαναν δυσκολότερο το Λονδίνο να εξυπηρετεί τις ευρωπαϊκές αγορές- και κάποιες επιχειρήσεις είναι πιθανό να επιλέξουν να μεταφερθούν σε χρηματοπιστωτικά κέντρα της Ευρωζώνης, προκειμένου να μη «χάσουν» την Ευρώπη.
Σε διεθνές επίπεδο, ένα Brexit θα επηρέαζε τη θέση τόσο της Βρετανίας όσο και της Ε.Ε.: Αν και το Ηνωμένο Βασίλειο θα μπορούσε να κλείσει νέες συμφωνίες, βάσει των δικών του προτεραιοτήτων, θα έχει μικρότερο «βάρος» και ως εκ τούτου θα αποτελεί χαμηλότερη προτεραιότητα από την Ε.Ε. για πολλές άλλες χώρες. Όσον αφορά στην Ε.Ε. , θα ήταν ένας λιγότερο ελκυστικός εταίρος, ειδικά για πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Παρόλα αυτά, η Ε.Ε. ίσως να μπορούσε – χωρίς τη Βρετανία στους κόλπους της- να ακολουθήσει διαφορετική (και πιο σκληρή/ επωφελή για την ίδια) στρατηγική σε διαπραγματεύσεις. Γενικά πάντως, η Ε.Ε. θα έχανε σημαντικούς πόρους «σκληρής» και «μαλακής» ισχύος, αν και ένα Brexit θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη ευρωπαϊκή ενσωμάτωση και πιο συνεκτική/ συμπαγή εκπροσώπηση σε θεσμούς και στην εξωτερική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση πάντως, στην ανάλυση υπογραμμίζεται ότι θα μπορούσε να συμβεί και το αντίθετο, καθώς σε περίπτωση μιας «επιτυχούς» εξέλιξης για τη Βρετανία μετά από ένα Brexit, ενδεχομένως να «απελευθερώνονταν» δυνάμεις αποσύνθεσης.
Ποιοι θα επηρεαστούν πιο πολύ
Καταλήγοντας, στην ανάλυση του Global Counsel θεωρείται ότι οι χώρες που είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην περίπτωση ενός Brexit είναι η Ολλανδία, η Ιρλανδία και η Κύπρος, λόγω στενών οικονομικών δεσμών. Μεταξύ των μεγαλύτερων μελών, πολύ θα επηρεαζόταν η Γερμανία, σε διάφορα επίπεδα, αλλά κυρίως λόγω της απώλειας ενός «συμμάχου/ αντιβάρου» στη Γαλλία σε διαφωνίες πολιτικής. Η Γαλλία μπορεί να υποδεχόταν θετικά μια τέτοια εξέλιξη, για τον ίδιο λόγο, ωστόσο όπως η Ισπανία, έχει σημαντικές άμεσες επενδύσεις στη Βρετανία. Η Ιταλία είναι λιγότερο εκτεθειμένη, ενώ η Πολωνία θα επηρεαζόταν κυρίως σε επίπεδο προϋπολογισμού της Ε.Ε. και λόγω των μεγάλων αριθμών Πολωνών στη Βρετανία. Η Ελλάδα θεωρείται ότι έχει αρκετά μεγάλη έκθεση σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, με «σκορ» 16 τη στιγμή που το μεγαλύτερο είναι το 28 (Ολλανδία). Όλες οι χώρες πάντως, θα πλήττονταν από την απώλεια διεθνούς επιρροής και αξιοπιστίας που θα βίωνε μια Ε.Ε. χωρίς τη Βρετανία.