Οικογένειες, πολυμελείς, με γέρους και μικρά παιδιά ανάμεσά τους, ή παρέες νέων ανδρών- όλοι τους από το Αφγανιστάν. Τη στιγμή που απώλεσαν την προσφυγική τους ιδιότητα, βρέθηκαν εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι έχουν φτάσει στη Βικτώρια απευθείας από το λιμάνι του Πειραιά ή μετά από ένα βράδυ παραμονής σε κάποιο camp του ΥΠ.ΕΣ.- κάποιοι έχουν επιστρέψει μόλις από την Ειδομένη, επιβάτες σε αυτά τα ιδιωτικά λεωφορεία που ανεβοκατεβαίνουν την Ελλάδα όπως ο Σίσυφος μετέφερε την πέτρα του επ’ άπειρον. Σίγουρα εις μάτην των προσφύγων αλλά συνεισφέροντας στο «ταμείο υπέρ τρίτων» που διάγει οικονομικό boom στην «πλάτη» του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος.
Η Βικτόρια είναι γνωστό τοπόσημο του μακρινού ταξιδιού των Αφγανών- οι περισσότεροι είναι ήδη ενημερωμένοι για την ύπαρξη της, τις «υποδομές» και, κυρίως, τις υπηρεσίες που προσφέρονται εκεί. Η Urmiye στα σύνορα Ιράν- Τουρκίας, το Zeytinburnu στην Κωνσταντινούπολη και η Assos στα μικρασιατικά παράλια- η πλατεία Βικτωρίας στην Αθήνα. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν διασκορπισμένα μαγαζιά συμπατριωτών τους από όπου παραλαμβάνουν χρήματα από την πατρίδα τους ή από συγγενείς τους στη Δύση- κάποιοι στα ίδια μαγαζιά καταβάλλουν το αντίτιμο που είχαν συμφωνήσει στους διακινητές με το «παραδοσιακό» στις αραβικές χώρες, «κάτω από το τραπέζι» και εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστεί σύστημα “hawala”.
Σταθμοί λεωφορείων και τραίνων είναι επίσης κοντά- και η ταχύτητα με την οποία αλλάζουν οι κανόνες στο προσφυγικό ζήτημα είναι τέτοια που δικαιώνει τους πρόσφυγες στην τακτική τους να μένουν σε μέρη απ’ όπου μπορούν αμέσως να φύγουν. Οι διακινητές που θα αναλάβουν, ειδικά σε αυτή τη συγκυρία, να «εξυπηρετήσουν» με το αζημίωτο αφθονούν και εργάζονται νυχθημερόν στην πλατεία, διακριτικά και μη... Τριγύρω υπάρχουν πολλά φτηνά ξενοδοχεία, ενώ συμπατριώτες τους, συνήθως, τους «φιλοξενούν» για λίγες μέρες σε «χρέπια» διαμερίσματα που νοικιάζουν από τους Έλληνες ιδιοκτήτες σε εξευτελιστικές τιμές (100- 150 ευρώ/ μήνα). Το κέρδος που αποκομίζουν είναι πολλαπλάσιο, όπως και το αντίτιμο που αναγκάζονται να καταβάλλουν οι πρόσφυγες.
Είναι πρόσφυγες οι Αφγανοί;
Μέχρι πριν λίγες μέρες τους αναγνωρίζονταν η προσφυγική ιδιότητα, αφού η Ε.Ε. προσπαθούσε να τηρήσει το πνεύμα και όχι το γράμμα του νόμου. Μετά την πολιτική πίεση που ασκήθηκε από την Αυστρία και τις ανατολικοευρωπαϊκές χώρες, η κεντρική ευρωπαϊκή πολιτική μετακινήθηκε- πολλοί λένε ότι οι Ιρακινοί είναι οι επόμενοι που θα στερηθούν την ιδιότητα του πρόσφυγα και το δικαίωμα της ελεύθερης μετακίνησης που αυτή συνεπάγεται.
«Πέντε πόλεις και περιοχές στο Αφγανιστάν ελέγχονται πλήρως από τους Ταλιμπάν. Η Χιλμάντ, η Κανταχάρ, η Κοντούζ, όπου πριν ένα μήνα όλος ο νομός έπεσε στους Ταλιμπάν. Στο Τζιλαλαμπάντ, στα σύνορα με το Πακιστάν ο κυβερνητικός στρατός πολεμά με φράξιες του ISIS και στα βουνά του Μπανταχσάν, στα σύνορα με την Κίνα, γίνονται μάχες με Πακιστανούς Ταλιμπάν. Οι βομβιστικές επιθέσεις είναι ρουτίνα στις μεγάλες πόλεις, ενώ οι γυναίκες αν πάνε σχολείο κινδυνεύουν, όπως και η ζωή όποιου δουλεύει για την κυβέρνηση. Ο Αφγανός ακούει σφαίρα ή φωνή πληγωμένου, όπως ο ευρωπαίος μια κόρνα στο δρόμο...». Τα λόγια ανήκουν στον Αράς, Αφγανό που ζει χρόνια στην Ελλάδα, από τα πιο ενεργά μέλη της αφγανικής κοινότητας στην Αθήνα. «Η Ελλάδα δεν ευθύνεται- έχει ανοιχτά τα σύνορα για τους Αφγανούς, δεν τους πνίγει... Και μας επιτρέπει να φύγουμε. Το πρόβλημα των κλειστών συνόρων ξεκίνησε από την Αυστρία, που επιτρέπει μόνο σε 80 άτομα/ μέρα να περνάνε τα σύνορά της- 80 άτομα για την Ελλάδα είναι «δυο βάρκες» άνθρωποι, όταν κάθε μέρα μπαίνουν δεκάδες.
Ρωτάω, όμως, ακόμη και τους ανθρώπους των ελληνικών υπουργείων, που θα μείνουν όλοι αυτοί οι άνθρωποι και δεν παίρνω απάντηση. Τα κέντρα φιλοξενίας σε λίγες μέρες θα έχουν όλα γεμίσει- και είναι χιλιάδες αυτοί που έρχονται», μου λέει ενώ γύρω μας παιδιά παίζουν ξυπόλυτα και οι ενήλικες κατάχαμα, σε απλωμένα σεντόνια, υπνόσακους και πετσέτες, «σκοτώνουν» την ώρα τους, με εξασκημένη υπομονή κι ελπίδα.
«Γιατί ανεβοκατεβάζουν τους Αφγανούς με λεωφορεία σε κλειστά σύνορα; Δύο χιλιάδες άτομα, πολλαπλασίασε με 50- 60 ευρώ εισιτήριο ο καθένας... Όλα αυτά τα χρήματα καταλήγουν στις τσέπες κάποιων. Σε αφγανικό εστιατόριο άκουσα να λένε «έκλεισαν τα σύνορα, θα κάνουμε πάρτυ». Οι ταρίφες έχουν ξεφύγει- 3.000 ευρώ για να σε βάλουν απευθείας στην Αυστρία με φορτηγό, 1.500 για να σε περνάνε από τα σύνορα με τα πόδια και μετά με αυτοκίνητο, μέχρι τα επόμενα», λέει ο Αράς. «Το κράτος επιτρέπει στα κυκλώματα διακίνησης να λειτουργούν γιατί θέλει να απαλλαγεί από τους πρόσφυγες με οποιονδήποτε τρόπο- κι άλλωστε τα χρήματα αυτά στην Ελλάδα μένουν τα περισσότερα», μου λέει.
Ζητάω από τον Αράς να με βοηθήσει στην επικοινωνία με τους συμπατριώτες του. Να μας πούνε την ιστορία τους. Δέχεται- τον ευχαριστώ, όπως και τους πρόσφυγες που μας μίλησαν.
Αμπντουλά: 6 μήνες μας πήρε να φτάσουμε Αθήνα
Ο Αμπντουλά είναι 61 ετών, από το Κοντούζ που πριν ένα περίπου μήνα καταλήφθηκε από τους Ταλιμπάν. Κάθεται σ΄ένα πεζουλάκι της πλατείας, μόνος του, με μεγαλους σάκους δίπλα στα πόδια του.
«Έξι μήνες είμαστε στο δρόμο- στην Αθήνα φτάσαμε χτες», μου λέει.
Αφγανιστάν προς Ιράν και μετά Ιράν για Τουρκία περάσαμε μέσα από τα βουνά με τα πόδια. Από Τουρκία στην Ελλάδα ήρθαμε με βάρκα, ήμασταν σχεδόν 70 άτομα μέσα. Πριν βγούμε στην ακτή έπεσα στο νερό και έφτασα πολύ κοντά στο θάνατο- με έσωσε μια ομάδα ανθρώπων.
Ταξιδεύουμε δυο οικογένειες μαζί, 5 ενήλικες και τρία μωρά. Είμαι πατέρας 4 παιδιών- τα 3 είναι πλέον στη Γερμανία. Είχαμε χαθεί όσο ταξίδευαν αλλά ξαναμιλήσαμε και τώρα που τους βρήκαμε θέλω να φτάσω στη Γερμανία για να τους δω.
Έχουν κλείσει τα σύνορα και δεν ξέρω τι θα κάνω, ειλικρινά δεν ξέρω... Χτες κοιμηθήκαμε σ’ έναν χώρο φιλοξενίας (μάλλον εννοεί το Ελληνικό αλλά δεν θυμάται όνομα), σήμερα δεν ξέρω που θα κοιμήσουμε τα παιδιά. Στη Βικτώρια ήρθαμε γιατί περιμένουμε να μας στείλουν κάποια χρήματα- ξοδέψαμε ότι χρήματα είχαμε μαζί μας αλλά πρέπει να συνεχίσουμε το ταξίδι, οπωσδήποτε.
Τώρα οι γυναίκες και τα παιδιά είναι κάπου εδώ γύρω, ψάχνουν ένα μέρος να αφήσουν τα πράγματά τους και να ξεκουραστούν λίγο. Ο γιος μου πήγε να δει αν μας έστειλαν τα χρήματα από τη Γερμανία. Είμαστε πολύ κουρασμένοι αλλά θα συνεχίσουμε, μέχρι να φτάσουμε στους δικούς μας.
Ο 16χρονος Μιρβάι ξορκίζει τους «εφιάλτες» του ISIS
Είναι μόλις 16 χρονών- ένας ανοιχτόμυαλος, τελείως δυτικότροπος έφηβος. Στην Ελλάδα, ο Μιρβάι, έφτασε πριν δύο μέρες- σε κάποιο νησί που δεν θυμάται καν το όνομά του.
«Δεκάξι χρονών και φοβόμουν να πάω σχολείο- αλλά θέλω να μορφωθώ. Τρομοκρατικές ομάδες, τζιχαντιστές ή ο ISIS, μου ζητούσαν επίμονα να πολεμήσω μαζί τους. Τα βράδια μας απειλούσαν στο σπίτι μας για να αφήσουμε την οικογένεια μας και το σχολείο και να φύγουμε μαζί τους στα βουνά», μου λέει.
Η αδερφή μου δίδασκε σε αναλφάβητες γυναίκες- οι Ταλιμπάν της το απαγόρεψαν και σταμάτησε. Μας έλεγαν- αφού δεν μας ακολουθείτε, δεν είστε μουσουλμάνοι. Ο πατέρας μου ήταν για αρκετά χρόνια στις φυλακές των Ταλιμπάν- από όταν αποφυλακίστηκε, θέλαμε να φυγουμε από τη χώρα.
Ξεκινήσαμε το ταξίδι μας πριν ένα μήνα. Στο Ιράν και την Τουρκία το πέρασμα των συνόρων είναι επικίνδυνο. Οι αστυνομικοί και ο στρατός απειλούσαν να μας πυροβολήσουν, φώναζαν ότι θα μας σκοτώσουν γιατί ήμασταν παράνομοι. Στο Ιράν ειδικά αρκετοί Αφγανοί έχουν σκοτωθεί από συνοριοφύλακες. Αλλά και από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι δεν ήταν φιλικοί. Το βράδυ μας απείλησαν οι Ιρανοί, όταν ξημέρωσε μας κυνήγησαν οι Τούρκοι. Αλλά είχαμε περάσει τα σύνορα- μια δύσκολη νύχτα στα βουνά, αλλά περάσαμε.
Μέχρι τώρα έχουμε πληρώσει περισσότερα από δύο χιλιάδες δολάρια το άτομο. Στην Αθήνα φτάσαμε με το καράβι σήμερα το πρωί και αμέσως ήρθαμε στη Βικτώρια με σκοπό να φύγουμε αμέσως για τα σύνορα. Εδώ μας είπαν, άλλοι πρόσφυγες, ότι τα σύνορα έχουν κλείσει για τους Αφγανούς- κανείς δεν μας είχε ενημερώσει πριν.
Θέλουμε από την Ελλάδα και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες να συνεννοηθούν και να μας βοηθήσουν, να βρεθεί μια λύση. Πρέπει να καταλάβουν όλοι ότι το Αφγανιστάν είναι 30 χρόνια σε πόλεμο- στην ίδια κατάσταση με τη Συρία αλλά κανείς δεν θέλει να αναγνωρίσει αυτή την πραγματικότητα. Για μένα, από τότε που άνοιξα τα μάτια μου, υπήρχε πόλεμος, καθημερινός κίνδυνος να απαχθείς, να φυλακιστείς, να χάσεις τη ζωή σου. Και πλέον οι Ταλιμπάν έχουν μετεξελιχθεί σε ISIS, δεν έγιναν παρελθόν... Ευχαριστούμε την Ελλάδα που μας δέχτηκε, τους Έλληνες που μας προσφέρουν φαγητό κι έναν τόπο να σταθούμε για λίγο. Σκοπός μας είναι να φτάσουμε στη Γερμανία, έχουμε κάποιους φίλους εκεί.
Τώρα δεν τολμάμε να ανέβουμε προς τα σύνορα- το βράδυ επέστρεψε μια ομάδα ανθρώπων από ‘κει και μας είπαν ότι κι εμείς αν πάμε, η αστυνομία θα μας γυρίσει πίσω. Περιμένουμε, μόνο περιμένουμε, χωρίς να έχουμε ιδέα για το τι θα κάνουμε. Σήμερα, αν υπάρχει χώρος θα κοιμηθούμε σε κάποιο camp, αλλιώς, εδώ, στην πλατεία.
Θέλω ένα μέλλον- στο Αφγανιστάν δεν είχα κανένα. Θέλω να ζήσω με ασφάλεια και να σπουδάσω. Στην Ελλάδα αισθάνομαι ασφαλής, αλλά ψυχολογικά είμαι πολύ πιεσμένος και κουρασμένος σωματικά- ένα μήνα τώρα είμαστε στο δρόμο, με ένα μωρό στο κρύο και στη θάλασσα. Αλήθεια, πονάμε στο κορμί, μουδιάζουν τα πόδια μας αλλά φύγαμε από ανάγκη, για να σωθούμε μαζί με την οικογένεια μας. Φίλοι με είχαν παροτρύνει να ταξιδέψω μαζί τους, ή να φύγω μόνος μου αλλά δεν ήθελα να αφήσω πίσω τα μικρά αδέλφια μου.
Ο Αμπντούλ Ραχίμ που πολέμησε ερναντίον των Ταλιμπάν
«Έχω πολεμήσει εναντίον των Ταλιμπάν σαν μουτζαχεντίν, με φυλάκισαν 4 χρόνια, πέρασα πολύ δύσκολα», λέει ο 43χρονος Αμπντούλ Ραχίμ.
Φοβόμουν ότι θα με εκτελέσουν- αποφυλακίστηκα με την παρέμβαση ανθρώπων της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Προσπάθησα να ζήσω κάποια χρόνια στο Ιράν αλλά επέστρεψα στη χώρα μου και βρέθηκα ξανά απέναντι σ’ αυτούς τους φανατικούς που θέλησαν να την καταστρέψουν. Τους πολέμησα ενταγμένος στους μουτζαχεντίν της Βόρειας Συμμαχίας του πολέμαρχου Άχμαντ Σαχ Μασούντ (σκοτώθηκε πριν 14 χρόνια και τιμάται σαν ήρωας της αντίστασης στο καθεστώς των Ταλιμπάν).
Οι κόρες μου δε φοράνε μπούργκα- είναι τρεις νέες κοπέλες που δε θέλουν να ντυθούν έτσι. Και εξαιτίας αυτής της άρνησης, κινδύνευε η ζωή τους διαρκώς. Τι άλλο να πεις για τη ζωή στο Αφγανιστάν;
Δεν δίστασα να φύγω- όταν νιώθεις ότι είναι σε κίνδυνο η ζωή των παιδιών σου, δε σε νοιάζει τίποτα άλλο- ούτε ότι χάνεις την πατρίδα σου, ούτε τις περιπέτειες που θα περάσεις, ελπίζοντας να φτάσεις σε έναν τόπο που θα ζήσουν τα παιδιά σου χωρίς αυτόν τον φόβο.
Δεν είναι εύκολα εδώ,δεν έχουμε ούτε τουαλέτες αλλά δεν ξέρουμε και τι άλλο να κάνουμε. Πριν δυο μέρες έμαθα ότι τα σύνορα έκλεισαν. Θα περιμένουμε- μέρα με τη μέρα, μέχρι να κάνουμε το επόμενο βήμα μας προς τη Γερμανία. Δρόμος επιστροφής δεν υπάρχει.
Αν δεν ανοίξουν άμεσα τα σύνορα, απλώς θα πάμε εκεί να περιμένουμε, στη συνοριογραμμή, μέχρι να ανοίξει η πύλη. Αν θέλουν να παραμείνουν κλειστά, ας τα «σφραγίσουν» στην Τουρκία- πνίγεται κόσμος, μωρά παιδιά, στην προσπάθεια τους να περάσουν τη θάλασσα. Εμείς σώσαμε τις ζωές μας αλλά χάσαμε σχεδόν όλα μας τα χρήματα στο θαλάσσιο πέρασμα. Κρίμα να ταλαιπωρείται και να πεθαίνει τόσος κόσμος μάταια.
Μοχάμαντ: Από ράφτης... πρόσφυγας
Ο Μοχάμαντ είναι 36 χρονών. Κρατά στην αγκαλιά του ένα μικρό κορίτσι, που κοιμάται εξαντλημένο, με το κεφάλι της γυρτό στα χέρια του πατέρα. Με πλησιάζει, μιλάμε- «μπορείς να βγάλεις φωτογραφία αν θέλεις», μου λέει.
Κατάγομαι από την πόλη Μαζάρι Σαρίφ- εργαζόμουν ως ράφτης. Οι Ταλιμπάν ήρθαν στην περιοχή μας και δε μου επέτρεπαν να δουλεύω. Βρέθηκα σε απελπιστική κατάσταση- από ανάγκη φύγαμε.
Στο Αφγανιστάν η κατάσταση είναι χειρότερη από έναν «τυπικό» πόλεμο- σε ειδοποιεί μια «παράταξη» ότι αν δεν τους υποστηρίξεις σε 2- 3 μέρες θα είσαι νεκρός. Δεν αστειεύονται, ούτε έχουν κάτι προσωπικό μαζί σου, είναι απλώς η πρακτική τους- και θα σε σκοτώσουν. Αυτή είναι μια άλλη μορφή πολέμου που η Δύση δεν θέλει να αναγνωρίσει. Βία μπορεί να ξεσπάσει ανά πάσα στιγμή. Έχω νεκρούς συγγενείς μου στον πόλεμο με τους Ταλιμπάν, αλλά δεν είναι μόνο οι Ταλιμπάν που σκοτώνουν στο Αφγανιστάν. Υπάρχουν πολλές αντίπαλες παρατάξεις, κόμματα και παραστρατιωτικές ομάδες που καθεμιά θέλει να κυριαρχήσει πολιτικά, εξολοθρεύοντας τους οπαδούς των άλλων. Ο μέσος άνθρωπος πως να αντιδράσει; Δεν ξέρει τι να κάνει- στην καλύτερη περίπτωση θα χάσει, αντί της ζωής του, την δουλειά του. Στο Αφγανιστάν νιώθεις ότι όλα είναι μάταια- η κυβέρνηση είναι αδύναμη να σε προστατέψει, άλλωστε και αυτή έχει διαβρωθεί από Ταλιμπάν. Πάμφτωχος και τρομοκρατημένος μόνο θα ζήσεις.
Ένα μήνα ταξιδεύαμε. Στα σύνορα του Ιράν, πρώτα με το Αφγανιστάν και μετά με την Τουρκία, «φάγαμε» πολύ ξύλο... Στα ιρανικά σύνορα δεν περνάει μέρα που να μην πεθαίνει κάποιος πρόσφυγας- η ιρανική αστυνομία δεν διστάζει να πυροβολήσει εν ψυχρώ. Από την Τουρκία περάσαμε στην Ελλάδα με βάρκα- πρόσφυγες ήταν στο τιμόνι της, οι Τούρκοι διακινητές απλώς μας οδήγησαν στην ακτή, μας έδειξαν τη βάρκα και μας είπαν να περάσουμε μόνοι μας απέναντι.
Τώρα, μόνο ο θεός ξέρει τι θα κάνουμε. Χτες κατάλαβα ότι τα σύνορα είναι κλειστά. Και δεν έχω ιδέα για το πως θα συνεχίσουμε- σήμερα, αν δεν φύγουμε προς τα σύνορα, θα κοιμηθούμε στην πλατεία. Μόνο εύκολο δεν είναι. Ο γιος μου έπαθε εγκαύματα στα χέρια του από μια φωτιά που είχαμε ανάψει ένα βράδυ στην Τουρκία για να ζεσταθούμε. Και η κόρη μου χθες ανέβασε πυρετό- ευτυχώς ένας γιατρός μας έδωσε φάρμακα και σήμερα είναι καλύτερα. Τα παιδιά είναι και τα δυο πολύ κουρασμένα- σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού κοιμόμασταν έξω. Σε καταυλισμό μείναμε μόνο ένα βράδυ στην Ελλάδα.
Γιβάζ Αλί: Όνειρό μου είναι να φτάσω στη Γερμανία
Ο Γιβάζ Αλί είναι 23 ετών και κατάγεται απότην Καμπούλ.
Στην Καμπούλ εργαζόμουν σαν υπάλληλος. Έφτασα στην Ελλάδα πριν περίπου ένα μήνα. Θέλω να φτάσω στη Γερμανία- κάποιοι δικοί μου άνθρωποι είναι ήδη εκεί, ζούνε σε κάποιον καταυλισμό.
Ξεκίνησα να ταξιδεύω μόνος μου- η οικογένεια μου έμεινε στο Αφγανιστάν. Στη διάρκεια του ταξιδιού έκανα πέντε καλούς φίλους, είμαστε όλοι μας πάνω κάτω συνομήλικοι και πλέον ταξιδεύουμε σαν παρέα.
Στη Βικτώρια ήρθαμε χτες- με λεωφορείο από τα σύνορα. Μας γύρισαν πίσω. Χτες κοιμηθήκαμε στην πλατεία, μάλλον και σήμερα αυτό θα κάνουμε. Που αλλού να πάμε; Μέχρι να ανοίξουν τα σύνορα εδώ θα μείνουμε- υπάρχουν και κάποιοι άνθρωποι που μας βοηθάνε.
Δεν θέλω να μείνω σε camp. Είναι μακριά από το κέντρο της πόλης και το φαγητό δεν είναι καλό- έχουμε λίγα χρήματα μαζί μας και τρώμε καλύτερα έξω. Το χειρότερο στον καταυλισμό είναι ότι νιώθεις απομονωμένος- στην πλατεία έχεις έστω την αίσθηση ότι μαθαίνεις πιο γρήγορα τα νέα για τα σύνορα και ότι μπορείς αν αλλάξει κάτι να ξεκινήσεις αμέσως για πάνω... Γιατί το μόνο που θέλουμε είναι να ανοίξουν τα σύνορα μέχρι τη Γερμανία. Όλοι αυτό περιμένουμε- τη στιγμή που θα μπούμε στο λεωφορείο...
Εχω μιλήσει στην Αθήνα με διακινητές που προσφερθηκαν να μας μεταφέρουν μέσα σε φορτηγά μέχρι τη Γερμανία- αλλά δεν έχω αρκετά χρήματα. Περιμένω και ελπίζω να μας βοηθήσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, όχι αυτοί οι άνθρωποι...