Η ομορφιά και η εξυπνάδα είναι τα δύο χαρακτηριστικά που αναφέρονται συχνότερα όταν γίνεται κουβέντα για τις αξίες που διέπουν ένα «κελεπούρι». Και είτε αυτό ισχύει είτε όχι, όταν ένας άνθρωπος είναι όμορφος συνήθως υποθέτουμε αυτόματα πως είναι και έξυπνος.
Ως αποτέλεσμα της προκατάληψης που μας δημιουργεί η ομορφιά, τείνουμε να πιστεύουμε πως ένα ελκυστικό άτομο διαθέτει και πολλά θετικά γνωρίσματα, τα οποία στην πραγματικότητα μπορεί και να μην έχει. Μια νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS One αποκαλύπτει, εκτός από καλοσυνάτοι, έμπιστοι και περισσότερο άξιοι συγχώρεσης, οι όμορφοι άνθρωποι κάνουν τους άλλους να πιστεύουν πως είναι και πιο έξυπνοι -σε σχέση με τους λιγότερο όμορφους.
Το να μελετήσεις αυτό το φαινόμενο είναι κάπως πολύπλοκο: Το πώς αντιλαμβάνεται κανείς την ελκυστικότητα και την ευφυΐα είναι υποκειμενικό και εξαρτάται από τον κάθε παρατηρητή ξεχωριστά. Σε μια προσπάθεια να καθορίσουν το πώς ορίζουν οι συμμετέχοντες την ευφυΐα, οι υπεύθυνοι της έρευνας τους ρώτησαν για κάποια άλλα στοιχεία που υπόκεινται στην κατηγορία «έξυπνος». Πιο συγκεκριμένα τους ρώτησαν για την ευσυνειδησία και την ακαδημαϊκή επίδοση, δύο αξίες που συνήθως αποδίδονται σε υψηλή νοημοσύνη.
Η έρευνα επικεντρώθηκε σε φωτογραφίες 100 φοιτητών από το Πανεπιστήμιο St. Andrews και περιορίστηκε σε λευκούς ανθρώπους για να αποκλειστεί η πιθανότητα ύπαρξης φυλετικής προκατάληψης στο τελικό αποτέλεσμα. Για να εξασφαλίσουν ισότιμους όρους ανταγωνισμού, ζήτησαν από τους φοιτητές να πάρουν μια ουδέτερη έκφραση όσο φωτογραφίζονταν και να μη φορέσουν καθόλου μακιγιάζ και κοσμήματα.
Έπειτα, ζητήθηκε από 124 εθελοντές να αξιολογήσουν τα πρόσωπα στις 100 φωτογραφίες κρίνοντάς τα βάσει ελκυστικότητας, ευσυνειδησίας, ευφυΐας και ακαδημαϊκών αποδόσεων. Αφού εξέτασαν τα αποτελέσματα οι μελετητές συμπέραναν πως οι φοιτητές που είχαν χαρακτηριστεί ως περισσότερο ελκυστικοί ήταν και αυτοί που είχαν θεωρηθεί ως περισσότερο επιτυχημένοι ακαδημαϊκά. Στην πραγματικότητα, όμως, δεν υπήρχε σχέση ανάμεσα στην ομορφιά και τους βαθμούς των 100 φοιτητών.
«Η εξωτερική εμφάνιση επηρέαζε και επηρεάζει τις απόψεις μας και λειτουργεί καθοριστικά στον τρόπο που παίρνουμε αποφάσεις σχετικά με την πολιτική, την ηγεσία, τον νόμο, τις προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους και τον τρόπο που τα τιμωρούν, τους βαθμούς στον στρατό και τις αξιολογήσεις των δασκάλων» γράφουν οι ερευνητές, όλοι τους μέλη της σχολής ψυχολογίας και νευροεπιστήμης του πανεπιστημίου.
Αυτό που μαθαίνουμε μελετώντας το πώς αντιλαμβανόμαστε την εμφάνιση των προσώπων, αναφέρουν, είναι πως συνήθως δεν είμαστε καλοί στο να κρίνουμε ένα βιβλίο από το εξώφυλλό του.
«Τα αποτελέσματα της έρευνας δίνουν έμφαση στο παραπλανητικό τέχνασμα της ομορφιάς πάνω στην πρώτη εντύπωση που δημιουργούμε για κάποιον και τις ικανότητές του, κάτι που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις σε τομείς όπως η εκπαίδευση και οι προσλήψεις», σημειώνουν οι ερευνητές.
Φαίνεται λοιπόν πως τα «ισχυρά» γονίδια και τα προνόμια (για παράδειγμα, η πρόσβαση σε καλλωπιστικά προϊόντα και υπηρεσίες) παίζουν σημαντικό ρόλο στις ευκαιρίες που προσφέρονται στους ανθρώπους. Όσο πιο γρήγορα αρχίσουμε να αποδομούμε τις προκαταλήψεις μας, τόσο περισσότερες ευκαιρίες θα έχουν οι άνθρωποι για να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις δυνατότητές τους.