Κυριακή (6 Μαρτίου). Ένα ηλιόλουστο ο πρωινό στην Αθήνα- σε μια εξέδρα στην πλατεία Συντάγματος συγκροτήματα χόρευαν παραδοσιακούς χορούς και άλλες αποκριάτικες δράσεις συγκέντρωναν πιτσιρίκια και τους γονείς τους. Ο περισσότερος όμως κόσμος ήταν μαζεμένος στην αριστερή πλευρά της κάτω πλατείας- άνθρωποι όλων των ηλικιών, από την Αθήνα αλλά και την περιφέρεια, πολλοί γονείς μαζί με τα παιδιά τους, ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμα του Δικτύου Κοινωνικής Αλληλεγγύης για τη συγκέντρωση ειδών πρώτης ανάγκης για τους πρόσφυγες.
Αυτοκίνητα σταματούσαν συνεχώς πέριξ της πλατείας για να ξεφορτώσουν μεγάλες τσάντες και πακέτα, ενώ από το μετρό έβγαιναν συνεχώς άνθρωποι που κουβαλούσαν είδη πρώτης ανάγκης- ρουχισμό και εφόδια (υπνόσακους, παιδικά αδιάβροχα, θερμικές κουβέρτες και μάρσιπους για τα μωρά, κ.α.), τρόφιμα, είδη προσωπικής υγιεινής (από μωρομάντηλα και πάνες, μέχρι σαπούνι και οδοντόβουρτσες), φαρμακα επίσης. Οι δεκάδες εθελοντές του Δικτύου τους καθοδηγούσαν για το σημείο όπου κάθε σακούλα (ανά είδος) έπρεπε να παραδοθεί- και έτσι δημιουργήθηκαν τεράστιοι «σωροί», μικρής αλλά πολύτιμης βοήθειας (φιλικής χειρονομίας πρωτίστως) σε κάθε πρόσφυγα που θα συνεχίσει το ταξίδι του, της σωτηρίας από τον πόλεμο και του απεγκλωβισμού από την Ελλάδα.
Η HuffPost Greece, βρέθηκε στο Σύνταγμα και μίλησε με κάποιους από τους ανθρώπους που θέλησαν να συνδράμουν.
Είμαι εδώ προσπαθώντας να κάνω τη ζωή αυτών των ανθρώπων, έστω για λίγο, λίγο πιο εύκολη. Δεν μπορώ να τους βοηθήσω κάπως αλλιώς- μακάρι να ήμουν γιατρός... Οι διεθνείς συμβάσεις και η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι μέσα στις σκέψεις μου πάντως.
Είναι η πρώτη φορά που βοηθάω εθελοντικά στο προσφυγικό ζήτημα- εργάζομαι κοντά στην πλατεία Βικτωρίας και έχω καθημερινή εικόνα και επαφή με τους πρόσφυγες. Είναι πάρα πολύ αξιοπρεπείς, άνθρωποι σαν εμάς που αναγκάστηκαν λόγω του πολέμου να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους.
Η Ελλάδα δεν είμαι σίγουρη αν σαν κράτος θα μπορούσε να κάνει κάτι παραπάνω- άλλες χώρες στη θέση μας θα αντιδρούσαν χειρότερα. Η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι εχθρική απέναντι στους πρόσφυγες, ίσα ίσα δείχνει κατανόηση και προσπαθεί να συνδράμει. Αλλά νομίζω πως είναι τόσο μεγάλο ζήτημα το προσφυγικό και τόσο έντονο το φαινόμενο της μετανάστευσης που ξεπερνάνε τις δυνατότητες της και, μάλλον, δεν ξέρει τι να κάνει- όπως και καμιά χώρα ή κυβέρνηση, ειδικά από μόνες τους δεν μπορούν να δώσουν λύση.
Οι Έλληνες σαν λαός προσφέρουν βοήθεια, και αγάπη ακόμα στους πρόσφυγες. Σε όποιους νιώθουν εχθρικά απέναντι στους πρόσφυγες, εύχομαι μόνο να μην βρεθούν ποτέ οι ίδιοι σε παρόμοια κατάσταση.
Είναι άνθρωποι σε μεγάλη ανάγκη και πρέπει να τους βοηθήσουμε, δεν υπάρχει άλλο κίνητρο από την ανθρώπινη αλληλεγγύη- όταν βλέπεις μικρά παιδιά και ανθρώπους που έχουν ξεφύγει από μια εμπόλεμη κατάσταση. Αυτό που κάνουμε σήμερα είναι το ελάχιστο, μακάρι να μπορούσαμε πολύ περισσότερα- να τους έδινα και χρήματα και τρόφιμα.
Φέραμε με τον γιο μου το παιδικό καρότσι που χρησιμοποίησαν με τον αδερφό του, ρούχα τους και παιχνίδια- που παίζανε μαζί τους μέχρι και χθες αλλά αποφασίσαμε από κοινού να χαρίσουμε δυο παιχνίδια του «μεγάλου» και δυο του «μικρού» σε παιδάκια που τα έχουν ανάγκη.
Η στάση της Ελλάδας στο προσφυγικό είναι νομίζω ηθικά σωστή- σαν οργάνωση δεν είμαι τόσο σίγουρος, αλλά το προσφυγικό είναι τόσο έντονο που κάθε εύκολη κριτική φαντάζει σαν «μεγάλα λόγια» που δεν πρέπει να λέγονται... Προσωπικά θεωρώ ότι οι άνθρωποι είναι πάνω απ’ όλα- ακόμα και τις διεθνείς συμφωνίες και τα σύνορα. Αν χρειαστεί για να συνεχίσουμε να δεχόμαστε τους πρόσφυγες, να βγούμε από τηΣέγκεν, ας γίνει κι έτσι...
Οι Έλληνες, στη δεδομένη κρίση, νομίζω αποδεικνύουμε πως συνεχίζουμε, διαχρονικά, να είμαστε αλληλέγγυοι σε άλλους λαούς και πολιτισμούς. Για όσους αντιμετωπίζουν με κάποια φοβικότητα τους πρόσφυγες, ως ένα σημείο μπορώ να τους δικαιολογήσω, να συζητήσω μαζί τους. Για όσους βγάζουν ρατσιστικά αντανακλαστικά, τι μπορείς να πεις σε τέτοια μυαλά; Ίσως πως αν χρειαζόταν κάποια στιγμή και οι ίδιοι να αφήσουμε τη χώρα μας και να ξενιτευτούμε, δεν θα θέλαμε κάποιοι άλλοι να μας διώχνουν κι από ‘κει...
Ήρθα να βοηθήσω γιατί το κράτος δεν μπορεί από μόνο του να ανταποκριθεί στις ανάγκες τόσων προσφύγων- πρέπει όλοι μας να προσφέρουμε κάτι. Υπάρχει τεράστια ανάγκη γύρω μας- άνθρωποι με κατεστραμμένα σπίτια και ρημαγμένες ζωές, παιδιά που δεν έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση. Πρέπει να τους βοηθήσουμε να τα καταφέρουν. Έφερα μαζί μου μερικά σακίδια, είδη προσωπικής υγιεινής και λίγα τρόφιμα.
Χαίρομαι που βλέπω τόσους ανθρώπους εδώ σήμερα, με διάθεση να βοηθήσουνε στην πράξη. Το κράτος πάσχει σε οργάνωση, ειδικά σε ένα επείγον και τεράστιο ζήτημα, όπως το προσφυγικό. Η ευρωπαϊκή στάση είναι, νομίζω, θλιβερή. Κάθε χώρα προσπαθεί να «φορτώσει» το προσφυγικό φαινόμενο σε οποιαδήποτε άλλη. «Ενωμένη Ευρώπη» και «ευρωπαϊκή αλληλεγγύη» αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουνε.
Στη Βουλγαρία δεν υπάρχουν παρά ελάχιστες προσφυγικές ροές- οι αρχές εκεί είναι πιο «αυστηρές» από τις ελληνικές, γίνονται από μέρους τους πράγματα που προσβάλλουν τον ανθρωπισμό και δεν θα έπρεπε να συνεχίζουν στη σημερινή εποχή να συμβαίνουν. Ακόμα και τους λίγους πρόσφυγες που περνάνε από εκεί, τους μεταχειρίζονται πολύ άσχημα.
Η Αγγελική, όπως και αρκετοί άλλοι άνθρωποι που μίλησα μαζί τους, δεν επιθυμεί να φανεί το πρόσωπό της. «Καλύτερα να φανούν τα πράγματα που έφερα», μου λέει.
Δεν είμαι πολύ υπέρ του εθελοντισμού- θεωρώ ότι πρέπει το κράτος να έχει τις προστατευτικές δομές για να αντιμετωπίζει και τέτοιες ανθρωπιστικές κρίσεις. Ο εθελοντισμός δεν είναι λύση για τόσο μεγάλα ζητήματα- παρότι βοηθώ όπως μπορώ, δεν έχω αυταπάτες.
Θεωρώ ότι η στάση της Ελλάδας να έχει ανοιχτά σύνορα για τους πρόσφυγες είναι σωστή- τι άλλο θα μπορούσε να κάνει ειδικά στα θαλάσσια σύνορά της με όλους αυτούς τους ανθρώπους; Η στάση της Ευρώπης... Θεωρώ ότι η Ευρώπη έχει αρκετό καιρό τώρα διαχωρίσει τη θέση της από την ελληνική- και όχι μόνο σχετικά με το προσφυγικό.
«Θέλουμε απλά να βοηθήσουμε τους ανθρώπους», μου λέει η Εβελίνα. «Και τους πρόσφυγες αλλά και άλλους που ξέρω ότι έχουν ανάγκη». Το προσφυγικό είναι ένα ζήτημα κατεξοχήν ανθρωποκεντρικό, με τα παιδιά να βρίσκονται στην πιο ευαίσθητη θέση. Πρέπει να τους βοηθήσουμε- και σαν άνθρωποι, σαν πολίτες, αλλά και σαν ευρωπαϊκά κράτη, με αποφάσεις που πρέπει να ληφθούν από τις ηγεσίες. Η ελληνική στάση μέχρι σήμερα είναι «εντάξει» αλλά πρέπει να βρεθεί μια πανευρωπαϊκή κοινή στάση για να επιλυθεί το προσφυγικό ζήτημα. Δεν είναι εύκολο να συμβεί αυτό- η Ευρώπη αποδείχτηκε ανέτοιμη να το διαχειριστεί. Ελπίζω πλέον να είναι θέμα χρόνου.
«Στην οικογένεια μου μεγάλωσα μαζί με πρόσφυγες και μετανάστες στους οποίους έδιναν στέγη οι γονείς μου», λέει ο Φώτης. «Έτσι έχω μεγαλώσει- και οι κόρες μου τώρα- με πρόσφυγες και μετανάστες που δουλέψαμε μαζί, που έζησαν εδώ και πήγαν τα παιδιά τους σε ελληνικά σχολεία μαζί με τα δικά μας παιδιά».
Πόλεμοι θα συνεχίσουν να υπάρχουν, πρόσφυγες επίσης. Αν οι «εστίες» είναι κοντά μας, θα επηρεαζόμαστε κι εμείς. Αυτό συνέβη και στις αρχές των 90’s, όταν η Ελλάδα υποδέχτηκε εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανούς, που τελικά ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία. Η προσφυγιά και η μετανάστευση θα εξακολουθήσουν και στο μέλλον- και πάντα θα υπάρχουν κάποιοι που θα αντιτίθενται, ή θα έχουν έχθρική στάση. Οι υπόλοιποι αρκεί να δείχνουμε την αλληλεγγύη μας, όχι τίποτα παραπάνω από το να φερόμαστε στους πρόσφυγες κανονικά, όπως στους συνανθρώπους και τους φίλους μας. Τότε, όσοι τους αντιμετωπίζουν καχύποπτα ή επιθετικά, καταλάβουν πως δεν έχουν να φοβούνται κάτι από αυτούς τους ανθρώπους.