Η Ελλάδα βρίσκεται σε κρίση. Kάποιοι την ονομάζουν οικονομική, άλλοι πνευματική. Αυτό που είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός είναι ότι οι Έλληνες βιώνουμε μια συλλογική κατάθλιψη, υποφέρουμε από ενοχικά σύνδρομα, νιώθουμε ότι βρίσκομαστε σε αδιέξοδο. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση εκφράζεται με αναπολήσεις περασμένων μεγαλείων και μια οργή απέναντι στον κακό άλλο, που του στέρησε την ευδαιμονία, σε αυτόν που μάς υποτιμά και μάς τιμωρεί. Αυτός ο άλλος, δίκαια ή άδικα, είναι η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, το σύστημα, ο ξένος, ο Ευρωπαίος, η γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Τα συναισθήματα είναι συγκεχυμένα, η οργή διάχυτη προς όλους και πολύ περισσότερο προς τον ίδιο τον εαυτό. Πώς γίνεται από υπερήφανος λαός να υφιστάμεθα την μια ταπείνωση μετά την άλλη; Να μην μπορούμε να αρθρώσουμε λόγο και πολιτική σκέψη, να μην μας υπολογίζει κανείς; Φτωχοί και κουρασμένοι διανύουμε μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ιστορίας, με χιλιάδες πρόσφυγες να κατακλύζουν τα νησιά μας και να φτάνουν μέχρι τα βόρεια σύνορά μας. Η Ευρώπη κλείνει σύνορα και διαπραγματεύεται με την Τουρκία και εμείς βρισκόμαστε στη μέση μιας διαφαινόμενης σύγκρουσης Ανατολής – Δύσης, αδυνατώντας να προτείνουμε την όποια λύση. Τουλάχιστον, αυτή είναι η επικρατούσα άποψη.
Μέσα σε αυτό το αίσθημα της απαξίωσης γεννιόνται σχιζοφρενικά συναισθήματα. Ποιοι είμαστε; Πού ανήκουμε; Ο Έλληνας αδυνατεί να καταλάβει το βάθος και το βάρος του πολιτισμού του. Αυτό το οποίο διαισθάνεται, έχει ξεχάσει πως να το αγκαλιάσει για να τον διαμορφώσει, ενώ η χαμηλή αυτοπεποίθηση τον κάνει να αισθάνεται λίγος απέναντι στους Ευρωπαίους εταίρους του. Τη μια στιγμή υπερηφανεύεται που είναι Ευρωπαίος και αμέσως μετά καταγγέλλει την Ευρώπη. Αρνείται την Ανατολή, παρότι υπάρχουν στοιχεία που τα νιώθει οικεία, και όχι άδικα.
Άλλωστε, η έλλειψη ιστορικής μνήμης μπορεί να τα προκαλέσει αυτά. «Εμείς τους δώσαμε τα φώτα!» συνήθης έκφραση που δεν συνεχίζεται, γιατί δεν μπορεί να υποστηριχθεί. Οι πολιτικές ηγεσίες δεν χαίρουν της εμπιστοσύνης του λαού και έχουν αποδειχθεί ανεπαρκείς στο να προτάξουν κάτι εναλλακτικό. Σε αυτή τη λασπωμένη διαδρομή προσπαθούν να κερδίσουν έδαφος πατριδοκάπηλοι, ακροδεξιά στοιχεία ή άλλοι που επιθυμούν μια εντελώς νέα ιστορική αφήγηση, που ξεκόβει το λαό από την ιστορική του συνέχεια, αφού αυτή θεωρούν πως είναι και η αιτία της καθήλωσής του. Ακόμη πιο εντυπωσιακή είναι η άρνηση της παράδοσης και της ισχυρής πνευματικότητας που αυτή εμπεριέχει και η οποία θα μπορούσε να μας εκτινάξει στο μέλλον βγάζοντας μας από το τέλμα.
«Σε αυτή τη λασπωμένη διαδρομή προσπαθούν να κερδίσουν έδαφος πατριδοκάπηλοι, ακροδεξιά στοιχεία ή άλλοι που επιθυμούν μια εντελώς νέα ιστορική αφήγηση που ξεκόβει το λαό από την ιστορική του συνέχεια, αφού αυτή θεωρείται και η αιτία της καθήλωσής του.Ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι η άρνηση της παράδοσης και της ισχυρής πνευματικότητας που αυτή εμπεριέχει και θα μπορούσε να μας εκτινάξει στο μέλλον βγάζοντας μας από το τέλμα»
Σίγουρα το να αποδεχθούμε αυτή την παράλυση δεν είναι η λύση. Αντίθετα είναι η εξολόθρευσή μας. Και εάν υπάρχει γιατρειά σε όλο αυτό, πρέπει πρώτα να υπάρξει διάγνωση. Η εξερεύνηση των αιτιών της παρακμής μας μπορεί να μας αφυπνίσει και να μας οδηγήσει στο ξέφωτο. Μόνο η αίσθηση της ταυτότητας και της ετερότητάς μας μπορεί να μας προσφέρει αυτοπεποίθηση και να μας επιτρέψει τη συμμετοχή μας στο ιστορικό γίγνεσθαι.
Σε αυτή την αγωνία για το μέλλον μας και της ιστορικής μας ιδιοπροσωπίας επιχειρήσαμε νηφάλια το διάλογο με ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην εξερεύνηση της ελληνικής ταυτότητας. Ο Στέλιος Ράμφος, η Ελένη Γλύκατζη Αρβελέρ, ο Χρήστος Γιανναράς, ο Σεβασμιότατος Κάλλιστος Γουέαρ, ο Γιώργος Καραμπελιάς, ο Φίλιππος Κουτσαφτής, ο Αμερικανός βραβευμένος με Grammy, λάτρης της παράδοσης μας και συλλέκτης δημοτικής μουσικής, Κρίστοφερ Κίνγκ και ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος δέχθηκαν να συμμετάσχουν σε αυτήν την συζήτηση που ανοίγει σήμερα η Huffington Post Greece. Tους ευχαριστούμε για τους νέους διανοητικούς δρόμους που πιστεύω ότι μπορούν να ανοίξουν. Ακόμη περισσότερο τους ευχαριστούμε για τον λόγο που μας προσφέρουν την εποχή της αφωνίας.
© Στέλιος Φαϊτάκης, Παραχώρηση γκαλερί The Breeder, Αθήνα - © Stelios Faitakis, Courtesy The Breeder, Athens
«Σε αυτή την αγωνία για το μέλλον μας και της ιστορικής μας ιδιοπροσωπίας επιχειρήσαμε νηφάλια το διάλογο με ανθρώπους που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην εξερεύνηση της ελληνικής ταυτότητας. »
Ο κ. Στέλιος Ράμφος υποστηρίζει πως όλα μας τα δεινά ξεκινούν από πολύ παλιά και συγκεκριμένα από το Βυζάντιο.
«Δεν καταφέραμε να έχουμε Αναγέννηση και δεν καταφέραμε επίσης να έχουμε τον φορέα εκείνο χωρίς τον οποίο δεν μπορεί να υπάρξει αναγέννηση, δηλαδή μια συνειδητή ατομική προσωπικότητα του ωριμότερου πια ψυχικά ανθρώπου» μας λέει μεταξύ άλλων.
«Η Ελλάδα δεν γνώρισε διαφωτισμό» σημειώνει και η βυζαντινολόγος κ. Αρβελέρη οποία επίσης βλέπει ως πρόβλημα του νέου ελληνισμού ότι δεν ελευθερώσαμε την κοιτίδα του γένους την Πόλη.
«Μια Ευρώπη χωρίς ιστορία θα ήταν μια Ευρώπη ορφανή και δυστυχισμένη» μας επισημαίνει ο κ. Χρήστος Γιανναράς. Θεωρεί ψευτοδίλημμα του πόσο είμαστε Έλληνες ή Ευρωπαίοι και αποδίδει στον Κοραή το σκεπτικό πως με την τουρκοκρατία χάσαμε τα πάντα και η Δύση διέσωσε την αρχαία Ελλάδα, επομένως, εάν θέλουμε να γίνουμε Έλληνες, πρέπει να γίνουμε πρώτα Ευρωπαίοι, για να γίνει μετακένωση της ελληνικότητας.
«Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν να φτιάξουμε ένα κράτος μιμητικό, ένα κράτος μεταπρατικό...επάνω σε αυτή τη σχιζοφρένεια έχει οικοδομηθεί ένα κράτος» λέει.
«Η ολοκλήρωση της κλασικής Ελλάδας έγινε με το Βυζάντιο. Ελπίζω πως η σύγχρονη Ελλάδα θα είναι πάντα πιστή στο Βυζάντιο και δεν θα το αποποιηθεί. Είναι σημαντικό κομμάτι της ιστορίας σας, γιατί δεν είστε μόνο Έλληνες αλλά και Ρωμαίοι (Ρωμηοί)» δηλώνει ο πρώτος Βρετανός ορθόδοξος επίσκοπος μετά το Σχίσμα ο Σεβασμιώτατος Κάλλιστος Γουέαρ.
«Οι Έλληνες ως έθνος, ως συλλογικό υποκείμενο, είτε σβήνουν, είτε κατορθώνουν να ενσωματώσουν την ιστορική τους παράδοση για να υπάρξουν. Φτάσαμε σε αυτό το ιστορικό σημείο» προειδοποιεί ο κ. Γιώργος Καραμπελιάς ο οποίος μάχεται τις εθνομηδενιστικές θεωρίες για την κατασκευή του έθνους μέσω του κράτους όπως τις διατύπωσε ο Φαλμεράιχερ και συνεχίζουν να υποστηρίζονται από τους Χομπσμπάουμ, Μάνγκο και από μερίδα Ελλήνων ακαδημαϊκών.
«Oι άνθρωποι είτε γνωρίζουν, είτε δεν γνωρίζουν, ουσιαστικά κυκλοφορούν πάνω στα ίδια μονοπάτια, πατάνε πάνω στις ίδιες πέτρες, συναναστρέφονται με τα ίδια ρήματα, είναι κάτω από την ίδια αγέλη των άστρων, κυρίως μιλάνε την ίδια γλώσσα» μας λέει ο κ. Φίλιππός Κουτσαφτής σκηνοθέτης των ντοκιμαντέρ «Αγέλαστος Πέτρα» και «Αρκαδία Χαίρε».
«Όμως πως να μιλήσεις για το ελληνικό πολιτισμό χωρίς μια ελευθερωμένη νεοελληνική πολιτεία. Με το ΄21, λέει ο Λορεντζάτος, κερδίσαμε την ελευθερία του σκλάβου, μένει να κερδίσουμε και την ελευθερία του ελεύθερου» μας υπενθυμίζει ο κ. Φίλιππος Κουτσαφτής.
«Η Ελλάδα αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε ένα σταυροδρόμι και καλείται να αποφασίσει εάν θα προχωρήσει με τη δυτικοποίησή της, εάν θα προσχωρήσει στην παγκοσμιοποίηση, στον εξευρωπαϊσμό της, εάν θα γίνει πολύ μοντέρνα ή εάν θα προχωρήσει σε μια ενδοσκόπηση και επιστρέψει στις παραδοσιακές της αξίες, τις οποίες θα τις προβάλει λέει ο Κρίστοφερ Κίνγκ, τονίζοντας την ανάγκη οι Έλληνες να εμπιστευθούν τον εαυτό τους.
«Ο Έλληνας έχοντας εγκαταλείψει, λόγω συλλογικής κατάθλιψης, την προσπάθεια να μπει στην ιστορία ξανά, έχει δημιουργήσει αυτόν τον παρασιτικό τρόπο βίου, ο οποίος σίγουρα δεν οφείλεται στο Βυζάντιο» μας λέει ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος και σημειώνει πως: «Οι πραγματικές ταυτότητες είναι ταυτότητες πάντοτε εν διαλόγω και έρχονται από το μέλλον».