Πάντα θαύμαζα την Ισλανδία και το λαό της, αν και δεν την έχω επισκεφθεί ποτέ, ούτε και έχω γνωρίσει αρκετούς από τους πολίτες της. Έχω ξαναμιλήσει γι΄αυτό το ηφαιστειογενές νησί και τις δυσκολίες που για αιώνες αντιμετώπιζαν οι κάτοικοί της για να το τιθασεύσουν και να μπορέσουν να ζήσουν σε αυτό.
Όμως αυτή η δύσκολη γη και ο παγωμένος Ατλαντικός Ωκεανός «σμίλευσαν» τον χαρακτήρα και την κουλτούρα των Ισλανδών και αν κάποιος λίγο ασχοληθεί μαζί τους θα μάθει πολλά για το σθένος και την αντοχή που πρέπει να χαρακτηρίζει ένα έθνος στις δυσκολίες των καιρών.
Η Ισλανδία το 2008 για άλλη μια φορά βρέθηκε αντιμέτωπη με τη μοίρα της. Μετά και την κατάρρευση της Lehman Brothers στις ΗΠΑ, βυθίστηκε στο χάος. Οι τρεις μεγαλύτερες τράπεζες της χώρας κατέρρευσαν, οι επενδυτές απέσυραν μαζικά τα κεφάλαιά τους, το νόμισμα, η Ισλανδική κόρωνα, βυθίστηκε, προκαλώντας ένα κύμα αποπληθωρισμού. Η ανεργία οκταπλασιάστηκε, η εμπιστοσύνη στους θεσμούς κλονίστηκε.
Και όμως σήμερα η Ισλανδία, σύμφωνα με στοιχεία της έκθεσης του ΟΗΕ για τον Παγκόσμιο Δείκτη Ευτυχίας (World Happiness Report 2016) έχει από τους πιο υψηλούς δείκτες ευτυχίας στον κόσμο.
Θα νόμιζε κανείς ότι δεν θα συνέβαινε το ίδιο και κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης και πως ο δείκτης ευτυχίας θα έπεφτε κατακόρυφα.
Αλλά όποιος πιστεύει κάτι τέτοιο κάνει μεγάλο λάθος!
«Η οικονομική κρίση είχε περιορισμένο αντίκτυπο στην ευτυχία των πολιτών» δήλωσε στο BBC η ειδική ερευνήτρια σε θέματα υγείας Dora Gudmundsdottir, η οποία είναι και η συντάκτης εκτενούς έρευνας για το συγκεκριμένο ζήτημα.
Σύμφωνα με την ίδια όχι μόνο ο δείκτης ευτυχίας του έθνος έπεσε ελάχιστα, αλλά το 25% τον Ισλανδών δήλωσε πως ήταν ακόμη πιο χαρούμενο.
«Μα τι συνέβη;» διερωτάται ο δημοσιογράφος του BBC Eric Weiner ο οποίος προσπάθησε να βρει απαντήσεις μέσω του Karl Blöndal, ενός δημοσιογράφου, από το Ρέικιαβικ.
«Πολλοί άνθρωποι επλήγησαν τότε, συνταξιούχοι έχασαν τις αποταμιεύσεις τους. Όμως κάτι που συμβαίνει σε μικρές κοινότητες είναι πως όλοι σου οι γνωστοί βρίσκονται κοντά. Όσοι έχασαν τις δουλειές τους δεν είναι απομονωμένοι, δεν υπάρχει ο κίνδυνος της αποξένωσης όπως μπορεί να συμβεί σε πιο διευρυμένες πληθυσμιακά κοινωνίες» λέει ο Blöndal και υπογραμμίζει την κουλτούρα της συλλογικότητας που διέπει το λαό.
Οι άνθρωποι στην Ισλανδία, ακόμη και στο κοσμοπολίτικο Ρέικιαβικ δεν φοβούνται μήπως χαθούν στη «μαύρη τρύπα» της λήθης γιατί απλά δεν υπάρχει. Αυτό που υπάρχει είναι πάντα ο διπλανός, ο γείτονας που θα σε πιάσει για να μην πέσεις.
Στη χώρα μας όχι μόνο δεν ελήφθη υπόψη, από τη γέννηση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, η έννοια της κοινότητας αλλά με το πέρασμα των χρόνων η εκάστοτε πολιτική ηγεσία και οι ελίτ του τόπου επέδειξαν εγκληματική αδιαφορία. Η ανεξέλεγκτη αστικοποίηση, η ερήμωση της επαρχίας, η δημιουργία εφιαλτικών πόλεων, χωρίς καμία αισθητική, από αρχιτέκτονες και εργολάβους χωρίς όραμα και η λίστα είναι ατελείωτη. Κάποτε το χωριό, η γειτονιά έπαιζαν το σημαντικότερο ρόλο στη ζωή του Έλληνα, ενώ σήμερα ο ατομικισμός και η αποξένωση τείνει να κυριαρχήσει στον τόπο.
Ο ίδιος δημοσιογράφος εκφράζει την αισιοδοξία του στο BBC ότι η κρίση εξακολουθεί να είναι μια ευκαιρία για να γίνει το κράτος ακόμη πιο «διάφανο» και η κοινωνία πιο συμμετοχική αφού τα οικονομικά μπλοκ θα έχουν φύγει από τη μέση.
Σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ ο δείκτης ευτυχίας είναι ισομερώς καταμερισμένος στην ισλανδική κοινωνία. Οι περισσότεροι Ισλανδοί, λίγο πολύ, είναι το ίδιο ευτυχισμένοι, όταν σε άλλα έθνη, για παράδειγμα κράτη της Μέσης Ανατολής και της Λατινικής Αμερικής, τα επίπεδα ευτυχίας διαφέρουν τραγικά μεταξύ του πληθυσμού.
Σύμφωνα με νέες έρευνες το σύνολο μιας κοινωνίας είναι πιο ικανοποιημένο με τον τρόπο ζωής του και πιο χαρούμενο, όταν υπάρχει μικρότερη ανισότητα στον καταμερισμό του δείκτης ευτυχίας ανάμεσα στον πληθυσμό. Με άλλα λόγια υπάρχει όριο στην ευτυχία μας εάν ο γείτονάς μας ζει στη μιζέρια.
Όπως δείχνει η έκθεση του ΟΗΕ η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση της λίστας με τις χώρες στις οποίες καταγράφηκε η μεγαλύτερη μείωση του δείκτη ευτυχίας τα τελευταία περίπου 10 χρόνια, ενώ με βάση τη συνολική κατάταξη η χώρα μας βρίσκεται στην 99η θέση ανάμεσα σε 157 κράτη. Όσον αφορά στον τρόπο που διαχέεται η ευτυχία δυστυχώς είναι ξεκάθαρο τι συμβαίνει με τη φτωχοποίηση της πλειονότητας του ελληνικού λαού και το αμετάβλητο στον τρόπο ζωής συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως οι πολιτικές και οικονομικές ελίτ του τόπου.
Και όμως θα μπορούσαμε διαφορετικά σε μια χώρα που τη λούζει ο ήλιος.
Ας αναλογιστούμε λίγο την ιδιομορφία της Ισλανδίας, ηφαιστειακές εκρήξεις, αφιλόξενο έδαφος και ατέλειωτες παγωμένες νύχτες. Δεν είναι τυχαίο που το 1965 η NASA έστειλε τους αστροναύτες του προγράμματος «Απόλλων» για εκπαίδευση ενόψει της αποστολής τους στη Σελήνη και όμως οι Ισλανδοί είναι χαρούμενοι, νέοι και αισιόδοξοι. Ο μισός πληθυσμός της Ισλανδίας είναι κάτω των 34 ετών, κάνουν παιδιά σε νεαρή ηλικία, σε κάθε γυναίκα στην Ισλανδία αντιστοιχούν 2,2 παιδιά, πρακτικά το ίδιο ποσοστό γεννήσεων με αυτόν της Τουρκίας, σχεδόν κανένα ζευγάρι δεν έχει δύο παιδιά, αλλά τρία, ενώ το 78% του γυναικείου πληθυσμού εργάζεται.
Οι Ισλανδοί ήταν και είναι μαχητές με πολύ υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Σήμερα η Ισλανδία, όπως μεταδίδει το BBC, δημοσιεύει περισσότερα κατά κεφαλή βιβλία συγκριτικά με οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο. Ορισμένοι ψυχολόγοι πιστεύουν ότι η λογοτεχνία και άλλες μορφές πολιτισμού μπορούν να αναδειχθούν σωτήριες σε δύσκολες στιγμές. Μέσω της αφήγησης ιστοριών μπορεί κανείς να εκφράσει τη θλίψη και όταν η θλίψη εκφράζεται τότε περιορίζεται το βάρος της. Επίσης μέσω των βιβλίων και άλλων μορφών έκφρασης απελευθερώνονται δημιουργικές δυνάμεις.
Οι Ισλανδοί έχουν ένα ρητό, καταλήγει το BBC: «Καλύτερα να μείνω ξυπόλητος παρά χωρίς βιβλία».
Εμείς;
