«Επιδραστικός», να ένας όρος που δεν μπορούν ν’ αμφισβητήσουν ούτε οι αρνητές του Άι Γουέι Γουέι. Ο νεολογισμός ταιριάζει γάντι στον κινέζο μαέστρο της εννοιολογικής τέχνης (μνημειακά έργα φτιαγμένα, κυρίως, από ευτελή, καθημερινής χρήσεως υλικά), που πρώτα δηλώνει ακτιβιστής κι έπειτα εικαστικός. «Η σπουδαία Τέχνη έρχεται από εκεί που δοκιμάζονται υψηλές αξίες, η ανθρώπινη αξιοπρέπεια» δηλώνει ο διεθνούς φήμης καλλιτέχνης, συμπληρώνοντας ότι σε αυτήν την ιστορική στιγμή θέλει να εμπλακεί ως δημιουργός για να γίνει συνείδηση της διεθνούς κοινής γνώμης ό,τι δοκιμάζεται σ’ ένα ελληνικό νησί, στη Λέσβο. «Κάνω την προσπάθειά μου ως άτομο, ως πολίτης, ως καλλιτέχνης. Με το έργο μου υποστηρίζω τις πιο σημαντικές από τις ανθρώπινες αξίες. Αυτή είναι η καλλιτεχνική μου προσπάθεια, στην οποία κάθε φορά αφοσιώνομαι με όλες μου τις δυνάμεις».
Kάποια από τα γλυπτά της έκθεσης Circle of Animals/Zodiac Heads που θα εκτίθενται στη Βοστώνη ως τον Οκτώβριο του 2016
«Ξένος» ο ίδιος πια στη γενέτειρά του Κίνα, ο Άι Γουέι Γουέι – όπου Άι το επώνυμό του και Γουέι Γουέι σημαίνει γέρος/σοφός -, έγινε παγκόσμιο σύμβολο κατά του ολοκληρωτισμού, όταν το 2009 έκανε γνωστά τα ονόματα των κινέζων μαθητών που σκοτώθηκαν από σεισμό στο Σετσουάν. Μετά από προσωπική έρευνα ενός έτους, έφτιαξε μία εγκατάσταση από σχολικές τσάντες, ένα «μνημείο-μνημόσυνο» για τα παιδιά που χάθηκαν από τις κακοτεχνίες των εργολάβων. Με αυτόν τον τρόπο θέλησε να στηλιτεύσει τόσο την κρατική διαφθορά, όσο και την ατιμωρησία των υπευθύνων. Η κινεζική αστυνομία εισέβαλε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου του και τον χτύπησε με τόση αγριότητα που υποβλήθηκε σε εγχείρηση στο Μόναχο. Οι κινέζικες αρχές τον κατηγόρησαν για φορολογική απάτη, λογοκλοπή, ακόμη και για διακίνηση πορνογραφικού υλικού! Αφού φίμωσαν το εξαιρετικά δημοφιλές μπλογκ του κι επιχείρησαν την ηθική του απαξίωση, τον έκλεισαν στη φυλακή για περίπου τρεις μήνες. «Μπορούν να με φυλακίσουν ή να με εξορίσουν, αλλά δεν έχουν καμία δημιουργικότητα ή φαντασία και στερούνται τόσο τη χαρά και την ικανότητα να πετούν» έχει γράψει ο καλλιτέχνης στο διαδίκτυο.
To installation Remembering, στο Μόναχο το 2009. Είναι φτιαγμένο από 9000 σχολικές τσάντες
Το διαβατήριο προς την ελευθερία ήρθε οριστικά το καλοκαίρι του 2015, όταν έφυγε για τη Βρετανία. Εξακολουθεί να έχει προβλήματα με τις κινεζικές αρχές - τεράστια πρόστιμα, κατάσχεση έργων του από ομαδικές εκθέσεις, απαλοιφή του ονόματός του από τον Τύπο - , ο ίδιος όμως απολαμβάνει μιας φήμης, που ίσως δε μοιράζεται με κανέναν άλλον εν ζωή καλλιτέχνη. Η Tate Modern καλύφθηκε το 2010 με το σύνθημα “Release Ai Weiwei”, γραμμένο με τεράστια γράμματα κατά μήκος του εξωτερικού της τοίχου. Εκατομμύρια μικροί ηλιόσποροι, μικρά έργα φαινομενικά πανομοιότυπα, αλλά στην πραγματικότητα, μοναδικά χειροποίητα έργα τέχνης από πορσελάνη, ζωγραφισμένα από κινέζους τεχνίτες στην Jingdezhen, κατέκλυσαν 1000 τ.μ. από το εσωτερικό της φημισμένης πινακοθήκης. Ένα μοναδικό σχόλιο στο φαινόμενο της μαζικής παραγωγής από μία χώρα με πλούσια παράδοση στην καλλιτεχνική χειροτεχνία.
H εγκατάσταση του στην Tate Modern
Με εμφανείς τους πολιτικούς συμβολισμούς, ο Γουέι Γουέι έστησε στις φυλακές του Αλκατράζ το 2014, τα πορτρέτα 176 πολιτικών κρατουμένων και εξόριστων από τον Νέλσον Μαντέλα μέχρι τον Έντουαρντ Σνόουντεν. Χρειάστηκαν 1.200.000 τουβλάκια lego για να «ζωντανέψουν» μορφές της σύγχρονης ιστορίας σε έναν διάσημο χώρο εγκλεισμού. Ο ίδιος μάλιστα μετέφερε την εμπειρία του εγκλεισμού και τις συνθήκες κράτησής του στο έργο SACRED, μια από τις τρεις εγκαταστάσεις που έφεραν την υπογραφή του στη Μπιενάλε της Βενετίας το 2013.
H εγκατάσταση του στο Aλκατράζ
Δεν είναι η μόνη φορά που ο ίδιος γίνεται «έκθεμα». Αμφιλεγόμενη κριτική απέσπασε η φωτογραφία του που αναπαριστά τον μικρό Αϊλάν στη στάση που είχε το άψυχο κορμί του μικρού πρόσφυγα σε μία παραλία της Λέσβου. Ωστόσο, ο ίδιος είναι κατηγορηματικός: το προσφυγικό ζήτημα «αποτελεί κομμάτι της ζωής μας». Κι αλλού πάλι εξηγεί: «Η προσφυγιά δεν σταματά ποτέ, δεν είναι κάτι καινούργιο. Αλλά αυτήν τη στιγμή, στην Ελλάδα έχει πάρει ιστορικές διαστάσεις. Η έντασή της είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη φορά. Όμως στον 21ο αιώνα δεν μπορούμε να επιτρέπουμε αυτές τις καταστάσεις. Πρέπει όλοι οι άνθρωποι να κατανοήσουν τι πραγματικά συμβαίνει, να βοηθήσουν την Ελλάδα και το πιο σημαντικό, να σώσουν την Ελλάδα».
Ο ίδιος μάλιστα συγκέντρωσε 14.000 σωσίβια από τις ελληνικές ακτές και «έντυσε» με αυτά τους κίονες στο Σάουσπιλχάουζ, εμβληματικό μνημείο στο Βερολίνο. Με αυτόν τον τρόπο έδωσε μια άλλη διάσταση στο τι εννοούμε σήμερα μνημείο. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τον Ιανουάριο έχει ξεκινήσει προσπάθειες να στήσει μία εγκατάσταση για τους πρόσφυγες στο νησί της Λέσβου. «Τα μνημεία χρειάζονται για να υπενθυμίζουν στους ανθρώπους, για τη μνήμη. Αυτό δε θα είναι μνημείο αποθανόντων, αλλά ένα μνημείο όπου θα τιμάται η ανθρώπινη προσπάθεια και δοκιμασία. Θα τιμάται η προσπάθεια των παιδιών, των γυναικών και των ανδρών, των ηλικιωμένων που θυσιάζουν τα πάντα για ένα αβέβαιο μέλλον. Κανένας τους δεν έρχεται για να μεταναστεύσει. Είναι άνθρωποι που φθάνουν υπό εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες για να σώσουν τις ζωές τους».
Πολλοί σήμερα παρομοιάζουν τον Άι Γουέι Γουέι ως τον Γουόρχολ του 21ου αιώνα. Ο ίδιος μάλιστα δείχνει να το απολαμβάνει, καθώς μόλις πρόσφατα παρουσίασε δουλειά του στη Μελβούρνη με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Άντι Γουόρχολ / Αϊ Γουέι Γουέι». Αυτοαναφορικός, όπως το μεγάλο αστέρι της pop art, ο κινέζος δημιουργός διαφοροποιείται σε τούτο κι αυτό θέλει να κρατήσουμε: επιχειρεί μέσα από το έργο του μία προβολική ταύτιση με τους σημαντικούς πολιτικούς ακτιβιστές. Έτσι, δεν αρκείται απλώς στη διεθνή φήμη και την καλλιτεχνική αναγνώριση, επιδιώκει η ίδια του η εικόνα να καταστεί σύμβολο ελευθερίας.
Έργα του Ai Wei Wei θα δούμε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 20 Μαΐου, παρουσιάζοντας μάλιστα ένα νέο έργο που εμπνεύστηκε από τη συλλογή του Ιδρύματος με τίτλο: «Ai Wei Wei at Cycladic».